Πώς εκτιμάτε τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των βουλευτικών εκλογών, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών που προηγήθηκαν;
Το αποτέλεσμα των εκλογών της προηγούμενης Κυριακής αποτελούν νίκη για το μέτωπο της Αριστεράς. Ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη ότι οι βουλευτικές εκλογές σπανίως είναι ευνοϊκές για τους ηττημένους των προεδρικών. Από τότε που θεσμοθετήθηκε αυτή η εκλογική διάταξη, συστηματικά η προεδρική πλευρά είναι αυτή που βγαίνει νικήτρια. Είναι επίσης δύσκολες εκλογές για τη ριζοσπαστική αριστερά, διότι προσέρχονται στις κάλπες κυρίως οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις, ενώ οι νέοι και οι πιο επισφαλείς ελάχιστα κινητοποιούνται. Η NUPES έφτασε στο 25-26% των ψήφων, ενώ ο προεδρικός συνασπισμός στο 25-26% και οι υποψήφιοι της Εθνικής Συσπείρωσης στο 18,7%.
Το προεδρικό στρατόπεδο είναι λοιπόν σοβαρά αποσταθεροποιημένο σε αυτές τις εκλογές και η επιτυχία της στρατηγικής της ενότητας της Αριστεράς είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, η Εθνική Συσπείρωση αναδεικνύεται σε κρυφό νικητή αυτών των εκλογών. Το εθνικιστικό στρατόπεδο έρχεται μεν στην τρίτη θέση, αλλά ποτέ δεν είχε φτάσει σε τόσο υψηλή εκλογική κατάταξη και είναι παρόν στον δεύτερο γύρο σε 208 εκλογικές περιφέρειες αυτή τη φορά, έναντι 120 το 2017.
Τι προσδοκάτε από τον δεύτερο γύρο;
Στον δεύτερο γύρο, αυτό που θα καθορίσει τη σύσταση της νέας Βουλής θα είναι η κινητοποίηση των ψηφοφόρων. Για παράδειγμα, οι νέοι ψήφισαν σε πολύ μικρό ποσοστό, αλλά όταν το έκαναν έδωσαν ψήφο στη NUPES. Υπάρχουν 272 μονομαχίες μεταξύ NUPES και Εθνικής Συσπείρωσης, εκεί παίζονται όλα και καθοριστικός παράγοντας είναι η συμμετοχή. Η πρόκληση για την Αριστερά είναι να κινητοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ψηφοφόροι του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών.
Από αυτή την άποψη, όλα είναι ανοιχτά, αλλά σε κάθε περίπτωση, είναι λίγο-πολύ διαπιστωμένο ότι η απερχόμενη πλειοψηφία δυσκολεύεται να πετύχει απόλυτη πλειοψηφία. Σε αυτό το σενάριο θα πρέπει να κυβερνήσουν με τη Δεξιά αλλά και να προσπαθήσουν να πείσουν την κοντινή τους αριστερά. Αυτή η διαμόρφωση αποσταθεροποιεί το περιθώριο δράσης τους αναγκάζοντάς τους να πείσουν ψηφοφόρους πέρα από το κοινό τους.
Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες προβλέψεις, αυτό είναι ήδη ένα σημαντικό κατόρθωμα. Τέσσερις βουλευτές της NUPES εξελέγησαν στον πρώτο γύρο και τρεις είναι βέβαιο ότι θα εκλεγούν επειδή ο αντίπαλος υποψήφιος αποχώρησε. Βλέπουμε λοιπόν το ενδεχόμενο να φτάσουμε μέχρι και τους 200 εκλεγμένους με την Αριστερά. Τη στιγμή που ήταν περίπου 60 το 2017.
Η Μαρίν Λεπέν προέτρεψε τους ψηφοφόρους που προτίμησαν το κόμμα της στον πρώτο γύρο να ψηφίσουν «κατά συνείδηση» στον δεύτερο γύρο. Πώς προβλέπετε ότι θα συμπεριφερθούν αυτοί οι ψηφοφόροι;
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, τα αποθέματα ψήφων για την Αριστερά στον δεύτερο γύρο εναπόκεινται πάνω απ’ όλα μεταξύ των ψηφοφόρων που κινητοποιήθηκαν για να ψηφίσουν τον Ζαν Λικ Μελανσόν στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, αλλά δεν επέστρεψαν στις κάλπες την περασμένη Κυριακή. Οι ψηφοφόροι της Εθνικής Συσπείρωσης που ψηφίζουν σε περιφέρειες όπου μονομαχούν η Εθνική Συσπείρωση και η NUPES και που θα ψηφίσουν τη NUPES, είναι, κατά τη γνώμη μου, στατιστικά υπολειπόμενοι, δεν είναι αυτοί οι ψηφοφόροι που θα κάνουν τη διαφορά. Το εκλογικό σώμα που στηρίζει την Μαρίν Λεπέν είναι ένα εκλογικό σώμα, όπως αυτό της ριζοσπαστικής αριστεράς, που τείνει να αποστρατεύεται στις ενδιάμεσες κάλπες. Είναι λοιπόν πιο πιθανό όσοι κινητοποιούνται να είναι πιστοί ψηφοφόροι και άρα «αιχμάλωτοι» της Εθνικής Συσπείρωσης. Εάν αυτά τα δύο εκλογικά σώματα μπορεί να έχουν παρόμοιες κοινωνικές ιδιότητες, θυμηθείτε ότι είναι πολύ διαφορετικά ιδεολογικά και ότι οι μεταγραφές από την Εθνική Συσπείρωση σε ριζοσπαστικά αριστερά κόμματα είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Για τη NUPES, το κύριο ζητούμενο είναι πραγματικά αυτό της επανακινητοποίησης των νέων, των εργατών και των εργαζομένων.
Η μακρονική προπαγάνδα επιχειρεί να πείσει τους ψηφοφόρους ότι η NUPES, εάν εκλεγεί, δεν θα μπορέσει να εφαρμόσει όσα υπόσχεται. Ποια είναι η απάντηση σε αυτό το επιχείρημα;
Ένας από τους άξονες της εκστρατείας, ιδιαίτερα από την πλευρά της NUPES και του Ζαν Λικ Μελανσόν, ήταν να δουλέψουμε πάνω στην ιδέα ότι η NUPES είναι έτοιμη να κυβερνήσει, με βάση σοβαρούς υποψηφίους και ένα στιβαρό πρόγραμμα, επεξεργασμένο και κοστολογημένο από πολλούς οικονομολόγους. Στην πραγματικότητα, οι αντίπαλοι της NUPES επιμένουν κυρίως στην ιδέα ότι η έλευση της Αριστεράς στην εξουσία θα προκαλούσε ένα είδος χάους, κοινωνικής αναταραχής. Επιμένουν στον δήθεν αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του κινήματος. Αυτά τα επιχειρήματα κυκλοφορούν πολύ στον χώρο των ΜΜΕ, αλλά δεν βρίσκουν την αναμενόμενη απήχηση. Η κυβέρνηση επιμένει σε πρακτικές που είναι πολύ δυσμενείς γι' αυτήν και που μερικές φορές μαρτυρούν μια μορφή ερασιτεχνισμού στη διαχείριση της τάξης: τα γεγονότα στο Stade France κατά τη διάρκεια του τελικού του Champions League ή η νεαρή κοπέλα που πυροβολήθηκε στο κεφάλι από αστυνομικό, ενώ ήταν επιβάτης σε αυτοκίνητο που προσπαθούσε να διαφύγει τον έλεγχο από την αστυνομία.
Τώρα η κυβέρνηση επιμένει στην ανάγκη επίτευξης απόλυτης πλειοψηφίας στη Βουλή για να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία των θεσμών και της χώρας. Ωστόσο, όπως δείχνει μια δημοσκόπηση της Ipsos, η Γαλλία είναι σε μεγάλο βαθμό διχασμένη σε αυτό το ζήτημα: το 51% των πολιτών θέλει ο προεδρικός συνασπισμός να αποκτήσει την απόλυτη πλειοψηφία και το 48% θεωρεί προτιμότερο να αποκτήσει η Αριστερά την πλειοψηφία στη Βουλή και ο Ζαν Λικ Μελανσόν να γίνει πρωθυπουργός.
Εν τέλει, κάποιοι προσπαθούν να παρουσιάσουν το πρόγραμμα της NUPES ως ανέφικτο ή ιδεαλιστικό. Να θυμίσουμε ότι τα ισχυρά μέτρα είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 1.500 ευρώ, το πάγωμα των τιμών, που ήδη ισχύει σε συγκεκριμένους κλάδους αλλά θα γενικευτεί, και, τέλος, η συνταξιοδότηση στα 60, που είναι πρώτα από όλα κοινωνική επιταγή, περισσότερο και από οικονομικό μέτρο, ακόμα κι αν θα απελευθερώνει μεγάλο αριθμό εργασιακών θέσεων κάθε χρόνο. Τα μέτρα αυτά δεν είναι «επαναστατικά» αφού γίνονται στο πλαίσιο των θεσμών αλλά παίρνουν ριζοσπαστική διάσταση μετά από δεκαετίες νεοφιλελευθερισμού.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δεύτερου εκλογικού γύρου, κρίνετε ότι η δυναμική που επέδειξε η NUPES μπορεί να εδραιωθεί και να παράξει κοινωνικά και πολιτικά αποτελέσματα;
Το μέλλον της NUPES, πέρα από αυτή τη μακρά διαδοχή εκλογικών αναμετρήσεων, αποτελεί ένα θεμελιώδες ζήτημα. Τα επερχόμενα συνέδρια των διαφόρων κομμάτων που συμμετέχουν θα είναι μια ευκαιρία για να ξεκαθαρίσουμε ορισμένες θέσεις. Σε περίπτωση όμως που ο Μακρόν αποκτήσει έστω και σχετική πλειοψηφία την Κυριακή, το πρόγραμμα που πρόκειται να εφαρμόσει θα είναι εξαιρετικά βίαιο κοινωνικά. Έτσι, η ικανότητα της NUPES να εργαστεί με συνέπεια ως αντιπολίτευση σε συγκεκριμένους τομείς, μέσα στη Βουλή αλλά και έξω από αυτή εξίσου, στο πεδίο των κοινωνικών κινημάτων, θα είναι καθοριστική.
Επιπλέον, για τις επερχόμενες εκλογές (Ευρωβουλευτικές, το 2024), είναι δύσκολο να προβλεφθούν συσχετισμοί. Ωστόσο, κοινό προγραμματικό σημείο αποτελεί η ανυπακοή στις ευρωπαϊκές συνθήκες, από τη στιγμή που εμποδίζουν την εφαρμογή μιας κοινωνικής και οικολογικής πολιτικής. Αυτός ο στόχος θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο ορόσημο ενός κοινού ευρωπαϊκού σχεδίου από τα αριστερά.
Η Γκαλά Καμπάζ είναι κοινωνιολόγος, ερευνήτρια της οργάνωσης Espaces Marx και υπεύθυνη της ομάδας εργασίας του δικτύου transform! europe για τη μελέτη της ακροδεξιάς.