Του Ορέστη Φ. ΑθανασίουΠριν καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι στο νέο νόμο για τα ΜΜΕ, άρχισαν τα όργανα. Οι καναλάρχες, με ένα non paper που δημοσιεύθηκε στο «Παρόν», έθεσαν τους δικούς του όρους, ένας γνωστός δημοσιογράφος στη στήλη του στα «Νέα», επί μέρες την περασμένη εβδομάδα, άφηνε υπονοούμενα για ένα επιχειρηματία που δηλώνει πως επανακάμπτει στα ΜΜΕ με τις ευλογίες του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ μια περιήγηση στο Διαδίκτυο φανερώνει πολλές αναφορές σε νέους και παλιούς επιχειρηματίες, που φιλοδοξούν να πάρουν θέση στο νέο τοπίο που απεργάζεται το Μαξίμου, μέσω του νόμου.
Την περασμένη εβδομάδα, κάνοντας έναν πρώτο απολογισμό του νομοσχεδίου, υπαινιχθήκαμε πως τα περισσότερα από αυτά τα δημοσιεύματα είναι, απλώς, ευφάνταστες κατασκευές ή εκφράζουν μεν προθέσεις κάποιων κύκλων, αλλά δεν αποτελούν ένα συγκροτημένο σχέδιο από την πλευρά της κυβέρνησης. Εξάλλου, και αν ακόμη η κυβέρνηση ήθελε να δημιουργήσει νέες συμμαχίες και νέα «τζάκια» στα ΜΜΕ, η συμπεριφορά της διεύθυνσης του Mega απέναντι στην Όλγα Γεροβασίλη, πρέπει να έδειξε σε όσους στην κυβέρνηση δεν είχαν διδαχθεί από την στάση που κράτησαν τα συστημικά ΜΜΕ την περίοδο του δημοψηφίσματος, τι σημαίνουν οι λυκοφιλίες.
Παρεμβατική διάθεσηΑλλά, όντως, η κυβέρνηση κινείται με παρεμβατική διάθεση στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο. Εξάλλου, και ο νέος νόμος είναι η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια να υπάρξει ένα πλαίσιο λειτουργίας στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, που έχει, μάλιστα, πολύ ευρύτερο ορίζοντα από την προηγούμενη προσπάθεια της κυβέρνησης Καραμανλή με το βασικό μέτοχο. Πριν από μήνες ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης, Λ. Κρέτσος, είχε δηλώσει πως η κυβέρνηση προσδοκά να υπάρξει διεθνές ενδιαφέρον για τη δημοπρασία των τηλεοπτικών αδειών. Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη πριν δύο εβδομάδες, ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Χρήστος Σπίρτζης, ανέφερε πως η κυβέρνηση αναμένει «να τοποθετηθούν οι παλιοί παίκτες και να εμφανιστούν καινούργιοι επενδυτές και από την Ελλάδα και από την Ευρώπη».
Επαφές με ξένους και ΈλληνεςΣύμφωνα με συγκλίνουσες ενδείξεις, πράγματι, η κυβέρνηση βολιδοσκόπησε κάποιους ξένους για το αν θέλουν να εμπλακούν με τα εγχώρια ΜΜΕ. Απόρροια αυτών των βολιδοσκοπήσεων είναι κάποια δημοσιεύματα για τον Ελληνογάλλο επιχειρηματία στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), Πάρι Μουράτογλου, που συνόδευε τον Φρανσουά Ολάντ στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα. Σύμφωνα, μάλιστα, με κάποια δημοσιεύματα ο λόγος για τον οποίο οι πλευρές ενδιαφέρονται να διεκδικήσουν τηλεοπτική άδεια, είναι πως θα αποτελέσει όχημα για πάρουν ένα κομμάτι από το φιλέτο των ιδιωτικοποιήσεων.
Τις επόμενες μέρες το ζήτημα ξεφούσκωσε, καθώς ο κ. Μουράτογλου φαίνεται να ενδιαφέρεται για ενδεχόμενες επενδύσεις στον τομέα των ΑΠΕ και όχι για τα ΜΜΕ. Το μόνο που αποκόμισε η ελληνική πλευρά από αυτές τις επαφές είναι η συνεργασία Ελλάδας - Γαλλίας στον oπτικοακουστικό τομέα, ανάμεσα στο υπό σύσταση Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας και το γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο για τα Οπτικοακουστικά Μέσα, το ΙΝΑ.
Το σενάριο με το Ελληνογάλλο επιχειρηματία διαδέχθηκε αυτό με τον Τούρκο που ήθελε να αγοράσει παλιότερα τη ΣΕΚΑΠ. Εδώ, το σενάριο είναι κάπως μπερδεμένο, γιατί δεν είναι σαφές αν οι επαφές έχουν γίνει με ελληνική πρωτοβουλία, αν πράγματι υπάρχει ενδι��φέρον και τι ρόλο παίζει στην κυκλοφορία αυτών των δημοσιευμάτων ένας άλλος επιχειρηματίας, ο μεγαλομέτοχος του ΠΑΟΚ Ιβάν Σαββίδης, ο οποίος είχε παρουσιαστεί ως προστάτης των εθνικών συμφερόντων στην περίπτωση της ΣΕΚΑΠ, απέναντι στην «άλωσή» της από τους Τούρκους. Ο Ιβάν Σαββίδης παρουσιάζεται σε ορισμένα δημοσιεύματα ως φιλικά διακείμενος προς το ΣΥΡΙΖΑ και «φέρεται αποφασισμένος να συμμετάσχει στο διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες». Μάλιστα, οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως οι συζητήσεις αφορούν την εξαγορά του «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV», που ανήκει στον όμιλο του ΑΝΤ1, με πρόθεση να το μετατρέψει σε θεματικό σταθμό (κάτι που, άλλωστε, προβλέπει ο νέος νόμος) και πιο συγκεκριμένα αθλητικού ενδιαφέροντος.
Το άλλο σενάριο που κυκλοφορεί, εμπλέκει στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς τον ιδιοκτήτη της ΚΑΕ Παναθηναϊκός και αρκετών ειδησεογραφικών και μη ιστοσελίδων, Δημήτρη Γιαννακόπουλου. Μάλιστα, η παρουσία μελών της κυβέρνησης στην πρεμιέρα της ελληνικής δικτυακής έκδοσης του CNN, το τροφοδότησε με νέο υλικό. Τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για την επιθυμία του να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νέο τηλεοπτικό τοπίο, χρησιμοποιώντας ως όχημα το «ελληνικό CNN», το οποίο στηρίζεται, έτσι κι αλλιώς, πολύ στο βίντεο έτσι ώστε να μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε κανάλι στο Διαδίκτυο. Και εδώ όπως και στην προηγούμενη περίπτωση του Ιβάν Σαββίδη ομολογούμε πως δεν διαθέτουμε ιδιαίτερη πληροφόρηση από επιχειρηματικούς κύκλους και ούτε η κυβέρνηση έχει διοχετεύσει κάτι περισσότερο από τις δηλώσεις Κρέτσου –Σπίρτζη που προαναφέραμε. Όμως, προκάλεσε εντύπωση η ομιλία του Νίκου Βούτση στην πανηγυρική πρεμιέρα του CNN.gr, όπου μεταξύ άλλων δήλωσε: «Εύχομαι αυτή η επένδυση, αυτή η προσπάθεια, ως μέρος μιας υγιούς επιχειρηματικότητας, να πάει πολύ καλά, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα κλίμα στη χώρα μας, που το έχουμε πολύ μεγάλη ανάγκη και για την άνοδο του επιπέδου της ενημέρωσης, της πληροφόρησης, της διαφάνειας στη δημόσια ζωή, το διάλογο, τον πολιτισμό αλλά και για τη δημιουργία ενός επιχειρηματικού κλίματος, που θα βοηθήσει πάρα πολύ στο να αντιμετωπίσουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε ως χώρα, την ανεργία, τα προβλήματα στις εργασιακές σχέσεις και όχι μόνο».
Επισφαλείς βραχυπρόθεσμοι σχεδιασμοίΑπό ένα στέλεχος που έχει δώσει πραγματικές μάχες για να κοπεί ο ομφάλιος λώρος της διαπλοκής η αναφορά στην «υγιή επιχειρηματικότητα» ενοχλεί. Θα μπορούσε να θεωρηθεί μια τυπική φιλοφρόνηση στη λογική πως κάθε καινούργια προσπάθεια που δημιουργεί θέσεις εργασίας είναι καλοδεχούμενη. Αλλά μπορεί να θεωρηθεί και ένα νεύμα από τη μεριά της κυβέρνησης στα όποια σχέδια του επιχειρηματία (είναι σχεδόν σίγουρο πως τα περί φιλοδοξίας για «πρωταγωνιστικό ρόλο στο νέο τηλεοπτικό τοπίο» έχουν γραφτεί καθ’ υπαγόρευση), που μόνο συγκυριακά μπορεί να ταιριάξουν με τα συμφέροντα της κυβέρνησης. Ο κάθε επιχειρηματίας - όσο «υγιής» και αν εμφανίζεται - μακροπρόθεσμα θα σκεφτεί το συμφέρον του και μπορεί άνετα να πουλήσει όσους έσπευσαν να τον προσεταιρισθούν για να έχουν μία «φιλική» φωνή στα ΜΜΕ.
Το ίδιο ισχύει και για ένα ακόμη από τα σημεία του νέου νόμου, που αφορά τη δικτύωση των περιφερειακών σταθμών. Προβλέπεται η δυνατότητα να εκπέμπουν κοινό πρόγραμμα για πέντε ώρες την ημέρα (ενώ στο αρχικό σχέδιο το ανώτατο όριο ήταν τρεις ώρες). Ταυτόχρονα αφαιρέθηκε η πρόβλεψη για κατώτατο αριθμό εργαζομένων που πρέπει να απασχολούν οι περιφερειακοί σταθμοί. Και τις δύο αυτές ρυθμίσεις χαιρέτησε με ανακοίνωσή της η Ένωση Περιφερειακών Καναλιών. Από μόνη της αυτή η ρύθμιση δεν φαίνεται να υποκρύπτει τίποτε άλλο. Αλλά αν υπολογίσει κανείς πως υπάρχει ήδη ένας επιχειρηματίας που έχει αγοράσει οκτώ περιφερειακά κανάλια, που εκπέμπουν ήδη κοινό πρόγραμμα, το πράγμα αλλάζει. Επίσης η κατάτμηση των αδειών σε γενικού και θεματικού περιεχομένου (με διαφορετικές προϋποθέσεις σε κάθε περίπτωση) μπορεί να «κουμπώσει» με την πρόθεση πχ του ομίλου Κυριακού να αποδυναμώσει, ίσως και να καταργήσει το ενημερωτικό τμήμα του ANT1, κάτι που ήδη έχει δρομολογηθεί μέσω μαζικών απολύσεων.
Θα είναι πραγματικά κρίμα η πρώτη προσπάθεια παρέμβασης στο τηλεοπτικό τοπίο, να ναυαγήσει στα ρηχά τόσο βραχυπρόθεσμων υπολογισμών. Το γράψαμε παραπάνω: να μην ξεχνάμε τι έγινε στο δημοψήφισμα.