Πέντε χρόνια σχεδόν έχουν περάσει από την ημέρα που ψηφίστηκε η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ο ν.4491/2017 δηλαδή, ο οποίος έβαλε τα πρώτα θεμέλια για την απόδοση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρανς προσώπων, που για χρόνια υπήρξαν αόρατα, που παραβιάζονταν τα θεμελιώδη τους δικαιώματα και ζούσαν στον στιγματισμό. Σχεδόν πέντε χρόνια, που μπορεί να μην είναι ούτε πολλά, αλλά ούτε και λίγα ώστε να μπορούν να μας δώσουν μία ασφαλή εικόνα για την ορθή εφαρμογή του και να κάνουμε ορισμένες εκτιμήσεις.
Στο πρώτο κιόλας άρθρο του νόμου, αναφέρεται ότι πάντα πρέπει να γίνεται σεβαστή η ταυτότητα φύλου κάθε ανθρώπου. Γίνεται όμως αυτό στην πράξη; Γίνεται σεβαστή πάντα η ταυτότητα φύλου; Και όταν γίνεται αντιληπτή τηρούνται ισότιμα οι διαδικασίες όπως με όλους τους συμπολίτες μας;
Πλημμελής εφαρμογή
Τις απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, έρχονται να μας τις δώσουν οι καταγραφές του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας που έχουν να κάνουν με τρανσφοβικές παρενοχλήσεις, διακρίσεις, λεκτική ή ακόμη και σωματική βία σε τρανς άτομα, ένας μεγάλος αριθμός των οποίων οφείλεται στην υπάρχουσα δικαστική διαδικασία που ήδη υπήρχε και κακώς δεν μεταβλήθηκε σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, καθώς επίσης αρκετές περιπτώσεις τρανς ατόμων που η νομοθεσία δεν εφαρμόστηκε όπως ακριβώς θα έπρεπε από τους δικαστικούς λειτουργούς ή από ληξίαρχους, δημοτικούς υπαλλήλους, τραπεζικούς υπαλλήλους κλπ.
Τα περισσότερα περιστατικά που έχουν καταγραφεί από το ΣΥΔ για το Δίκτυο, σχετίζονται, είτε με πλημμελή εφαρμογή της νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, είτε στα ίδια τα χαρακτηριστικά της νομοθεσίας.
Έχουν καταγραφεί από το ΣΥΔ περιστατικά που παρά του ότι ο νόμος λέει με σαφή τρόπο ότι η διαδικασία γίνεται σε ιδιαίτερο γραφείο και όχι στο ακροατήριο για την προστασία της ιδιωτικότητας, κάποιοι δικαστές επέμειναν και έκαναν τη δικάσιμο σε ανοικτό ακροατήριο, παρά του ότι ο δικηγόρος και το τρανς πρόσωπο δήλωσαν την ενόχλησή τους, με αποτέλεσμα να μπαινοβγαίνει ο οποιοσδήποτε στην αίθουσα και να παραβιάζεται η ιδιωτική ζωή του τρανς ατόμου. Αυτό αποτελεί παραβίαση της νομοθεσίας, που λέει σαφέστατα, σε ιδιαίτερο γραφείο.
Επίσης, έχουν καταγραφεί πάρα πολλά περιστατικά, δικαστών που πρόσβαλαν και άσκησαν λεκτική βία σε τρανς άτομα, εντός του δικαστηρίου. Ένα από αυτά μάλιστα τα περιστατικά, ήταν αυτό της αείμνηστης προέδρου του ΣΥΔ Μαρίνας Γαλανού, όπου η ειρηνοδίκης υπηρεσίας στο Ειρηνοδικείο Αθηνών, δεν πρόσβαλε λεκτικά μόνο την ίδια, αλλά και τον δικηγόρο της. Το περιστατικό καταγγέλθηκε δημόσια και με δελτίο τύπου του ΣΥΔ.
Έχουν καταγραφεί από το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών περιστατικά όπου οι ληξίαρχοι αρνούνταν πεισματικά να μεταβάλουν τα έγγραφα τρανς προσώπων, και μόνο μετά από παρέμβαση του ΣΥΔ, έγινε η μεταβολή της ληξιαρχικής πράξης.
Κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας
Πριν λίγες ημέρες, καταγράφηκε περιστατικό σε υποκατάστημα της τράπεζας ALPHA BANK, όπου τόσο ο υπάλληλος, όσο και η ίδια η διευθύντρια αρνήθηκαν να μεταβάλλουν τα στοιχεία τρανς προσώπου στον προσωπικό του τραπεζικό λογαριασμό. Το τρανς πρόσωπο, ακολούθησε όλη τη χρονοβόρο διαδικασία που προβλέπει η νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και μετέβαλε την καταχώρηση φύλου, κυρίου ονόματος και προσαρμογής του επωνύμου της, καθώς και τη μετέπειτα διοικητική. Εν συνεχεία, κατέθεσε αρμοδίως αίτημα μεταβολής των στοιχείων της και σε υποκατάστημα της τράπεζας ALPHA BANK, προκειμένου να μεταβληθούν τα στοιχεία της στον τραπεζικό της λογαριασμό καθώς και σε όλα τα αρχεία της τράπεζας.
Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο, ότι κατά παραβίαση του νόμου ζητήθηκε εγγράφως από το νομικό τμήμα της τράπεζας, πέραν όλων των δικαιολογητικών που απαιτούνται σύμφωνα με τον νόμο, το τρανς πρόσωπο να καταθέσει τόσο τη δικαστική απόφαση, όσο και έγγραφο από αστυνομικό τμήμα που να διαβεβαιώνει τον λόγο που επήλθε αλλαγή στην ταυτότητας του, κάτι το οποίο παραβιάζει τη κείμενη νομοθεσία καθώς η παρ. 3 του άρθρου 4 αναφέρει ρητά ότι αυτή η διαδικασία γίνεται μόνο με βάση τη νέα ληξιαρχική πράξη, ενώ παράλληλα παραβιάζει και την ιδιωτική ζωή του προσώπου. Κανένας νόμος δεν προβλέπει κάτι τέτοιο που ζήτηση το νομικό τμήμα της τράπεζας, ούτε υπάρχει και δεν θα έπρεπε να υπάρχει.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι η άρνηση της επικαιροποίησης των στοιχείων του τρανς προσώπου, εκτός από παράβαση του ν.4491/2017, συνιστά και παράβαση του Γενικού Κανονισμού της Ε.Ε. 2016/679 για την Προστασία Δεδομένων, ο οποίος στο άρθρο 5 περίπτωση δ’ επιβάλλει στον υπεύθυνο επεξεργασίας των δεδομένων την «διόρθωση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία είναι ανακριβή».
Ο νόμος της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου υπάρχει για να κατοχυρώσει τα δικαιώματα μας, αυτό που εμείς καλούμαστε να κάνουμε είναι να απαιτούμε και να διεκδικούμε δυναμικά την εφαρμογή του στην πράξη.