Το άρθρο των 5 συντρόφων «Για την τοποθέτηση νέας γυναίκας από τη μειοψηφία ως γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ» (Εποχή, 4-5-2022) δίνει αφορμή για συζήτηση σχετικά με τον τρόπο σκέψης της νέας γενιάς στο κόμμα.
Είναι γνωστό πως στο ζήτημα της εκλογής της σας Ράνιας Σβίγκου στη θέση της ΓΓ του κόμματος η Ομπρέλα που είχε αρχικά γραμμή για λευκό διχάστηκε, αφού πολλοί-ες θεώρησαν τιμητική για τις γυναίκες και την Αριστερά την πρόταση του προέδρου εκτιμώντας πως κάτι πιο θετικό θα μπορούσε να προσφέρει η σα Ράνια από το πόστο αυτό. Το επιχείρημα, ωστόσο, των ‘5’ ότι «σωστά δέχτηκε η Ράνια, όπως έκαναν και οι προηγούμενες σες από το χώρο των 53+ που έχουν βρεθεί σε θέση ευθύνης» δεν λαμβάνει υπόψη του ότι ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε τόσο δραματική διάσταση απόψεων για την καταστατική οργάνωση και τη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος.
Το σκεπτικό του σ. Δρίτσα ότι είθισται την πλειοψηφούσα άποψη να εκπροσωπεί κάποιος από τις τάξεις της κι όχι από τη μειοψηφία είναι καίριας σημασίας στην προκειμένη περίπτωση γιατί δεν αφορά μία απλή άποψη αλλά μία ολόκληρη συλλογιστική διαφορετικού τρόπου ανάπτυξης και λειτουργίας. Στο δε δίλημμα που θέτουν οι ‘5’ αν «θα έπρεπε να συμφωνεί σε όλα για να βγει μία μέρα γραμματέας» η απάντηση είναι προφανής: ‘όχι, αλλά θα έπρεπε να συμφωνεί στα βασικά’. Εκτός και αν οι ‘5’ πιστεύουν ότι η πολιτική σύγκρουση στο συνέδριο για το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία του κόμματος ήταν επουσιώδης.
Παρομοίως, ο ισχυρισμός ότι η συγκεκριμένη επιλογή απηχεί αξιοκρατικά κριτήρια επειδή η Ράνια είναι «γυναίκα, νέα, αυτόφωτη, με συνεπή πορεία και βαθιά γνώση του κόμματος» είναι μάλλον αβάσιμος. Από πότε το από τη φύση προσδιορισμένο φύλο και η ηλικία αποτελούν κριτήριο αξιοσύνης και ικανότητας ενός αριστερού ανθρώπου ; Όσο για το "αυτόφωτη" αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά, έχει αποδειχθεί ότι πολλοί αυτόφωτοι, με τα ίδια ή και περισσότερα προσόντα, σε μια άλλη συγκυρία μεταμορφώθηκαν σε απολύτως ετερόφωτα πρόσωπα.
Επίσης, ελέγχεται η εκτίμηση των ‘5’ πως είναι η νέα γραμματέας που «θα κληθεί να διαχειριστεί την προσέγγιση και αποτελεσματική αξιοποίηση των 172.000 μελών και τη γείωση του κόμματος στους μαζικούς χώρους», καθώς υπεύθυνος οργανωτικού ορίστηκε ο αναπληρωτής γραμματέας Γ. Βασιλειάδης που εκφράζει αυτούσια την προεδρική αντίληψη.
Στη συνέχεια οι ‘5’ επιχειρούν να ερμηνεύσουν «εποικοδομητικά» τις προθέσεις του προέδρου. Λένε πως ακόμη κι αν η πρότασή του απηχεί υπολογισμό, απέδειξε πως είναι υπεράνω «κολάκων και συντρόφων» (απορίας άξιο που τους εξισώνουν). Εξηγούν δε τον υπολογισμό αυτό ως «απόπειρα να θέσει ένα τέρμα στην εσωστρέφεια, μία κίνηση που εκλήφθηκε ως κίνηση ‘διαίρει και βασίλευε’» αλλά η οποία υπογραμμίζει ότι «οι πολιτικές διεργασίες και διαδικασίες δεν πρέπει να αναδεικνύουν νικητές και ηττημένους». Μας λένε δηλαδή πως ακόμη κι αν ο πρόεδρος υπολογιστικά (διαίρει και βασίλευε) πρότεινε τη Ράνια, το έκανε για να εξαλείψει την εσωστρέφεια και τη διάκριση «νικητών» και «ηττημένων».
Σε ένα αριστερό κόμμα, ωστόσο, νικητές και ηττημένοι υπάρχουν μόνο στο επίπεδο των πολιτικών ιδεών και προτάσεων και η εξάλειψη της μεταξύ τους διάκρισης συντελείται μόνον ως σύνθεση των ιδεών αυτών. Αντίθετα, η πρόσφατη δήλωση του προέδρου για την ανάγκη ανασχηματισμού (;) ή αυτοκατάργησης των τάσεων προδίδει την επιθυμία για ταυτόσημες απόψεις και όχι για την ενότητα που προκύπτει από την σύνθεση διαφορετικών απόψεων και ιδεών. Άλλο πράγμα η απαίτηση για ταυτοσημία απόψεων και άλλο η διαλεκτική ενότητα διαφορετικών ιδεών. Οι τάσεις ούτε αυτοκαταργούνται, ούτε καταργούνται διοικητικά γιατί εκφράζουν έστω και διαθλασμένα την ταξική πάλη και το διαφορετικό στην ίδια τη ζωή.
Στο παραπάνω ερμηνευτικό τους πλαίσιο, οι 5 τονίζουν, πως «η γραμμή ‘ότι πει ο Τσίπρας, εμείς το αντίθετο’ είναι στάση αυτοπεριθωριοποίησης. Ειδικά όταν οι θέσεις του συνεδρίου έχουν ψηφιστεί ομόφωνα». Κι ερωτώ: που είδαν τον ‘αντιτσιπρισμό’ όταν κανείς δεν αμφισβήτησε τον πρόεδρο ως πρόεδρο, όταν πάνω από μισοί της Ομπρέλας ψήφισαν την πρόταση του προέδρου, και όταν οι θέσεις του συνεδρίου ψηφίστηκαν ομόφωνα όπως οι ίδιοι ομολογούν ; Κι όταν όλοι συστρατεύονται τώρα στην κοινή εκλογική μάχη κατά της κυβέρνησης ; Αν υπάρχει μία κατηγορία που μπορεί να απευθυνθεί στην Ομπρέλα, αυτή δεν είναι για ‘αντιτσιπρισμό’, αλλά για μη σχηματοποίηση και ολοκλήρωση των πολιτικών διαφορών της με την πλειοψηφία.
Φθάνουμε έτσι στο κρίσιμο ζήτημα της ανάγκης ηλικιακής ανανέωσης της ηγεσίας, το οποίο οι ‘5’ θεωρούν πως μόνον ο πρόεδρος ανακινεί κάθε φορά με κοοπτάτσιες, ενώ πχ στην Ομπρέλα δεν υπάρχει χώρος ούτε διάθεση να δημιουργηθεί γιατί κυριαρχούν οι παλιοί κραταιοί μηχανισμοί, εκτός κι αν οι νέοι το πράξουν μόνοι τους όπως το επιχειρεί η νέα τάση των 6+6 σημείων. Δεν γνωρίζουμε αν η αναγνώριση αυτή της νέας τάσης αποτελεί και δήλωση μετακίνησης των ‘5’. Γνωρίζουμε, όμως, πως το πρόβλημα του κόμματος είναι πρωτίστως πολιτικό και όχι ηλικιακό. Πως δεν είναι ανάγκη να προστρέξει κανείς στην νέα τάση, αφού ο ίδιος ο πρόεδρος περιβάλλεται από νέους ανθρώπους της γενιάς του (Τζανακόπουλος, Αχτσιόγλου, Παππάς, Ηλιόπουλος, Χαρίτσης, Καλογήρου. Κορκολής, Κουτεντάκης κ.α.), με τετραετή κυβερνητική εμπειρία και τεχνοκρατικές γνώσεις, χωρίς ωστόσο το γεγονός αυτό να αποτρέψει τα προβλήματα που επισώρευσε η εκλογική ήττα, η δημοσκοπική στασιμότητα, η απουσία εσωκομματικών δημοκρατικών διαδικασιών, και κυρίως η έλλειψη διασύνδεσης του κόμματος με το εργατικό κίνημα και την ίδια την νεολαία (φοιτητική και μη).
Στο ερώτημα ‘γιατί περισσότερες νέες-ους, μήπως είναι καλύτερες-οι από παλιότερες-ους;’ οι ‘5’ απαντούν: «σε σημαντικούς τομείς, ναι, είναι. Πρόκειται για την πιο προσοντούχα γενιά από καταβολής ελληνικού κράτους... Διαθέτουν κατά μέσο όρο πολύ μεγαλύτερο μορφωτικό κεφάλαιο, ψηφιακές δεξιότητες, φεμινιστική και οικολογική συνείδηση. Είναι υπέρ της διαβούλευσης και της οριζοντιότητας και κατά του ‘σιδερένιου νόμου της ολιγαρχίας’ και της ιεραρχικής οργάνωσης, που οι γενιές που μεγάλωσαν στον 20ο αιώνα αναπαράγουν σαν ταυτοτικό τους στοιχείο». Στην πρόταση αυτή υποκρύπτεται μεγάλη σύγχυση, αν όχι άγνοια, για τα πραγματικά προβλήματα. Περιοριζόμαστε σε λίγες επιγραμματικές παρατηρήσεις:
Είναι άλλο πράγμα η συσσώρευση/κεφαλαιοποίηση γνώσεων και άλλο η μάθηση μιας ζωής. Άλλο η απομνημόνευση πληροφοριών και η οικειοποίηση γνώσεων ως κτήματος και άλλο η απόκτηση κριτικής σκέψης και η ικανότητα εξεύρεσης των αναγκαίων κάθε φορά πληροφοριών και γνώσεων. Η εκπαίδευση στα σχολεία και τα πανεπιστήμια ακολουθεί κατά κανόνα την πρώτη διαδικασία, γιατί στόχο έχει απλά τη συγκρότηση πιο παραγωγικών κι αποδοτικών (σε κέρδη) εργατών εξειδικευμένης σκέψης και όχι την ανθρώπινη ανάπτυξη.
Ψηφιακές "δεξιότητες" πιστεύουν οι νέοι ότι διαθέτουν γιατί είναι εξοικειωμένοι με τα computer, αλλά ο καθένας μπορεί να τις αποχτήσει, γι' αυτό π.χ. έχει δισεκατομμύρια μέλη το f/b. Αλλιώς θα συμμετείχαν μόνο "νέοι". Οι νέες τεχνολογίες και η ικανότητα χρήσης τους με ψηφιακές δεξιότητες ασφαλώς αποτελούν στον καπιταλισμό προνόμιο για όσους τις κατέχουν. Υποτάσσουν, όμως, συγχρόνως τους εργαζόμενους στους ταχείς και εξαντλητικούς ρυθμούς εργασίας των μηχανών που χειρίζονται και αποξενώνουν τους εργαζόμενους από το προϊόν της εργασίας και τους συνανθρώπους τους (αλλοτρίωση και εξάρτηση από τα social media). Συνεπώς, χρειάζεται μεγάλη προσοχή δίπλα στα θετικά στοιχεία τους να μην παραβλέπουμε τα αρνητικά οδηγούμενοι σε κάποιο είδος τεχνο-φετιχισμού.
Τι εννοούν με τον όρο "διαβούλευση"; Αυτό που λέμε ζύμωση; Δηλαδή ότι το συζητάνε πριν να αποφασίσουν; Αυτό είναι ίδιον της αριστεράς από τότε που έπαψε να είναι σταλινική.
Όσο για την «οριζοντιότητα», γιατί θεωρείται πως είναι εξ ορισμού καλή και γιατί δαιμονοποιείται η ιεραρχημένη εκπροσώπηση; Η κάθε μία έχει τις χρησιμότητες της και σίγουρα καμία δεν είναι πανάκεια.
Επίσης, ακατανόητα είναι τα περί «ταυτοτικού στοιχείου», που αναπαράγουν δήθεν οι προηγούμενες γενιές. Το ζητούμενο για όλους μας είναι η πολιτική σκέψη και εκεί υπάρχει μεγάλη αδυναμία, άγνοια, ημιμάθεια, ακόμη και αυταρέσκεια, στοιχεία δηλαδή που διορθώνονται μόνο με την εμπειρία της ομαδικής δουλειάς και τη μελέτη, όχι με δεξιότητες ή οριζοντιότητες.
Είναι αλήθεια πως κάθε νέα γενιά γίνεται δυνητικός φορέας ενός διαρκώς αυξανόμενου πλήθους νέων πληροφοριών και γνώσεων που κομίζει η επιστημονική έρευνα και η τεχνολογική εξέλιξη. Το πλήθος αυτό, όμως, λόγω όγκου και ετερογένειας δεν είναι αφομοιώσιμο και οδηγεί αναγκαστικά στην εξειδίκευση. Αυτό έχει ως συνέπεια να χάνεται η γενική εικόνα που μόνον μία συλλογική επεξεργασία και μία ολιστική και διεπιστημονική προσέγγιση προσφέρει.
Τέλος, όλη η κριτική που ασκήθηκε στην πρόταση του προέδρου για τον μετασχηματισμό και τη διεύρυνση του κόμματος βασίστηκε ακριβώς στο ότι στο όνομα μιας δήθεν άμεσης δημοκρατίας θεσπίζονται λειτουργίες και διαδικασίες αρχηγικού κόμματος. Πως είναι δυνατόν, λοιπόν, νέα μας στελέχη όπως οι ‘5’ που ασπάστηκαν την κριτική αυτή και δηλώνουν πως είναι κατά του «σιδερένιου νόμου της ολιγαρχίας» να διακρίνουν την ιεραρχική οργάνωση στους παλιούς της αριστερής τάσης κι όχι στο ίδιο το κόμμα ;
Εν κατακλείδι, μολονότι η νέα γενιά αποτελεί το μέλλον μας και πρέπει να στηριχθεί και να στηριχθούμε σε αυτή αν επιζητούμε τον κοινωνικό μετασχηματισμό, προϋπόθεση για την ωρίμανση και ηγετική της ανάδειξη στο κόμμα είναι η προηγούμενη σφυρηλάτηση και απόδειξη της πολιτικής της ικανότητας να ηγεμονεύσει στα κινήματα και την κοινωνία. Και αυτό, δυστυχώς, απουσιάζει ως σήμερα.