Όταν στις αρχές του χρόνου η Γαλλία αναλάμβανε την κυλιόμενη προεδρία της ΕΕ, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ονειρευόταν ένα εξάμηνο γεμάτο «δόξα και τιμή». Αυτές τις μέρες παραδίδει τη σκυτάλη στην κάθε άλλο παρά φανατική της «εμβάθυνσης» της Ένωσης Τσεχία, χωρίς τίποτα το ένδοξο και θριαμβευτικό, να έχει μεσολαβήσει για την Ένωση των 27.
Βεβαίως, ο Μακρόν κατάφερε να πετύχει το βασικό του στόχο, που δεν ήταν άλλος παρά η επανεκλογή του στην προεδρία. Ωστόσο, τα παχιά τα λόγια τα μεγάλα για περισσότερη και στρατηγικά αυτόνομη Ευρώπη, τα πήρε ο Σηκουάνας, μαζί με ένα μεγάλο μέρος της δικής του πολιτικής αξιοπιστίας. Οι διαρροές ότι έφτασε να ζητήσει την αρωγή της Μαρίν Λεπέν, για να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας δείχνουν ακριβώς το μέγεθος της πολιτικής κρίσης στη Γαλλία, που δεν είναι παρά το καθρέφτισμα της συνολικότερης κρίσης στην ΕΕ. Αποδεικνύεται, επίσης, ότι ο φανταχτερός νεοφιλελευθερισμός δεν έχει πρόβλημα να αποτινάξει και τα τελευταία προσχήματα πολιτικής ορθότητας και να αναζητήσει ανοικτά σημεία συνάντησης με τον εθνικισμό, προκειμένου να εξασφαλίσει την μακροημέρευσή του.
Μια Ένωση εν μέσω θαλασσοταραχής
Αλλά η Γαλλία δεν είναι η μόνη χώρα που συνταράσσεται από μια κρίση που όσες πτυχές της μπόρεσαν κουτσά στραβά να καλυφθούν εν μέσω της πανδημίας, ξεγυμνώθηκαν τώρα μετά τις καθυστερημένες και άστοχες αντιδράσεις απέναντι στον πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία.
Λίγο πριν τη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες και ενώ ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς καμάρωνε για την αποστολή «επιτέλους» βαρέων όπλων προς το Κίεβο, ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ κήρυττε ενεργειακό συναγερμό δευτέρου επιπέδου και ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ προφήτευε πέντε δύσκολα χρόνια με ελλείψεις, στερήσεις και ανασφάλεια, δηλώνοντας πλέον εξαιρετικά ανήσυχος και μην αποκλείοντας το ενδεχόμενο επιστροφής της οικονομίας της ισχυρότερης χώρας της Ευρωζώνης σε ύφεση.
Στην Αυστρία, οι πολίτες προετοιμάζονται από τώρα ψυχολογικά για το γεγονός ότι το κόστος θέρμανσης τον ερχόμενο χειμώνα θα είναι διπλάσιο του περασμένου. Στην Ιταλία, η «πολυχρωμη» κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι είναι διασπασμένη όσο ποτέ, με το κίνημα των Πέντε Αστέρων να είναι αυτό που βιώνει πρώτο το σοκ μιας διχοτόμησης εξαιτίας των διαφωνιών για τη στάση της χώρας απέναντι στη Ρωσία. Στην Βουλγαρία, ο «νεωτεριστικός» κυβερνητικός συνασπισμός του αμερικανοσπουδαγμένου Κιρίλ Πετκόφ έχασε την πλειοψηφία για τον ίδιο λόγο, έξι μόλις μήνες μετά τον επίπονο και υποστηριζόμενο από τις Βρυξέλλες σχηματισμό του. Στην Ισπανία, ο κυβερνητικός συνασπισμός κλυδωνίζεται σοβαρά μετά τις εκλογές της Ανδαλουσίας και η εξάντληση της τετραετίας θεωρείται αμφίβολη όπως ακριβώς και στην Ελλάδα. Στην Σουηδία, η ισχνή κυβερνητική πλειοψηφία διασώθηκε την τελευταία στιγμή και μόνο εξαιτίας του γεγονότος ότι έτσι κι αλλιώς οι εκλογές είναι προγραμματισμένες για το Σεπτέμβριο.
Το γεγονός ότι οι αναταράξεις πλήττουν σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως χρώματος και «προσήμου» μάς δείχνει ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ξαφνικό καλοκαιρινό μπουρίνι. Ούτε μπορούν όλα να αποδίδονται χωρίς δεύτερη κουβέντα στον Πούτιν. Τα προβλήματα στην αγορά ενέργειας, που παραδέχτηκε και η ίδια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τα σπασίματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες της παγκοσμιοποίησης, η πείνα και οι ελλείψεις πόσιμου νερού σε μια σειρά από χώρες του τρίτου κόσμου μπορεί να έχουν επιδεινωθεί τώρα, αλλά είναι προβλήματα που προϋπήρχαν και παραπέμπουν σε σοβαρές δομικές αδυναμίες ενός συστήματος, που τα μετρούσε όλα στη λογική μείωσης του κόστους και αύξησης των κερδών.
Ανίκανοι να βρουν λύσεις
Είναι αφελές να προσδοκά πλέον κανείς λύσεις από αυτή την Ένωση, έτσι όπως είναι κτισμένη και με δεδομένη την κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων δογμάτων σε όλες τις χώρες μέλη. Δεν είναι απλώς ότι για μια ακόμα σύνοδο δεν μπόρεσαν να πουν κάτι ουσιαστικό για το πρόβλημα της ενέργειας, που θα αφαιρούσε ένα σημαντικό τμήμα του βάρους, που έχει πέσει σαν γρανιτένια πλάκα στις πλάτες των ευρωπαϊκών νοικοκυριών.
Είναι η εμμονή στα μεγάλα λόγια και η ολοένα και πιο σαφής επιστροφή στη λογική «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Αυτή τη στιγμή η ΕΕ αποτελείται από 27 χώρες μέλη, που κινούνται με βάση βραχυπρόθεσμους εσωτερικούς υπολογισμούς και μια Κομισιόν που προσπαθεί να διασώσει τα κέρδη των μεγάλων πολυεθνικών σε όλους τους κλάδους: τράπεζες, ενέργεια, τουρισμό, φαρμακοβιομηχανίες. Και τα ψίχουλα, που πάντα περίσσευαν για τον κατευνασμό των μαζών ολοένα και λιγοστεύουν.
Οι αντιθέσεις για παράδειγμα στο θέμα της ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων δεν έχουν να κάνουν απλώς με κάποιες εθνικές «ιδιοτροπίες». Στην ουσία το παιχνίδι αφορά το μοίρασμα της πίτας και τη μεταφορά ή όχι του κέντρου βάρους του ενδιαφέροντος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε νέες «γειτονιές». Κάποιες χώρες θέλουν να προχωρήσει η διαδικασία, γιατί σκέφτονται ότι έτσι θα μπορέσουν να κλείσουν δουλειές. Άλλες που δεν το βλέπουν έτσι βάζουν βέτο για να παζαρέψουν ανταλλάγματα. Και κάποιες τρίτες όπως ο γνωστός τηλεοπτικός «Μητσάρας», απλώς κάθονται πίσω από κάποιον «μεγάλο» πάικτη και κουνούν το κεφάλι επιδοκιμαστικά και ανέξοδα, αναλόγως της συγκυρίας. Δεν θέλει κόπο για να φανταστείτε σε ποια κατηγορία εντάσσεται η σημερινή ελληνική κυβέρνηση.
Τι κερδίζει η Ουκρανία ως υποψήφια;
Ετσι προκύπτουν οι γνωστές άνευρες διατυπώσεις: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζει την πλήρη και απερίφραστη δέσμευσή της στην προοπτική ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ και ζητεί την επιτάχυνση της διαδικασίας προσχώρησης».
Στην περίπτωση της Ουκρανίας αλλά και της Μολδαβίας (γιατί άραγε;) τα πράγματα υποτίθεται ότι θα κυλήσουν πιο γρήγορα. Εδώ τα παζάρια απέδωσαν και η εμπόλεμη χώρα θεωρείται πια υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα. Αλλά αυτή η εξέλιξη δεν πρόκειται να την ωφελήσει άμεσα και πρακτικά, την ώρα που τα νέα από το μέτωπο του Ντονμπάς είναι αποκαρδιωτικά και η πλήρης ένταξη δεν πρόκειται να επέλθει πριν την παρέλευση τουλάχιστον μια δεκαπενταετίας. Αναλόγως και του αν ως τότε θα υπάρχει Ουκρανία με τη μορφή που τη γνωρίζαμε μέχρι πρότινος.
O Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα μπορέσει παρόλα αυτά να απευθυνθεί με αναπτερωμένο το ηθικό και μέσω του «επιβεβλημένου» τους τελευταίους μήνες τηλεμηνύματος στους ηγέτες του G7 στο Ελμαου της Βαυαρίας, σε μια σύνοδο όπου οι μπίζνες συζητιώνται με λιγότερους ενδοιασμούς από ότι στις συνόδους της ΕΕ, όπου πάντα πρέπει να υπάρχει και το σχετικό «αξιακό» περιτύλιγμα.
Δουλειές και μάλιστα αρκετών δισεκατομμυρίων κλείνει και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, που την Πέμπτη συνομίλησε (με βίντεο-κλήση και αυτός) με τους τέσσερεις ηγέτες των άλλων μελών των BRICS (Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική). Όπως είπε οι χώρες αυτές μπορούν να ενισχύσουν την παγκόσμια σταθερότητα. Στις Βρυξέλλες αδημονούν ακόμα να τον δουν να... γονατίζει από τις κυρώσεις τους.