Την πληροφορία «έδωσε» στο κυριακάτικο πρωτοσέλιδό στις 19 Ιουνίου, με τίτλο «Απόβαση με ντοκουμέντα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ» η τουρκική εφημερίδα Sabah: στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 29-30 Ιουνίου στη Μαδρίτη, ο Ταγίπ Ερντογάν θα καταγγείλει με αδιάσειστα στοιχεία την Ελλάδα ότι στρατιωτικοποιεί νησιά του ανατολικού Αιγαίου κατά παράβαση των συνθηκών της Λωζάνης και των Παρισίων.
Η κυβέρνηση κατέφυγε για άλλη μια φορά στον εφησυχασμό. Ο Ερντογάν δεν θα θέσει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης νησιών, διέρρεαν κυβερνητικές πηγές. Θα επικεντρωθεί στις αντιρρήσεις του για την ένταξη Σουηδίας-Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, δεν θα σηκώσει τους τόνους σε δύο τόσο σοβαρά ζητήματα ταυτόχρονα…
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, προσερχόμενος την Πέμπτη σε μια άλλη σύνοδο κορυφής, αυτή των ηγετών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, αναμάσησε την επανάπαυσή του στις καλές προθέσεις των εταίρων και συμμάχων. «Η Αθήνα καλύπτεται», είπε, «απόλυτα από το προσχέδιο των συμπερασμάτων της συνόδου, το οποίο ζητά από την Τουρκία να πάψει να αμφισβητεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ελπίζω η Τουρκία να εισακούσει αυτή τη φορά αυτές τις παραινέσεις…».
Λίγο αργότερα την ίδια μέρα, ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας έδινε την απάντησή του στις ελπίδες του πρωθυπουργού της Ελλάδας. Αν η Ελλάδα δεν προχωρήσει σε αποστρατιωτικοποίηση των νησιών στο Αιγαίο σύντομα, δήλωσε ο Φουάτ Οκτάι στην κοινή συνέντευξη τύπου στα Κατεχόμενα με τον επικεφαλής του ψευδοκράτους, Ερσίν Τατάρ, «θα αμφισβητήσουμε την κυριαρχία της στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των συμφωνιών»,
Η συγκομιδή των «παραινέσεων» προς την Τουρκία δεν προβλέπεται πλούσια για την Ελλάδα και την κυβέρνησή της. Ακούγεται μετ’ επιτάσεως ότι οι ΗΠΑ, για να αποσυμπιέσουν την ένταση, προωθούν μια κοινή δήλωση Αθήνας-Άγκυρας στη Μαδρίτη. Κάτι ανάλογο με την κοινή δήλωση Κώστα Σημίτη-Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ στην ίδια πόλη τον Ιούλιο του 1997, ενάμιση χρόνο μετά την κρίση των Ιμίων, που έκανε λόγο για «σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο…». Μολονότι γενική και αόριστη, η διατύπωση εκείνη θεωρήθηκε, και δικαιολογημένα, ότι έδωσε βάση στήριξης στις αξιώσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και περιθώρια αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Οι πληροφορίες θέλουν την κοινή δήλωση «τύπου Μαδρίτης» που προωθεί η Ουάσινγκτον να μην αρκείται σε γενικές αναφορές σε «ζωτικά συμφέροντα», αλλά να ανοίγει θέμα νησιών –με θολές έστω, αλλά όμως επικίνδυνες, βραδυφλεγείς διατυπώσεις.
Στην περίπτωση αυτή, μπορεί ο Ταγίπ Ερντογάν να μην θέσει ανοιχτά θέμα αποστρατιωτικοποίησης κάτι που θα τύχει της δέουσας εκμετάλλευσης από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, πηγές της οποίας κάνουν ήδη λόγο για κινήσεις του πρωθυπουργού που έπεισαν τους εταίρους να παρέμβουν αποτελεσματικά, μολονότι τίποτε δεν δείχνει ότι υπάρχει προοπτική να καμφθεί η αδιαλλαξία που επέλεξε η Τουρκία μετά την παταγώδη αποτυχία της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν στην Πόλη τον Μάρτιο.
Όμως ο τούρκος pρόεδρος μπορεί πάντα να θέσει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου σε μία από τις τρεις «κλειστές» συνεδριάσεις της συνόδου, συνδέοντας με κάποιον τρόπο την κατάσταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με το εύλογο ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ, δηλαδή των ΗΠΑ, για τις προθέσεις της χώρας του αναφορικά με τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Συρία και τη Λιβύη.
Έχει τρόπους να εισακούγεται ο Ερντογάν. Η αναζωπύρωση της έντασης είναι ένας από αυτούς. Υπάρχουν πληροφορίες ότι η τουρκική κυβέρνηση σχεδιάζει να δώσει στην κρατική Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων την άδεια να ξεκινήσει άμεσα έρευνες μεταξύ Ρόδου και Κρήτης, δηλαδή δυτικά του 28ου μεσημβρινού. Αυτό θα οδηγούσε μια ακραία κλιμάκωση της πρόκλησης ανάλογη με εκείνη του Αυγούστου–Νοεμβρίου του 2020 ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, αλλά πολύ πιο σοβαρή. Ανατολικά του 28ου μεσημβρινού απειλούνταν το Καστελόριζο, δυτικά υπάρχει ένα ευρύ σύμπλεγμα νησιών και νησίδων, που η Άγκυρα αμφισβητεί την κυριαρχία τους ανοιχτά, «με ντοκουμέντα» και χάρτες.
Υπάρχει εδώ ένα μίγμα αλλότριων συμφερόντων που η κυβέρνηση Μητσοτάκη ηθελημένα παραβλέπει, επειδή επέλεξε να μην έχει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική:
Αξιοπρόσεκτα, η επιλογή της Τουρκίας να αναβαθμίσει σε στρατηγική απαίτηση την αποστρατιωτικοποίηση των κατοικημένων νησιών του ανατολικού Αιγαίου αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία αν αυτό δεν γίνει, αφυπνίστηκε όταν έγινε αντιληπτή η επιδίωξη των Ηνωμένων Πολιτειών να αποσυρθούν από τα ελληνικά νησιά τα ρωσικά αμυντικά συστήματα. Δύο πολιτικές με διαφορετική εκκίνηση, αλλά που συναντιόνται στο «δια ταύτα»: μια ταυτοτική «ουδετεροποίηση» των νησιών δεν θα διευκολύνει μόνο τη συνεκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο. Κυρίως θα επιτρέψει την ανεμπόδιστη κίνηση μεταξύ Ευξείνου και Μεσογείου. Συγκεκριμένα, τα πλοία των δυτικών επικυρίαρχων θα μπορούν να διέρχονται από ύδατα διεθνή και όχι από ένα Αιγαίο με «ελληνική ταυτότητα», όχι από μια περιοχή όπου η ευχέρεια της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια θα απαιτούσε συμμόρφωση στα διεθνή νόμιμα εκ μέρους τους. Μια πρώτη ένδειξη «επί του συγκεκριμένου», τα πρόσφατα δημοσιεύματα που θέλουν την Άγκυρα να απαιτεί τα φορτηγά πλοία που θα μεταφέρουν σιτηρά από την Ουκρανία να διαπλέουν το Αιγαίο συνοδευόμενα μόνο από σκάφη του τουρκικού πολεμικού ναυτικού.
Η προσήλωση στο στόχο να μην απογυμνωθούν αμυντικά τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου δεν είναι εθνικιστική εμμονή. Είναι όρος sine qua non της ευχέρειας της χώρας να διαθέτει υπολογίσιμη διαπραγματευτική ισχύ, δηλαδή ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, προς όφελος του λαού της σε τελική ανάλυση. Αν από τα νησιά αποσυρθούν τα βαρέα αμυντικά συστήματα χωρίς να αντικατασταθούν άμεσα, όπως υπάρχει φόβος να συμβεί από αβελτηρία της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η χώρα θα έχει χάσει ένα δυνατό πιόνι στη διεθνή σκακιέρα. Η πρόκληση αφορά κάθε κυβέρνηση, σε βάθος χρόνου που ξεπερνά πολλές κυβερνητικές θητείες. Είναι, άρα, μια πρόκληση που αφορά και την αντιπολίτευση.