Η 9η Σύνοδος διεξάχθηκε στο Λος Άντζελες στις 6-10 Ιουνίου σε περιφερειακές και παγκόσμιες συνθήκες ριζικά διαφορετικές από εκείνες του 1994, που ξεκίνησε αυτός ο θεσμός (1η Σύνοδος στο Μαϊάμι, Κλίντον). Νέοι οικονομικοί και γεωπολιτικοί στόχοι των ΗΠΑ, αλλά και της ανομοιογενούς σε πολλαπλά πεδία Λατινικής Αμερικής – Καραϊβικής. Στη θέση της ΕΣΣΔ σαν θανάσιμου αντιπάλου των ΗΠΑ είναι τώρα η Κίνα που, με εξαίρεση τον ιδεολογικό παράγοντα, απειλεί την παγκόσμια κυριαρχία της «αυτοκρατορίας». Ταυτόχρονα, διαιωνίζεται η πρόσληψη της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής σαν «η πίσω αυλή» των ΗΠΑ και η αντιμετώπισή τους σαν υποτελείς, που θα υιοθετήσουν τις κάθε φορά νεοφιλελεύθερες και ιμπεριαλιστικές πολιτικές τους. Ο Μπάιντεν φάνηκε να μην έχει κατανοήσει τις πολιτικές αλλαγές που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια σε χώρες της περιοχής, με αποτέλεσμα η Σύνοδος αυτή να καταγραφεί ως αποτυχία.
Χρονικό Συνόδων
1994: Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου (ALCA) και αποκλεισμός της Κούβας. Το 1994 πραγματοποιήθηκε στο Μαϊάμι η 1η Σύνοδος, μόλις λίγα χρόνια μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και το τέλος του πολύχρονου ψυχρού πολέμου, με νίκη των ΗΠΑ που αναδείχθηκαν ως η μόνη ηγετική δύναμη του πλανήτη. Μπορούσαν πλέον να προωθήσουν απρόσκοπτα μια Νέα Νεοφιλελεύθερη Παγκόσμια Τάξη στο μονοπολικό νέο κόσμο.
Για να συνεχιστεί η κυριαρχία των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική, δεν χρειαζόταν πλέον στρατιωτικές δικτατορίες, αλλά κυβερνήσεις με δημοκρατικό προσωπείο που να προωθούν νεοφιλελεύθερες πολιτικές (γενικευμένες ιδιωτικοποιήσεις και ανοικτές πόρτες για τις πολυεθνικές των ΗΠΑ) και να στηρίζουν τις πολιτικές ασφάλειας και διεθνών σχέσεων της «αυτοκρατορίας».
Επίκεντρο και στόχος της Συνόδου ήταν το φιλόδοξο σχέδιο του Κλίντον για τη λειτουργία της περιοχής ως Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου. Στη Σύνοδο αυτή ο Κλίντον …εγκαινίασε και την πολιτική του αποκλεισμού από τις Συνόδους των κρατών που δεν έχουν «δημοκρατικές κυβερνήσεις» και επέλεξε να αποκλείσει την Κούβα, ενώ επέβαλε στη Βενεζουέλα ασφυκτικούς οικονομικούς περιορισμούς που άρθηκαν εν μέρει πρόσφατα λόγω της ενεργειακής κρίσης.
2005: «ALCA, ALCA, στο διάβολο» (Ούγκο Τσάβες). Η 4η Σύνοδος πραγματοποιήθηκε στην Αργεντινή (Μar del Plata), αφού οι λαοί της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής είχαν βιώσει τα οδυνηρά αποτελέσματα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και της ALCA (μεγάλη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων με ό,τι αυτή συνεπάγεται και καταστολή). Παράλληλα, από το 1998 είχε ήδη ξεκινήσει το κύμα κεντροαριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική (ροζ παλίρροια). Με αυτές τις συνθήκες σε αυτήν τη Σύνοδο ενταφιάστηκε η Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου και σ’ ένα βαθμό τα βρήκε σκούρα και ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός που είχε επιβληθεί.
2019: Ο Τράμπ προσκαλεί την Κούβα! Στην 8η Σύνοδο που διεξάχθηκε στο Περού (Λίμα) είναι η πρώτη και μοναδική φορά που καλέστηκε η Κούβα, αλλά και απουσία του προέδρου των ΗΠΑ από τη Σύνοδο.
2022: Μια αποτυχημένη Σύνοδος;
Καταρχάς, ο Μπάιντεν δεν περιορίστηκε στον «παραδοσιακό» αποκλεισμό της Κούβας, αλλά τον διεύρυνε μονομερώς, αποκλείοντας και τη Βενεζουέλα και τη Νικαράγουα. Επιπρόσθετα, δεν υπήρξε συμμετοχή των κρατών στις προπαρασκευαστικές συζητήσεις για την ατζέντα και τους στόχους της Συνόδου. Εν τούτοις, ελάμβαναν το μήνυμα από τους αρμόδιους διπλωμάτες των ΗΠΑ «ανακόψτε τις οικονομικές σχέσεις με την Κίνα».
Αυτή η κατάσταση είχε ήδη προκαλέσει, λιγότερο ή περισσότερο, έντονη κριτική και σκεπτικισμό μέχρι την τελευταία στιγμή προέδρων-ίνων αρκετών χωρών για το αν θα συμμετέχουν στη Σύνοδο (Βολιβία, Μεξικό, Ονδούρας κ.ά.). Τελικά η Σύνοδος, με ηχηρή απουσία –αλλά όχι μοναδική– του προέδρου του Μεξικού Ομπραδόρ επικεντρώθηκε στις αντιδημοκρατικές, αυθαίρετες και μονομερείς ενέργειες του Μπάϊντεν. Ο Λ. Άρσε (Βολιβία) και η Σ. Κάστρο (Ονδούρας) που άσκησαν την αυστηρότερη αλλά ουσιαστική κριτική, ανέδειξαν όχι μόνο τον αποκλεισμό της Κούβας, αλλά και το εμπάργκο. Ο Γκ. Μπόριτς τάχθηκε κατά του αποκλεισμού και των τριών χωρών, αν και εξέφρασε τις διαφωνίες του –κυρίως για Βενεζουέλα και Νικαράγουα– με τις κυβερνήσεις τους.
Όσο για τις οικονομικές σχέσεις με την Κίνα, δεν είναι λίγοι οι πρόεδροι-ίνες που εκδήλωσαν απροθυμία έως άρνηση να ακολουθήσουν τις επιταγές των ΗΠΑ
Ήταν, λοιπόν, μια αποτυχημένη η Σύνοδος; Για τις ΗΠΑ και τον Μπάιντεν προσωπικά θα λέγαμε ναι. Για τη Λατινική Αμερική, ή ακριβέστερα για σημαντικό τμήμα της Λατινικής Αμερικής, ανοίγεται και ο δρόμος της δημιουργίας ενιαίων οικονομικών θεσμών στα χνάρια των βολιβαριανών που επιχείρησε ο Τσάβες και σήμερα προτείνει ο Ομπραδόρ.