Το απόγευμα της Παρασκευής 24 Ιούνη, εκατοντάδες Ηρακλειώτες παρακολούθησαν στο πάρκο Γεωργιάδη την εκδήλωση «Εργασιακές συνθήκες και επισφάλεια στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση», που συνδιοργάνωσαν ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εργαζομένων στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΠΣΕ/ΕΛΚΕΘΕ) και ο Σύλλογος Ερευνητών/τριών και Εργαζόμενων στην Έρευνα Ηρακλείου (ΣΕΕΕΗ). Οι ομιλίες, η ανοιχτή συζήτηση, καθώς και το μουσικό γλέντι που ακολούθησε, «ξαναζωντάνεψαν» το πάρκο μετά από 4 ολόκληρα χρόνια «ησυχίας».
Βασικό θέμα της εκδήλωσης ήταν η ανάδειξη της επισφάλειας που βιώνουν οι συμβασιούχοι και οι εργαζόμενοι με ελαστικές σχέσεις εργασίες στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Πρόκειται για χιλιάδες επιστήμονες, πτυχιούχους ή και κατόχους μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων που επιτελούν ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο ή υποστηρίζουν την έρευνα και την ανώτατη εκπαίδευση (τεχνικό και διοικητικό προσωπικό), αλλά αντιμετωπίζουν καθημερινά την εργασιακή ανασφάλεια και το φάσμα της ανεργίας ή την απουσία κοινωνικής προστασίας, δικαιωμάτων και ενός ελάχιστου αναγκαίου εισοδήματος, ταυτόχρονα με τη συρρίκνωση των όποιων επαγγελματικών τους προοπτικών.
Πέρα από τη γενικότερη οικονομική κατάσταση και τα απόνερα των μνημονιακών χρόνων, η νεοφιλελεύθερη αντίληψη που υποτιμά τη σημασία της δημόσιας χρηματοδότησης της Έρευνας και της δημόσιας Παιδείας διαμόρφωσαν τα τελευταία χρόνια ένα (όλο και πιο) ασφυκτικό περιβάλλον για το δυναμικό αυτό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Οικονομικές επιλογές της νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης Μητσοτάκη και σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων ναρκοθέτησαν ή αναίρεσαν σημαντικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τη μερική έστω ανάσχεση της επισφάλειας των νέων επιστημόνων (πχ ίδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας – ΕΛΙΔΕΚ και αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης για την έρευνα). Ιδιαίτερα το προς ψήφιση νομοσχέδιο Κεραμέως για τα ΑΕΙ έρχεται να δώσει τη χαριστική βολή στη δημοκρατική λειτουργία του πανεπιστημίου.
Προφανώς, η κατάσταση επισφάλειας και οικονομικού μαρασμού των συμβασιούχων εργαζομένων στην έρευνα δεν είναι ίδιον του χώρου, αλλά εντάσσεται στη σύγχρονη πραγματικότητα που βιώνουν ευρύτερα κοινωνικά στρώματα στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες. Η επισφάλεια, η ανεργία και η υποαπασχόληση/ετεροαπασχόληση δημιουργούν και στην Ελλάδα μέσα σε μια γενιά (αδρά μεταξύ 20 και 50 ετών), μια νέα υπό διαμόρφωση τάξη, το «σύγχρονο πρεκαριάτο». Ως «πρεκάριοι» πρέπει να λογίζονται και οι εργαζόμενοι της έρευνας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι στην πιο παραγωγική ηλικία τους βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας πρόβλεψης και σχεδιασμού της ζωή τους, δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα στο σήμερα και αγωνιούν για το αύριο, αναγκάζονται να μεταναστεύσουν ή εγκαταλείπουν την έρευνα για πιο «ασφαλείς» εργασίες. Και το χειρότερο, βιώνουν μια υπαρξιακή καθήλωση και μελαγχολία από τη ματαίωση των σχεδίων τους για υλική και πνευματική ευημερία, αλλά και από την απαξίωση των μακρόχρονων κόπων τους για σπουδές και εξειδίκευση.
Σημαντικά βήματα στην πορεία ευρύτερης πολιτικής και κοινωνικής έκφρασης του χώρου υπήρξαν η ίδρυση κλαδικών σωματείων (αρχικά ο ΣΕΕΕΗ στο Ηράκλειο και αργότερα το Πανελλαδικό Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση-ΣΕΡΕΤΕ), η σταδιακή συμμετοχή στα όργανα διοίκησης πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών φορέων σε ερευνητικά κέντρα (π.χ. 5 από τα 7 μέλη του ΔΣ του Συλλόγου Εργαζομένων στο ΕΛΚΕΘΕ σήμερα είναι συμβασιούχοι) και η επιτυχημένη πρώτη πανελλαδική απεργιακή κινητοποίηση στην έρευνα, στις 17 Μαΐου 2021.
Η εκδήλωση στο πάρκο Γεωργιάδη αποτέλεσε ένα ακόμη ορόσημο του αγώνα τους. Οι ομιλίες των εκπροσώπων του ΠΣΕ/ΕΛΚΕΘΕ, του ΣΕΕΕΗ και του ΣΕΡΕΤΕ σκιαγράφησαν την κατάσταση και την επικοινώνησαν σε ένα ευρύτερο κοινωνικό ακροατήριο, αναδεικνύοντας σημαντικά θέματα, όπως η πολυμορφία των εργασιακών σχέσεων με συμβάσεις διαφόρων τύπων (ΙΔΟΧ, έργου, τίτλοι κτήσης, υποτροφίες χωρίς ασφαλιστική κάλυψη), η σύναψη ολιγόμηνων συμβάσεων και η εκ περιτροπής εργασία, η συσσώρευση συμβασιούχων «καριέρας», με συνεχόμενες συμβάσεις που ξεπερνούν τα 10 ή και 15 χρόνια. Κοινή διαπίστωση η ανάγκη συνδικαλιστικής συγκρότησης αυτού του κόσμου και διεκδίκησης εφαρμογής άλλων πολιτικών για το έμψυχο δυναμικό των Πανεπιστήμιων και των Ερευνητικών Κέντρων. Πολιτικών που θα ανασχέσουν τη φυγή των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, θα περιορίσουν την επισφάλεια και θα υπηρετήσουν τον δημόσιο χαρακτήρα της έρευνας μέσω γενναίας χρηματοδότησης. Γιατί η έρευνα δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει «χόμπι» για λίγους ...είναι ανάγκη για τους πολλούς.
Ιδιαίτερη πρωτοτυπία, αλλά με ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο, υπήρξε η πρωτοβουλία των διοργανωτών να καλέσουν ως ομιλητές στη συγκεκριμένη εκδήλωση εκπροσώπους σωματείων που δεν εντάσσονται στον χώρο της έρευνας ή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Με τις παρεμβάσεις τους η εκπρόσωπος του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών (ΣΜΤ-Παράρτημα Ηρακλείου) και ο εκπρόσωπος της Συνέλευσης Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου (ΣΒΕΟΔ) μετέφεραν τις εμπειρίες από τους αγώνες και τη συνδικαλιστική τους συγκρότηση και περιέγραψαν την επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων και την επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα που επιφέρουν οι αντεργατικοί νόμοι της κυβέρνησης και ο κραταιός νεοφιλελευθερισμός. Το πιο σημαντικό, όμως, ανέδειξαν και αυτοί την οριζοντιότητα των προβλημάτων και της επισφάλειας σε εργασιακούς χώρους που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνονται όμοροι. Όπως ενδεικτικά αναφέρθηκε: τελικά δεν χωρίζουν πολλά το «παιδί» στο παπί και το «παιδί» στο εργαστήριο. Αντίθετα, τους ενώνουν οι χαμηλοί και αβέβαιοι στο μέλλον μισθοί, η ακρίβεια, το στεγαστικό πρόβλημα, η ανασφάλεια για την υγειονομική και συνταξιοδοτική κάλυψη. Ο κόσμος της επισφάλειας εναντιώνεται στο κυρίαρχο οικονομικο-πολιτικό αφήγημα και ριζοσπαστικοποιείται. Μπορεί να μην αποτελεί τάξη με βάση τη μαρξιστική θεώρηση, αλλά η Αριστερά οφείλει να τον αφουγκραστεί, να τον εκφράσει και να επεξεργαστεί πολιτικές που θα τον ανακουφίσουν.