«Δεν κάνουμε επαναπροωθήσεις». «Δεν έχετε πάει στη Σάμο». «Δεν είναι κανονικοί πρόσφυγες». «Δεν πέθανε καμία 5χρονη». «Δεν την λένε Μαρία». «Δεν υπάρχει Μαρία». Σίγουρα δεν υπάρχουν όρια στο θράσος και την κυνικότητα της κυβέρνησης που, προκειμένου να υποστηρίξει την αντιπροσφυγική της δράση και πολιτική μέσω συνεχούς άρνησης και παραποίησης γεγονότων, αυτή τη φορά έφθασε στο σημείο να σκυλεύει ακόμα και τη μνήμη της 5χρονης Μαρίας που βρήκε τραγικό θάνατο από τσίμπημα σκορπιού στον Έβρο.
Το χρονικό
Υπενθυμίζοντας εν τάχει το γνωστό θρίλερ του Ιουλίου–Αυγούστου: ομάδα προσφύγων είχε εγκλωβιστεί από τις 14 Ιουλίου σε νησίδα του Έβρου. Αφού επικοινώνησε με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και το Human Rights 360, στέλνοντας σήμα που έδειχνε ότι βρίσκεται σε ελληνική επικράτεια, οι οργανώσεις κατέθεσαν αίτημα για ασφαλιστικά μέτρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, που εξέδωσε άμεσα εντολή προς τις ελληνικές αρχές για διάσωσή τους. Η εντολή όχι μόνο αγνοήθηκε, αλλά όπως καταγγέλλουν οι πρόσφυγες, τους επαναπροώθησαν στην Τουρκία, με τις αρχές της γείτονος να τους ξαναμεταφέρουν έπειτα σε νησίδες του Έβρου. Εκεί εγκλωβίστηκαν και πάλι για αρκετές μέρες, με τις ελληνικές αρχές να αδιαφορούν τόσο για τη νέα εντολή διάσωσης, όσο και για το άταφο παιδί, σαν άλλοι Κρέοντες, καθώς είχε γίνει ήδη γνωστός ο θάνατος της Μαρίας και ότι η οικογένειά της προσπαθούσε να διατηρήσει το σώμα της στα νερά του Έβρου. Τελικά οι γονείς αναγκάστηκαν να την θάψουν όπως όπως στη νησίδα και μαζί με άλλους 36 πρόσφυγες, βρίσκοντας μια βάρκα, διέσχισαν τα νερά του Έβρου και στις 15 Αυγούστου βρέθηκαν στα Λάβαρα, με την αστυνομία να τους μεταφέρει στο ΚΥΤ Φυλακίου, όπου κατέθεσαν αίτημα ασύλου και παραμένουν μέχρι σήμερα.
Οι ανακολουθίες του υπουργού
Τα βάσανά τους, όμως, κάθε άλλο παρά τελείωσαν. Ενώ ο υπουργός Μετανάστευσης, Νότης Μηταράκης, τους επισκέφθηκε στο ΚΥΤ, συνομιλώντας με τους πενθούντες γονείς και αναγνωρίζοντας πως πράγματι ένα πεντάχρονο παιδί έχασε τη ζωή του όσο οι ελληνικές και οι τούρκικες αρχές τούς έκαναν μπαλάκι, φαίνεται πως έλαβε γραμμή από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και την Τρίτη στη Βουλή, ο υπουργός επέστρεψε στην παλαιότερη άρνηση, κατηγορώντας ουσιαστικά τους πρόσφυγες για πλεκτάνη. Μάλιστα, την Πέμπτη κατέθεσε στον Άρειο Πάγο «στοιχεία», ώστε «να εξεταστούν τυχόν παράνομες ενέργειες των 38», όπως δήλωσε ο ίδιος.
Πιο συγκεκριμένα, αφού πρώτος ο Κ. Μητσοτάκης στην ολομέλεια της Βουλής την περασμένη εβδομάδα είχε αμφισβητήσει το όνομα της νεκρής Μαρίας –σαν να έχει σημασία κατά πόσο έχει όνομα που συναντάται και σε χριστιανικούς λαούς και όχι ότι ένα παιδί έχασε τη ζωή του– τη σκυτάλη πήρε ο Ν. Μηταράκης στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Τάξης και Δικαιοσύνης, υπονοώντας πως ούτε Μαρία λεγόταν η μικρή πεντάχρονη, ούτε καν υπήρξε ποτέ, κάνοντας λόγο για ανακολουθίες στις μαρτυρίες των προσφύγων.
Τι και αν η Μαρία είχε καταγραφεί στα ασφαλιστικά μέτρα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου από τις 20 Ιουλίου; Τι κι αν υπάρχουν πλείστα δημοσιευμένα αποδεικτικά στοιχεία με βίντεο, φωτογραφίες (ακόμα και από το άψυχο σώμα της μικρής Μαρίας) και μαρτυρίες, που είχαν σταλεί από την πρώτη στιγμή στις δύο οργανώσεις, όπως και στην Εφημερίδα των Συντακτών και τον δημοσιογράφο του Spiegel Γιώργο Χρηστίδη (ο ίδιος μίλησε και με τους πρόσφυγες μέσα στο ΚΥΤ Φυλακίου); Τι κι αν βρίσκεται σε εξέλιξη δικαστική έρευνα για την ολιγωρία των ελληνικών αρχών και την καταγγελία επαναπροώθησης των προσφύγων; Ποσώς φαίνεται να πτοούν αυτά τον υπουργό, που δήλωσε πως δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν την ύπαρξη νεκρού παιδιού, επειδή δεν υπάρχει φωτογραφία από το σημείο ταφής! Γιατί ως γνωστόν είναι συνήθης πρακτική οι πενθούντες συγγενείς να φωτογραφίζουν τους τάφους των χαμένων ανθρώπων τους…
Οι άλλες «ανακολουθίες» που διαπίστωσε –ξεχνώντας τη δική του σε σχέση με τις προηγούμενες δηλώσεις του–είναι πως στην αρχική καταγραφή του Ιουλίου αναφέρονται 4 παιδιά στην οικογένεια της Μαρίας, αντί 5 όπως ισχύει, με τον υπουργό να υπαινίσσεται πως δεν υπήρξε ποτέ η Μαρία, αλλά ότι είναι η διασωθείσα Μάγια (η οποία δεν είχε καταγραφεί στη λίστα). Όπως εξηγείται όμως από τις οργανώσεις, σε μία πρόχειρη καταγραφή που γίνεται από τους ίδιους τους πρόσφυγες την ώρα που βρίσκονται στη μέση του πουθενά, σε άθλια ψυχολογική και σωματική κατάσταση, προκειμένου να ενημερώσουν τηλεφωνικά χωρίς διερμηνείς, αλλά με ό,τι αγγλικά γνωρίζει κάποιος, για τη διάσωσή τους, συχνά, αν όχι πάντα, η καταγραφή αυτή δεν είναι πλήρης.
Ούτε, βέβαια, το Μάγια με το Μαρία είναι το ίδιο όνομα, όπως ούτε το Μαρία με το Μίριαμ (το όνομα της μητέρας), όπως υποστήριξε ο υπουργός, ώστε να πει με νόημα στη Βουλή: «Θα ρωτήσετε πόσο συνηθισμένο είναι η μάνα και η κόρη να έχουν το ίδιο πρώτο όνομα». Ποιος άνθρωπος θα ρωτούσε και θα τον απασχολούσε κάτι τέτοιο σε μια υπόθεση τραγικού θανάτου ενός 5χρονου παιδιού; Τα ερωτήματα που εγείρονται, είναι ποιος έχει την ευθύνη για την τεράστια ολιγωρία στη διάσωση των προσφύγων που κόστισε τη ζωή της μικρής Μαρίας, τι κυρώσεις θα υπάρξουν, πώς δεν θα ξαναθρηνήσουμε με τέτοιο τρόπο άλλον άνθρωπο, αν παρέχεται έστω ψυχολογική υποστήριξη στην οικογένεια της Μαρίας και τι θα απογίνουν οι διασωθέντες πρόσφυγες.
«Ο υπουργός καλύτερα να απαντήσει τι συνέβη στην αρχική ομάδα προσφύγων που είχε εγκλωβιστεί στην νησίδα, που σημειώνεται πως ακόμα δεν έχει υπάρξει επίσημη διάψευση με έγγραφα πως δεν ανήκει στην ελληνική επικράτεια, και αν οι ελληνικές αρχές προέβησαν σε επαναπροώθησή τους, αντί να παίζει με τα ονόματα της οικογένειας», σχολιάζει στην «Εποχή» ο Βασίλης Παπαδόπουλος, πρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες.
Ή ασφαλής ή επικίνδυνη η Τουρκία
Η κυβέρνηση, βέβαια, δεν πρόκειται να απαντήσει σε τίποτα τέτοιο, αφού στόχος της δεν είναι η τήρηση του Διεθνούς Δικαίου και η ανθρωπιστική βοήθεια των προσφύγων, αλλά να τους εμφανίσει σαν όπλο του «υβριδικού πολέμου» της Τουρκίας ενάντια στην Ελλάδα, όπως προσπαθεί να κατασκευάσει το προσφυγικό ζήτημα, κλείνοντας παράλληλα το μάτι στην ακροδεξιά –το μόνο ακροατήριο που της έμεινε να διευρυνθεί μετά και από το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Κατασκευή στην οποία προέβη και πάλι ο Ν. Μηταράκης στη Βουλή, κάνοντας λόγο για εργαλειοποίηση του προσφυγικού από την Τουρκία, που «τον Ιούνιο του 2021 με κοινή απόφαση με το υπουργείο Εξωτερικών, χαρακτηρίσαμε ασφαλή χώρα για αιτούντες άσυλο από Συρία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπαγκλαντές και Σομαλία. Διότι είναι ξεκάθαρη η υποχρέωσή της να παράσχει διεθνή προστασία». Μόνο που «ασφαλής χώρα» χαρακτηρίζονται αυτές που όντως είναι ασφαλείς για τους πρόσφυγες και τηρούν τη Σύμβαση της Γενεύης (υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ισχύ της για ανθρώπους εκτός ΕΕ) και όχι επειδή θα θέλαμε να είναι.
Είναι τουλάχιστον οξύμωρο να απορρίπτονται τα αιτήματα ασύλου των προσφύγων στην Ελλάδα σαν απαράδεκτα επειδή θα μπορούσαν θεωρητικά να έχουν καταθέσει στην Τουρκία, όταν την ίδια ώρα υποστηρίζεται επίσημα ότι τους εργαλειοποιεί, δεν τους αποδίδει άσυλο και τους εξαναγκάζει να περάσουν τα σύνορα. Σημειώνεται δε πως στην περίπτωση των 38 προσφύγων, όπως και σε πολλές άλλες, αρκετοί είχαν λάβει από την Τουρκία απόφαση απέλασής τους προς την εμπόλεμη Συρία.
Παράλληλα, ο υπουργός Μετανάστευσης επιτέθηκε και πάλι στις κοινωνικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό –και αναδεικνύουν αυτή την επικίνδυνη πολιτική και τις παράνομες πρακτικές της κυβέρνησης– φθάνοντας στο σημείο να μιλήσει για σύνδεσή τους με τους διακινητές, προκειμένου να υπονομεύσει τον λόγο και τον ρόλο τους.
Και οι υπόλοιποι τι κάνουμε;
«Βρισκόμαστε σε ένα πολύ επικίνδυνο σημείο. Η κυβέρνηση μιλάει για υβριδικό πόλεμο και ζήτημα εθνικής ασφάλειας, αναφερόμενοι στους πρόσφυγες όχι ως ανθρώπους σε ανάγκη, αλλά σαν όπλα ξένης εισβολής. Με αυτόν τον τρόπο τους απανθρωπίζει και προσπαθεί παράλληλα να νομιμοποιήσει παράνομες πρακτικές, όπως είναι οι επαναπροωθήσεις και η έκθεση ανθρώπων σε κίνδυνο ζωής. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τ. Θεοδωρικάκος, μίλησε για πολλές χιλιάδες “αποτροπές” στον Έβρο. Πώς καταγράφηκαν αυτοί οι άνθρωποι και τι σημαίνει αποτροπή; Πρόκειται για ωμή παραδοχή των επαναπροωθήσεων. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σήμερα στερείται η ανθρώπινη υπόσταση από τους πρόσφυγες, αύριο από ποιους;», τονίζει ο πρόεδρος του ΕΣΠ, προκαλώντας τον υπουργό να καταθέσει ό,τι στοιχείο έχει για την υποτιθέμενη παράνομη δράση του Συμβουλίου.
Μάλλον, όμως, όντως ξεχνάμε και συνηθίζουμε στον ζόφο… Σαν χθες, στις 2 Σεπτεμβρίου 2015, είχε βρει τραγικό θάνατο ακόμα ένα παιδί πρόσφυγας, ο Αϊλάν Κουρντί, που πνίγηκε στα παράλια της Αλικαρνασσού. Τότε είχε παγώσει το αίμα όλης της ανθρωπότητας, γράφονταν διεθνώς μηνύματα συμπαράστασης και αλληλεγγύης, πραγματοποιήθηκαν κινητοποιήσεις, ζωγραφίζονταν σκίτσα και γκράφιτι με το παιδί να κοιμάται ήσυχο, όπως θα έπρεπε να είναι η πραγματικότητά του. Σήμερα, στην καλύτερη, υπερασπιζόμαστε απλά το όνομα της Μαρίας αντί τη ζωή της και το δικαίωμα σ’ αυτή –ίσως κάπου μες στις διακοπές να ρίξαμε και ένα δάκρυ… Καληνύχτα Μαρία, αυτός ο κόσμος αλλάζει, αλλά προς το χειρότερο.