Τι ήταν αυτό που οδήγησε τον Μπόρις Τζόνσον στην παραίτηση από τη θέση του αρχηγού του Συντηρητικού Κόμματος (των Τόρις); Δεν ήταν ούτε η λαϊκή, ούτε η κομματική δυσαρέσκεια με την πολιτική του. Δεν ήταν το κλείσιμο του Κοινοβουλίου το φθινόπωρο του 2019 που έγινε, όπως κρίθηκε, αντισυνταγματικά, προκειμένου να αποφευχθεί ο κοινοβουλευτικός έλεγχος στα σχέδιά του για το Μπρέξιτ. Δεν ήταν ούτε το σκληρό Μπρέξιτ στο οποίο οδήγησε τη χώρα μετά τη συντριπτική νίκη του στις εκλογές, που προκήρυξε στο τέλος του 2019, κάνοντας πίσω στα ζητήματα σύνδεσης της Βόρειας Ιρλανδίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και δημιουργώντας εσωτερικό σύνορο μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, πράγμα που είχε υποσχεθεί ότι (κάπως) θα αποφύγει. Δεν ήταν καν το γεγονός ότι τελικά διακήρυξε ότι θα παραβιάσει αυτήν την ίδια τη συμφωνία που ο ίδιος έκανε ως προς τη Βόρεια Ιρλανδία, προξενώντας τεράστια ζημιά στην εικόνα του Ηνωμένου Βασιλείου ως κράτους που σέβεται τις διεθνείς συνθήκες και γενικότερα τη διεθνή νομιμότητα. Δεν ήταν, τέλος, η τρομακτική απόφαση για την αποστολή αιτούντων και αιτουσών άσυλο στη Ρουάντα –μια πολιτική απόφαση που προς το παρόν έχει μπλοκαριστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με προσωρινή διαταγή, πράγμα που με τη σειρά του ανέσυρε τη συζήτηση για αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, κατ’ ανάγκη, από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Όχι· δεν ήταν τίποτα από όλα αυτά που οδήγησε τελικά στις μαζικές παραιτήσεις από την κυβέρνηση του Τζόνσον και που τον εξανάγκασε σε παραίτηση μόλις ένα μήνα μετά την εμπιστοσύνη που κέρδισε σε εσωκομματική πρόταση μομφής.
Τον έριξε η ίδια η κυβέρνησή του
Αναμφίβολα, όλες αυτές οι πολιτικές έπαιξαν κάποιο ρόλο στην εικόνα του Τζόνσον. Όχι, όμως, απαραίτητα κακό ρόλο. Αυτού του είδους οι πολιτικές έχουν ιδιαίτερη απήχηση στη λαϊκή Δεξιά και τονώνουν την εικόνα του ριζοσπάστη που προσπαθούσε να περάσει ο Τζόνσον, μαζί μ’ αυτήν του συμπαθητικού ατσούμπαλου και αχτένιστου τύπου που είναι κοντά στον λαό και όχι ο παραδοσιακός Τόρης με γιλέκο, σακάκι, μονόκλ και μπαστούνι (αν και ρίξτε μια ματιά στον στενό του συνεργάτη Τζέηκομπ Ρης-Μογκ). Η θύελλα προκλήθηκε από τις μαζικές παραιτήσεις στελεχών της ίδιας του της κυβέρνησης, που τρία χρόνια τώρα στήριζαν –και εξακολουθούν να στηρίζουν– αυτές τις πολιτικές. Και προκλήθηκε από τελείως άλλο, καθαρά εγωιστικό, λόγο –για λόγο πολιτικής επιβίωσης των στελεχών αυτών.
Ο λόγος δεν ήταν άλλος από τα τρομακτικά σκάνδαλα και τα συμπαρομαρτούντα ψέματα του Τζόνσον. Όμως, ο άνθρωπος αυτός ήταν πάντα δηλωμένος ψεύτης και είχε εμπλακεί σε διάφορα σκάνδαλα πολύ πριν γίνει πρωθυπουργός. Αυτά ήταν γνωστά ως στοιχεία της προσωπικότητάς του· γιατί άρχισαν ξαφνικά να ενοχλούν τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσές του στο Συντηρητικό Κόμμα;
Η πιθανότερη εξήγηση είναι η εκτίναξη της λαϊκής δυσαρέσκειας τα τελευταία δύο χρόνια, και πάλι όχι λόγω των πολιτικών του Τζόνσον, αλλά λόγω του εγκλεισμού που έφερε ο κορονοϊός, της πτώσης του βιοτικού επιπέδου λόγω των επιπτώσεων του Μπρέξιτ και της πανδημίας, μαζί με την ευρύτερη οικονομική κρίση. Η λαϊκή αυτή δυσαρέσκεια εστιάστηκε στα ψέματα του Τζόνσον για τα κορονοπάρτι μέσα στην πρωθυπουργική κατοικία σε περιόδους σκληρού εγκλεισμού, και στην προσπάθειά του να βολέψει σε κρατική θέση την ερωμένη και μετέπειτα σύζυγό του ή να διασώσει από απολύσεις διάφορους φίλους του, που βαρύνονταν με σοβαρές καταγγελίες παρενοχλήσεων ή οικονομικών ατασθαλιών κλπ. Στο πλαίσιο αυτό, οι συνάδελφοι και οι συναδέλφισσες του Τζόνσον αποφάσισαν να τον απομακρύνουν για να διασωθούν οι ίδιοι/ες από την επερχόμενη ήττα, στην οποία θα οδηγήσει μια έκρηξη της λαϊκής οργής. Δεν αποφάσισαν να τον απομακρύνουν για να αλλάξουν την πολιτική του γραμμή.
Συνέχεια της ίδιας πολιτικής
Μια ματιά στην πλειονότητα των Τόρηδων που έχουν ήδη μπει στη μάχη της διαδοχής του Τζόνσον ως ηγέτη του Συντηρητικού Κόμματος (και άρα και ως πρωθυπουργού, σύμφωνα με τα συνταγματικά έθιμα του Ηνωμένου Βασιλείου) μπορεί και να δημιουργήσει μια νότα αισιοδοξίας στην εξωτερική παρατηρήτρια: πολλές γυναίκες, πολλά άτομα που είναι παιδιά μεταναστών, κλπ. Δυστυχώς η πραγματικότητα είναι ζοφερή και το γεγονός ότι οι υποψήφιοι/ες έχουν πραγματικά αυτά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, κάνουν την υποκρισία ακόμη πιο έντονη και την κατάσταση αφόρητα ειρωνική. Κανείς και καμία από αυτούς/ές δεν αφίσταται σοβαρά από την πολιτική του Τζόνσον, και όλα αυτά τα παιδιά μεταναστών έχουν δηλώσει έτοιμα να την συνεχίσουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης για την αποστολή αιτούντων και αιτουσών άσυλο στη Ρουάντα.
Ο Τζόνσον έχασε την εμπιστοσύνη του κόμματός του, και του κόσμου, μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια από μια εκκωφαντική εκλογική νίκη, που του έδωσε μια πλειοψηφία 80 εδρών. Αυτό θα ήταν καλό νέο, αν την είχε χάσει λόγω της καταστροφικής πολιτικής του. Δυστυχώς, φαίνεται ότι έχασε αυτήν την εμπιστοσύνη για λόγους καθαρά επιβίωσης σε ό,τι αφορά το κόμμα του και μόνο για λόγους μικροαστικής ηθικής σε ό,τι αφορά τον κόσμο. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερα καλό σημάδι για το μέλλον.