Ο παρών πόλεμος φαινομενικά είναι τοπικός, αλλά έχει διαστάσεις ειδικά παγκόσμιες, όπως σωστά επισημαίνει και τίτλος του ιταλικού περιοδικού Limes: «Η Ρωσία αλλάζει τον κόσμο». Η παγκοσμιοποίηση που επέβαλαν οι ΗΠΑ, και ειδικά μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, τέλειωσε. Αυτό δε, ανεξάρτητα από το πώς θα βγει από τον πόλεμο η Ρωσία [1] και από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ενισχύουν την εξουσία τους στις δυτικές χώρες.
Γιατί, όπως προκύπτει, υπάρχουν χώρες, ήπειροι, και κράτη σχεδόν ήπειροι, που δεν αναγνωρίζουν πια στις ΗΠΑ την εξουσία να καθορίζουν αυτές «ποιος πόλεμος είναι σωστός». Η κοινωνικο-οικονομική κρίση που αυτός ο τοπικός πόλεμος με παγκόσμιες επιπτώσεις διαμορφώνει,
έχει βαθιές ρίζες, μιας και το κοινωνικό κράτος που διαμορφώθηκε στην Ευρώπη, στηρίχθηκε σε κοινωνικούς συμβιβασμούς και σε συγκεκριμένους λόγους οικονομικούς και πολιτικούς ανταλλαγής προϊόντων πρώτων υλών και ενέργειας. Η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι, πώς, μετά μια πανδημία και έναν πόλεμο –που συνεχίζουν– και μια ριζική αλλαγή του παραγωγικού προτύπου, θα διαμορφωθούν ορισμένα βασικά σημεία του κοινωνικού κράτους.
Από τον πίνακα δίπλα προκύπτει ότι η Ελλάδα δαπανά διπλάσια ενέργεια σε σχέση με τη Δανία για να παράγει προϊόντα ενός ευρώ. Το ίδιο συμβαίνει και σε σχέση με τις τρεις άλλες χώρες, διαφέρει μόνο ο πολλαπλασιαστής.
Ενεργειακή ένταση
Τισ.πετρ/εκατ. ευρώ 2019 2020
ΕΕ 0,71
Γερμανία 95 91,9
Δανία 57,2 53,7
Ελλάδα 128,3 122,4
Ιταλία 90 90
Πορτογαλία 119,2 116,6
Η σημερινή ενεργειακή κρίση, που επιτάθηκε με την καταδικαστέα εισβολή της Ρωσίας, ήταν εμφανής από το φθινόπωρο του 2021. Οι δε διαστάσεις που έλαβε στις διάφορες χώρες της ΕΕ έχουν σχέση με τα ενεργειακά συστήματα που είχαν διαμορφωθεί τα τελευταία 50 χρόνια σε κάθε μία.
Οικοδόμοι του ελληνικού συστήματος είναι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις διάφορες εκφράσεις του, ελάχιστες αποστάσεις μέχρι εδώ και λίγους μήνες έπαιρνε, μια και η σχέση του με το συντεχνιακό πιά συνδικάτο ήταν οργανική. Η δε «ενεργειακή δημοκρατία» που πρέσβευε συστηματικά, ήταν εκείνη του λιγνίτη (σκοπός του κειμένου, όμως, δεν είναι η αντιφατικότητα της ενεργειακής πολιτικής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ).
Κατά συνέπεια, σε μια χώρα με υψηλή ενεργειακή ένταση, λίγο ή πολύ σε κάθε παραγωγική δραστηριότητα, και οι επιπτώσεις της τωρινής –με ιδιαιτερότητες– ενεργειακής κρίσης θα έχουν αυτά τα χαρακτηριστηκά και οι δήθεν απαλύνσεις θα είναι ελλειπτικές και θα «σέβονται» το σύστημα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αλλάξουν, χρειάζεται όμως μια αλλαγή πορείας, μια αλλαγή πορείας όπως επιβάλλει και η αλλαγή ιστορικής εποχής που διανύουμε. Χρειάζεται άνοιγμα ειλικρινών διαδικασιών, κοινών συγκρίσεων, συγκλίσεων, πρωτοβουλιών και αγώνων, δηλαδή οργάνωση πολιτικής γύρω από το θέμα της οικολογικής–ενεργειακής μετάβασης και της συνάντησης της οικολογικής και ταξικής αντίθεσης. Με συγκεκριμένες προτάσεις γκραμσιανοτολιατικά διαμορφωμένων, ώστε να διαφαίνεται η γύμνια της νεοφιλελεύθερης ενεργειακής πολιτικής της ΝΔ.
Σημείωση:
1. Άρθρο του Baiden στη New York Times, στις 31/5/2022, από το οποίο προκύπτει ότι: δεν θέλουμε να κάνουμε πόλεμο ενάντια στη Ρωσία, δεν θέλουμε να καθαιρέσουμε τον Πούτιν, δεν μας ενδιαφέρει να επιμηκύνουμε τον πόλεμο μόνον για να αδυναμώσουμε τη Ρωσία.