Ανοίγοντας τον γεωπολιτικό χάρτη, η κομμουνιστική Αριστερά γνώρισε πρωτόγνωρη συρρίκνωση μετά το ’90. Τόσο η ΕΕ, όσο και το ΝΑΤΟ, δεν θα ήθελαν σε καμία περίπτωση μία νέα αύξηση των μεγεθών της Αριστεράς, για ευνόητους λόγους, κι αξιοποίησαν το μιντιακό τοπίο για να δημιουργήσουν μία επίπλαστη εικόνα ευημερίας της Δύσης.
Ο καπιταλισμός ως σύστημα δημιουργεί ανισότητες, πρεσβεύει υπερκατανάλωση κι ανοιχτές αγορές. Στο νέο ιστορικό στάδιο, που διανύουμε το καπιταλιστικό σύστημα στρέφεται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τους ψηφιακούς πόρους, όχι για να σώσει τον πλανήτη, αλλά για να δημιουργήσει νέες αγορές. Προκειμένου, δηλαδή, να εξασφαλίσει υπερκέρδη, στρέφεται στην αιολική και ηλιακή ενέργεια, τη γεωθερμία, τον υδροηλεκτρισμό, τα βιοκαύσιμα, την αποθήκευση ενέργειας, την ανακύκλωση, τη δημιουργία πράσινου υδρογόνου, την ψηφιακή τεχνολογία κ.ά.
Η προσδοκία για το καπιταλιστικό όνειρο δημιούργησε μία νέα δυναμική στους ανθρώπους της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, που αναζήτησαν καταφύγιο στην ΕΕ. Βεβαίως, ουδείς εξήγησε σ’ αυτόν τον κόσμο το αυτονόητο: ότι ο καπιταλισμός είναι πυραμιδικό σύστημα κι οι πολλοί κουβαλούν στην πλάτη τον έναν. Πόσοι έλληνες συνταξιούχοι αδυνατούν όχι να μείνουν, αλλά να νοικιάσουν ξαπλώστρα στη Μύκονο; Πόσοι έλληνες εργαζόμενοι μπορούν ν΄ αγοράσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Μόλις το 0,8% του πλανήτη είναι οι πλούσιοι, ενώ οι υπόλοιποι 99,2% τους κρατούν και τους μεταφέρουν στην πλάτη τους. Το δημοκρατικό πρόσωπο της Ευρώπης αμφισβητήθηκε εν μέσω πανδημίας Covid-19. Ίσχυσαν αυταρχικοί κανόνες και περιορισμοί για φυσικά πρόσωπα κι επιχειρήσεις, πλην ημετέρων.
Στο νέο ιστορικό στάδιο νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, που διανύουμε, η πράσινη κι η ψηφιακή ανάπτυξη συγχρωτίζονται. Και μάλιστα, η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να γνωρίζει το προφίλ υπαλλήλων εταιρειών, οργανισμών, ακόμη κι ολόκληρων κρατών. Ιδιωτικές πλατφόρμες μπορούν να κατεβάσουν αναρτήσεις ακόμη και προέδρων ή πρωθυπουργών κρατών.
Η ενεργειακή κρίση και τα νοικοκυριά
Η τωρινή ενεργειακή κρίση δεν είναι η μόνη, που έχει περάσει η Ευρώπη και μαζί και η χώρα μας. Ο κόσμος έζησε περίπου 50 χρόνια πριν την ενεργειακή κρίση που οδήγησε στον 4ο αραβοϊσραηλινό πόλεμο ή πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, τ΄ απόνερα του οποίου ζουν μέχρι σήμερα Παλαιστίνιοι, Ισραηλινοί και γενικότερα ο αραβικός κόσμος. Ειδικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η ενεργειακή κυριαρχία έπαιξε σημαντικότερο ρόλο από την εδαφική.
Η διαφορά είναι πως σήμερα ο νέος γεωπολιτικός διαχωρισμός δεν γίνεται για το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, που θα εξακολουθήσει να είναι μεταβατικό καύσιμο, αλλά για τη νέα αναδιανομή ρόλων κρατών ως προς την παραγωγή, εμπορία, αποθήκευση ή εξαγωγή πράσινης και ψηφιακής τεχνολογίας. Το 2020 παγκοσμίως η πρώτη δεκάδα επιχειρήσεων που είχε υπερκέρδη αφορούσε στον πράσινο και ψηφιακό πλούτο, με εξαίρεση μία εταιρεία παραγωγής πολυτελών ενδυμάτων και τσαντών.
Αλλαγή παραδείγματος της Δύσης – στροφή στην Κίνα
Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος είναι απλά απότοκο του νέου γεωπολιτικού διαμοιρασμού. Πρόκειται για νέα προσπάθεια εναγκαλισμού και προσεταιρισμού των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Στόχος η επίλυση των ενεργειακών ζητημάτων, αφού ως προς την ψηφιακή τεχνολογία έχει ήδη πάλι κεφάλι η Κίνα. Η Γερμανία επιδιώκει να παραμείνει ο πόλος της πράσινης τεχνολογίας, ενώ κομβικό ρόλο στην πράσινη επιχειρηματικότητα θέλει να παίξει κι η Αμερική. Είναι η πρώτη φορά, όμως, μετά την κλασική αρχαιότητα, που το κέντρο βάρους της ανάπτυξης δεν σηκώνει η «ανεπτυγμένη δύση», Ευρώπη – Αμερική, αλλά η Κίνα, η οποία ελέγχει τους ψηφιακούς πόρους.
Οι πλέον ευάλωτοι πληθυσμοί της Γης κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο απ’ την ακριβή μετάβαση, αφού χρειάζονται νέες πράσινες επενδύσεις, οι οποίες γίνονται κατά κανόνα από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Η ενεργειακή φτώχεια δημιουργεί προϋποθέσεις για κοινωνικές αλλαγές και για ξεσηκωμό των ανθρώπων. Στη χώρα μας τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, μικροεπαγγελματίες, συνταξιούχοι, άνεργοι, υποαπασχολούμενοι, χαμηλά αμειβόμενοι, ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι υποφέρουν απ’ αυτήν την ακριβή μετάβαση, που επηρεάζει μικρομεσαία στρώματα.
Η φτώχεια και η ενεργειακή φτώχεια
Σε αντίθεση με την κοινωνική φτώχεια, η ενεργειακή φτώχεια συχνά μπορεί να έχει διπλάσιο δείκτη. Ένας άνθρωπος, δηλαδή, μπορεί να καλύψει ανάγκες για τροφοδοσία αλλά να ζει σ΄ένα σπίτι, που είναι ερείπιο. Μπορεί επίσης να ζει σε κανονικό σπίτι, αλλά να μη μπορεί να βάλει πετρέλαιο ή φυσικό αέριο για να ζεσταθεί. Μελέτες έχουν δείξει πως πάνω από 1 στους 7 ευρωπαίους πολίτες ζούσαν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας πριν τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο.
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί προϋποθέσεις αυτή τη φορά για επισιτιστική κρίση. Η Ρωσία υπήρξε διαχρονικά από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ευρωπαϊκών τροφίμων, αλλά κι εξαγωγέας βασικών υλικών πρώτων υλών, ενώ βοηθούσε και τον ευρωπαϊκό τουρισμό.
Τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα της Ευρώπης λόγω της ενεργειακής κρίσης είτε στρέφονται στην Αριστερά ή κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν και στον λαϊκισμό της ακροδεξιάς ρητορείας. Η άνοδος της Ακροδεξιάς στη Γαλλία αποτελεί κρίσιμο καμπανάκι για την Αριστερά, ώστε να έχει έτοιμες απαντήσεις για τον έλληνα και τον ευρωπαίο πολίτη και για να επεξεργαστεί λύσεις για τους κλιματικά ευάλωτους, εγχώριους αλλά κι εξωχώριους, που είναι ζήτημα χρόνου να εμφανιστούν στον ελληνικό χώρο.