Μηνάς Μπόγρης
«Την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου»
Μελοποιημένα ποιήματα του Pablo Neruda
Ερμηνεύει ο Σπύρος Κλείσσας
Είναι αρκετές στη χώρα μας οι συνθετικές προσεγγίσεις, οι οποίες, αναμετρώνται με τη μεγαλειώδη ποίηση του νομπελίστα χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα, προσδοκώντας ένα αντάξιο με το μέγεθος του ποιητή αποτέλεσμα.
Τον πήχη έβαλε πολύ ψηλά η κορυφαία συνάντηση του ποιητή με τον Μίκη Θεοδωράκη και τη δημιουργία του θρυλικού Canto General, σε απόδοση στα ελληνικά της Δανάης Στρατηγοπούλου. Η Δανάη μελοποίησε επίσης με επιτυχία αρκετά ποιήματα του Νερούδα. Και οι δύο γνώρισαν την εκτίμηση και την αποδοχή από τον ίδιο τον ποιητή. Πάνω σε ποιήματα του Νερούδα έγραψαν τραγούδια που αγάπησε το ευρύ κοινό και οι ο Γιάννης Γλέζος, ο Βασίλης Δημητρίου, ο Χρήστος Γκάρτζος, ενώ ο Μιχάλης Γρηγορίου έγραψε ένα μεγάλο συμφωνικό έργο πάνω στα 100 σονέτα, παραγγελία της Θεσσαλονίκης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
Εννοείται ότι οι μελοποιήσεις αυτές αποτελούν σημείο ευγενούς συνθετικής άμιλλας. Ως εκ τούτου, το ζητούμενο για το παρόν συνθετικό εγχείρημα του Μηνά Μπόγρη, που καλείται να διαχειριστεί ένα τέτοιο ποιητικό υλικό, δεν μπορεί παρά να είναι μια νέα διαφορετική προσέγγιση. Ο συνθέτης μας προλαβαίνει και το διευκρινίζει στο ένθετο του δίσκου: «Δεν θα είχε νόημα να επαναλάβω παλαιότερα μουσικά μοντέλα χρησιμοποιώντας σαν ασφαλές καταφύγιο τη στέρεη ποιητική γραφή του μεγάλου Χιλιανού ποιητή. Αντίθετα θέλησα να την ανιχνεύσω συνθετικά με τις δικές μου αισθήσεις».
Αναμφίβολα ο Μηνάς Μπόγρης έχει όλα τα εφόδια, γνώσεις ταλέντο, τεχνική, ευαισθησία για να μπει στον στίβο της μελοποιημένης ποίησης και μάλιστα εδώ να αντιμετωπίσει την ερωτική ποίηση του Νερούδα. Στον δίσκο «Την άγρια μόνο διάλεξα καρδιά σου» επιλέγει και μελοποιεί εννέα από τα 100 ερωτικά σονέτα. Τα σονέτα αυτά, «τρόπος του λέγειν σονέτα» ή «σονέτα από ξύλο», όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Νερούδα, γράφτηκαν για έναν και μόνο αποδέκτη, την αγαπημένη του Ματίλντε. Είναι σε ελεύθερο στίχο και αξίζει να τονίσουμε τη θαυμάσια μετάφραση του Ηλία Ματθαίου που απέδωσε την αρμονία, τη ρυθμικότητα και τη μουσικότητα του ποιητικού λόγου. Όλο το έργο διαπνέεται από ένα βαθύ λυρισμό και έντονο ερωτισμό. Ο Μηνάς Μπόγρης αφουγκράστηκε το πάθος, την τρυφερότητα, την αγωνία και την ειλικρίνεια του ποιητή και χρησιμοποιώντας ανδρική φωνή και μόνο τον ήχο του πιάνου πέρασε όλα τα συναισθήματα αυτής της ερωτικής εξομολόγησης στα τραγούδια του.
Και παρά το γεγονός ότι από τα 100 ερωτικά σονέτα ακούμε μόνο εννέα, ο συνθέτης με σεβασμό στην ιδέα του ποιητή ακολουθεί την εναλλαγή της διάθεσης του ερωτευμένου κατά τη διάρκεια της μέρας. Ο Νερούδα χωρίζει τα σονέτα στα στάδια της μέρας: πρωί, μεσημέρι, απόγευμα και νύχτα είναι ο κύκλος της ζωής και του θανάτου ενός έρωτα. Από τη γέννηση του (πρωί) μέχρι τον χωρισμό, τον θάνατο (νύχτα).
Ο δίσκος ξεκινάει με ένα οργανικό κομμάτι για solo πιάνο με τον τίτλο Matilde, όπου ο Μηνάς Μπόγρης καταθέτει ένα εξαιρετικό έργο στο πιανιστικό ρεπερτόριο και κλίνει με ένα επίσης οργανικό κομμάτι, για solo κιθάρα αυτή τη φορά, με τον τίτλο Tango for Pablo and Matilde, ωραιότερο κλείσιμο αυτής της τρυφερής ερωτικής ακρόασης δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο. Και ανάμεσα τραγούδια ερωτικά με φόντο θάλασσες, ποτάμια, πουλιά, βουνά, ήλιος, βροχή, δάση και βέβαια ξεχωρίσαμε «Το κύμα» που ένας στίχος του έδωσε και τον τίτλο στον δίσκο.
Στις αρετές αυτής της ακρόασης είναι και η αισθαντική ερμηνεία του Σπύρου Κλείσσα, σταθερού συνεργάτη του σύνθετη που συντελεί ώστε αυτά τα μελοποιημένα ερωτικά ποιήματα να μας συγκινήσουν βαθιά. Η ερμηνεία στο πιάνο και στην κιθάρα είναι του Μηνά Μπόγρη.
Ο καλός ήχος του δίσκου οφείλεται στο Θάνο Κάλεα. Το έργο του εξωφύλλου είναι του Κώστα Αυγερίου. Παραγωγή: Μηνάς Μπόγρης, Θάνος Φουργιώτης / Ankh Productions. Έκδοση: Ankh Productions, Μάρτιος 2022.
Καλή σας ακρόαση.