Στις 24 Ιουνίου βρέθηκα στην εκδήλωση του Ξεσπιτόγατου, μιας πρωτοβουλίας στα social media που αριθμεί ήδη 8,5 χιλιάδες μέλη, για το κόστος των ενοικίων και στηρίζεται από ερευνητικά κέντρα της Αριστεράς και βεβαίως τον ΣΥΡΙΖΑ. Ανάμεσα στους γνωστούς μας, τις συντρόφισσες και τους συντρόφους, παρατήρησα δυο νέα κορίτσια, που είχαν έρθει σε επαφή με την πρωτοβουλία μέσω του facebook και τώρα ήθελαν να μάθουν περισσότερα. Πράγματι, η συζήτηση και τα πηγαδάκια που ακολούθησαν, έφεραν ένα πλούτο πληροφοριών για όποι@ ενδιαφέρονταν για το θέμα. Με όσα κενά μπορεί να ήθελε να εντοπίσει κανείς σε ανάλογες πρωτοβουλίες, αυτές συνιστούν μια αναζήτηση στη σωστή κατεύθυνση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ απέδειξε στο τελευταίο του συνέδριο, για άλλη μια φορά, ότι δεν φοβάται να αναλάβει πρωτοβουλίες, επενδύοντας πολιτικό κεφάλαιο σε νέες εκπροσωπήσεις. Η ανανέωση του κόμματος επετεύχθη με τους καλύτερους όρους: τις γυναίκες του στο τιμόνι και για πρώτη φορά με ισότιμη συμμετοχή. Τα αποτελέσματα αυτής της αλλαγής θα έχουν μεσοπρόθεσμα και ίσως μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Τόσο η διαδικασία της εκλογής από τη βάση, όσο και η ποσόστωση, αποτελούν αναγνώριση του γεγονότος ότι δεν αρκεί η αντιπροσώπευση χωρίς προϋποθέσεις, καθώς τα κοινωνικά τμήματα που τείνουν να εκπροσωπούνται στα όργανα χάραξης πολιτικής, είναι εκείνα που διαθέτουν το απαραίτητο κεφάλαιο, συμβολικό, γνωσιακό, πολιτιστικό ή άλλο, και όλοι καταλαβαίνουμε προς τα που τείνει αυτό.
Τώρα τον περιμένει μια νέα «θάλασσα», και αυτή δεν είναι άλλη από την επανασύνδεση του κόμματος με την κοινωνία, η επιστροφή της πολιτικής στην κοινωνική ζωή, σε όλα τα επίπεδα της. Οι 300 της νέας Κεντρικής Επιτροπής έχουν το προνόμιο να μπορούν να ασχοληθούν με τα προβλήματα της πολιτικοποίησης στην εποχή μας: την οργάνωση των επισφαλών, της νεολαίας πρωτίστως, των εργαζομένων οικογενειών, των τοπικών κοινοτήτων, τα προβλήματα του περιβάλλοντος και των νέων τεχνολογιών κ.α.
Οι συμμετρίες αποδεικνύονται πάντοτε λάθος στην πολιτική και γι’ αυτό δεν πιστεύω ότι πρέπει να φανταζόμαστε την εσωκομματική δημοκρατία σαν σε μια ατελείωτη ψηφιακή συνέλευση της διαρκούς πλατείας Συντάγματος. Αυτό συμβαίνει οργανικά στα δίκτυα ούτως ή άλλως, με τα γνωστά πλεονεκτήματα και προβλήματα. Οι πλατείες, άλλωστε, συνιστούσαν την ανάποδη διαδικασία: Η κοινωνία στράφηκε στην πολιτική. Ο πραγματικός μετασχηματισμός έγινε το 2013, όταν η συμμαχία κομμάτων που εκπροσωπούσε ο ΣΥΡΙΖΑ, μετετράπη σε ενιαίο κόμμα. Σήμερα ζούμε την ολοκλήρωση εκείνης της επιλογής. Σήμερα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η νέα πολιτική «εκκλησία» του ΣΥΡΙΖΑ είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από το παρελθόν και αφορά πολλές και πολλούς περισσότερες. Η νέα δομή του, η ενεργητική και η παθητική σχέση του με τα μέλη και την κοινωνία, η αντίληψη του για την άσκηση εξουσίας και το όραμα που εκπέμπει για το μέλλον, πρέπει να πατήσουν πάνω στις επεξεργασίες και τις παραδόσεις του χώρου. Μπορεί να ενταχθεί η ιδέα της αυτο-οργάνωσης και των κινηματικών δράσεων ξανά στο οργανωτικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ;
Κατά τον Paulo Gerbaudo, που μελέτησε περιπτώσεις όπως το κίνημα των Πέντε Αστέρων και άλλα καινοφανή σχήματα, τα λεγόμενα «ψηφιακά» κόμματα τείνουν προς τον συντηρητισμό. Αυτό όμως, ήταν το πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ, η εξαίρεση που τον διαφοροποιεί από τα κινήματα που στηρίχθηκαν στην ψηφιακή αυτοοργάνωση της περιόδου 2010–2020. Πρόκειται για κόμμα με παραδόσεις, θεωρία, άξονα και προσανατολισμό τον δημοκρατικό σοσιαλισμό και τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Η υβριδικότητα που καλείται τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ να εντάξει στην επίσημη πολιτική λειτουργία, μπορεί να βοηθήσει να ανακοπεί η απελπισία των νέων που καταγράφουν οι έρευνες και την οποία αγνοούσαν οι θεσμοί της Αριστεράς. Σήμερα, ίσως μπορεί να συνταχθεί ένα νέο αφήγημα γύρω από την πολιτική ένταξη, να δημιουργηθούν νέοι χώροι διαλόγου και ίσως μια νέα αισιοδοξία, υπερβαίνοντας τις ηρωικές αφηγήσεις του παρελθόντος, όχι γιατί δε μας εμπνέουν, αλλά γιατί δημιουργούμε τους όρους για τους επόμενους αγώνες. Το μέλλον είναι το μόνο που έχει η νεολαία και ο προσανατολισμός του κόμματος οφείλει να είναι πολιτικά και οργανωτικά προς αυτό, όμως η γνώση έρχεται από το παρελθόν.
Χρειαζόμαστε παλιές και νέες μορφές οργάνωσης για την προστασία της εργασίας, όπως μας έδειξαν οι αγώνες των εργαζομένων στις πλατφόρμες, δημιουργία κινημάτων προστασίας του περιβάλλοντος και του δημόσιου χώρου, όπως παραδοσιακά έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ, υποστήριξη και σύνδεση των κινημάτων υπεράσπισης των ατομικών δικαιωμάτων με μια πολιτική πλατφόρμα, ώστε να μην επηρεάζονται από τον υποκριτικό συντηρητισμό κ.ο.κ. Ακόμα περισσότερο πρέπει να ξαναβάλουμε στη συζήτηση ριζοσπαστικές προτάσεις, όπως η επαναθεμελίωση συνεταιρισμών, η κοινωνική οικονομία, να ανοίξουμε τον δρόμο προς την προοπτική του κοινωνικού μετασχηματισμού, που σήμερα φαίνεται κλειστός.
Η πραγματική διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ είναι κοινωνική και τον υπερβαίνει, ούτως ή άλλως. Τον καθιστά περισσότερο έναν χώρο με αξιακά χαρακτηριστικά, δίπλα στα πολιτικά, παρά μια στενή οργάνωση στελεχών και στρατευμένων μελών με υποχρεωτική καταβολή εθελοντικής εργασίας. Δεν χρειάζεται καν να αναζητήσει κανείς παραδείγματα έξω από τις παραδόσεις του, καθώς από τη νεολαία Λαμπράκη και τις πολιτιστικές λέσχες, την ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος και έπειτα τη νεολαία ΣΥΝ, αυτά τα χαρακτηριστικά αναζωογονούσαν πάντοτε τον χώρο. Έχουμε την ευκαιρία σήμερα να απορρίψουμε τα αφηγήματα της ήττας που επιβάλλονται σκόπιμα, με στόχο να αποκαρδιώσουν τη νέα γενιά. Να εντείνουμε την προσπάθεια να υπάρξει συνέχεια του ρεύματος της ανανέωσης, που είναι (και θα είναι) το προκεχωρημένο φυλάκιο της Αριστεράς, εκφραστής των νέων κινημάτων, προκειμένου να ενώσουμε την εμπειρία του χώρου και τις παραδόσεις του με τους νέους όρους παρέμβασης, που θα επιτρέπουν σε περισσότερους την υποκειμενοποίηση και τη δράση, στη σκοτεινή εποχή στην οποία έχουμε εισέλθει.