Κατατέθηκε στη βουλή το νομοσχέδιο «Νέοι ορίζοντες στα ΑΕΙ» του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ένα ογκώδες σχέδιο νόμου -άνω των 400 σελίδων και 464 άρθρων- που αλλάζει εκ θεμελίων τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας και επιλύει ένα χρόνιο αίτημα της εκκλησίας. Η κυβέρνηση επιδιώκει την ψήφισή του εντός του καλοκαιριού αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις όλης της πανεπιστημιακής κοινότητας (σύνοδος πρυτάνεων, σύγκλητοι, σύλλογοι καθηγητών, φοιτητικοί σύλλογοι) και των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Μία από τις σαρωτικές αλλαγές που φέρνει το ν/σ Κεραμέως είναι η πλήρης εμπορευματοποίηση των μεταπτυχιακών σπουδών και η δυσκολία χρηματοδότησής τους (άρθρα 79-97). Τα μεταπτυχιακά θα θεωρούνται δευτερεύουσα, παράλληλη απασχόληση για τους καθηγητές καθώς αποσυνδέονται από το υποχρεωτικό διδακτικό ωράριο. Η επιπλέον διδασκαλία σε μεταπτυχιακά προβλέπει οικονομικό bonus που όμως δεν διασφαλίζεται από κρατική χρηματοδότηση. Αναγκάζει έτσι τα ΑΕΙ να αντλήσουν τους απαραίτητους πόρους από δίδακτρα, χορηγίες ή περικοπές άλλων δραστηριοτήτων. Την ίδια στιγμή, το νομοσχέδιο αυστηροποιεί την -ήδη περιορισμένη- δυνατότητα για κρατικές υποτροφίες των μεταπτυχιακών/διδακτορικών, θέτοντας ως προϋπόθεση-περιορισμό την «αριστεία» και καταργώντας κοινωνικά κριτήρια.
Ρουσφέτια εξωπανεπιστημιακών στη διοίκηση των ΑΕΙ
Καθοριστικής σημασίας είναι και η αλλαγή του διοικητικού μοντέλου των ΑΕΙ (άρθρα 7-18). Καταργείται το αυτοδιοίκητο και απαξιώνεται πλήρως η δυνατότητα των μελών ΔΕΠ να εκλέγουν τα όργανα εκπροσώπησης. Το νομοσχέδιο δίνει υπερεξουσίες διοίκησης σε πρόσωπα εκτός ΑΕΙ που θα διορίζονται. Η σημερινή σύγκλητος των ΑΕΙ αντικαθίσταται από συμβούλιο διοίκησης, το οποίο θα αποτελείται από 11 άτομα εκ των οποίων τα 6 θα είναι μέλη των ΑΕΙ και τα 5 θα είναι διορισμένα, εξωτερικά μέλη εκτός ΑΕΙ. Ορθάνοιχτο παράθυρο για πολιτικά ρουσφέτια, διορισμούς φίλων και δυνατότητα διοικητικής εξουσίας σε παντελώς άσχετους με τη δημόσια εκπαίδευση ανθρώπους.
Νέα υποβάθμιση επαγγελματικών δικαιωμάτων
Επιπλέον, το νομοσχέδιο Κεραμέως δημιουργεί προγράμματα σπουδών και πτυχία πολλών ταχυτήτων (άρθρα 70-78). Προβλέπει τη δυνατότητα ενός τμήματος να παρέχει πτυχίο με περισσότερα από ένα προγράμματα σπουδών, εντάσσοντας διαφορετικά πεδία επιστημών, παρέχοντας σπουδές δευτερεύουσας κατεύθυνσης και σύντομης διάρκειας (άρθρα 98-100). Εκ πρώτης όψεως αυτό μπορεί να μοιάζει πολύπλευρο και ενδιαφέρον, αλλά υπονομεύει την επιστημονική αξία του τελικού πτυχίου και τα επαγγελματικά δικαιώματα που αυτό θα έχει στην αγορά εργασίας. Τα επαγγελματικά δικαιώματα των δημόσιων ΑΕΙ έχουν και στο πρόσφατο παρελθόν υποβαθμιστεί επί υπουργίας Νίκης Κεραμέως, με την ανεξέλεγκτη και άνευ κριτηρίων αναγνώριση των πτυχίων ιδιωτικών ΙΕΚ και κολλεγίων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κυβερνητικής νοοτροπίας είναι τα πολύπαθα παιδαγωγικά τμήματα. Με το νέο νόμο Κεραμέως, αποσυνδέεται η διδακτική επάρκεια των παιδαγωγών από το πτυχίο ΑΕΙ (άρθρο 99). Ένα πρόσωπο που ολοκληρώνει τη φοίτηση του σε μία παιδαγωγική σχολή δεν θα έχει δικαίωμα διδασκαλίας και θα χρειάζεται να παρακολουθήσει νέο πρόγραμμα σπουδών για να αποκτήσει το επαγγελματικό δικαίωμα. Αφαιρείται το σημαντικότερο εργασιακό δικαίωμα των παιδαγωγών και προστίθενται εμπόδια στην απόκτησή του. Η συγκεκριμένη διάταξη δεν επηρεάζει αρνητικά μόνο τα παιδαγωγικά τμήματα, αλλά και όλες τις σπουδές που παρείχαν ως δυνατότητα στους πτυχιούχους να απορροφηθούν στην εκπαίδευση (βιολογία, χημεία, μαθηματικό κοκ).
Κατάργηση πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών
Στο ψευτοδίλημμα «με τη βιβλιοθήκη ή τις βαριοπούλες», που είχε θέσει πρόσφατα ο πρωθυπουργός, η κυβέρνηση Μητσοτάκη σίγουρα δεν επιλέγει τις βιβλιοθήκες, καθώς στο ν/σ Κεραμέως (άρθρο 343) καταργούνται οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ως αυτοτελείς οργανικές μονάδες των ΑΕΙ και πλέον δεν συνιστούν προϋπόθεση για τη λειτουργία ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος. Στην προσπάθεια εύρεσης οικονομικών πόρων, μία σχολή μπορεί να παύσει τη λειτουργία βιβλιοθηκών, οι οποίες είναι υποστελεχωμένες από την εποχή (2012-2014) που ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης απέλυε διοικητικό προσωπικό ΑΕΙ και βιβλιοθηκονόμους.
Επίλυση εκκρεμοτήτων στις θέσεις παπάδων
Αντιθέτως, το νομοσχέδιο Κεραμέως είναι εξαιρετικά θετικό για την εκκλησία της Ελλάδας και την εκκλησία της Κρήτης, καθώς επιλύεται μία εκκρεμότητα: Δημιουργούνται 3.266 μόνιμες οργανικές θέσεις κληρικών (2.311 στην εκκλησία της Ελλάδας, 955 στην εκκλησία της Κρήτης). Έτσι, οι κληρικοί σε όλη τη χώρα ξεπερνούν πλέον τους 8.000. Φυσικά το καθεστώς μισθοδοσίας δεν αλλάζει και εξακολουθεί να είναι υποχρέωση του κράτους. Η δημιουργία νέων οργανικών θέσεων ήταν ένα χρόνιο αίτημα της εκκλησίας, καθώς ο αριθμός των 6.000 κληρικών έχει ξεπεραστεί εδώ και δεκαετίες και οι επιπλέον προσλήψεις βρίσκονταν διοικητικά «στον αέρα». Σε αντίθεση με την επίλυση των εκκλησιαστικών οργανικών θέσεων, προσλήψεις πανεπιστημιακών, διοικητικών υπαλλήλων και ερευνητών δεν προβλέπονται στο νομοσχέδιο Κεραμέως.
Πού μπορεί να αποσκοπεί και πώς οραματίζεται την κοινωνία μια κυβέρνηση που μειώνει τους εισακτέους στα ΑΕΙ μέσω της ελάχιστης βάσης εισαγωγής, καθιστά ισάξια τα πτυχία από ιδιωτικά ΙΕΚ αμφιβόλου ποιότητας, περιορίζει τις υποτροφίες, καταργεί τα δωρεάν μεταπτυχιακά, υποβαθμίζει τα εργασιακά δικαιώματα των πτυχιούχων ΑΕΙ, δεν αυξάνει τις δαπάνες σε παιδεία και έρευνα, δημιουργεί διοικητικά σχήματα διορισμένων με υπερεξουσίες στα ΑΕΙ και υπονομεύει τη λειτουργία βιβλιοθηκών;