Πολλά λέγονται και γράφονται για τη λειτουργία του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής του Ενεργοντάρ στο Ζαπορίζιε (Ζαπορόζιε στα ρωσικά) της Ουκρανίας, που αποτελεί τον μεγαλύτερο σταθμό της Ευρώπης και βρίσκεται μεταξύ των δέκα μεγαλύτερων του κόσμου και συχνά αναφέρεται ότι εισέρχεται σε νέα φάση, το τελευταίο διάστημα. Οι στρατιωτικές επιθέσεις στον σταθμό και γύρω από αυτόν, για τις οποίες αλληλοκατηγορούνται η Ρωσία και η Ουκρανία, οδήγησαν στη διακοπή της τροφοδοσίας του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Έγινε προσπάθεια ψύξης των αντιδραστήρων με την ενεργοποίηση γεννητριών ντίζελ, αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς μπορεί να γίνει μόνο προσωρινά.
Πού οφείλεται η διακοπή λειτουργίας
Η ρωσική διοίκηση που ελέγχει τη λειτουργία του σταθμού ανακοίνωσε στις 26 Αυγούστου ότι, ως αποτέλεσμα των επιθέσεων του ουκρανικού στρατού, καταστράφηκε το τέταρτο δίκτυο , το οποίο τροφοδοτούσε την Ουκρανία με ηλεκτρική ενέργεια.
Η ουκρανική πλευρά, μέσω της «Ενεργοάτομ», θεωρεί ότι το σταμάτημα της τροφοδοσίας του ουκρανικού δικτύου δεν οφείλεται στις επιθέσεις, ούτε σε προβλήματα τεχνικού χαρακτήρα, αλλά ήταν δοκιμή για τη σύνδεση του σταθμού με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ρωσίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ουκρανών εμπειρογνωμόνων, αν ο πυρηνικός σταθμός του Ζαπορίζιε συνδεθεί με το ρωσικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και καθώς θα πλησιάζει ο χειμώνας, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε συνεχή μπλάκ άουτ σε δεκάδες μεγάλες ουκρανικές πόλεις. Οι άλλοι τρείς πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτρικής ενέργειας είναι αρκετά μικρότεροι. Ο Σταθμός του Ζαπορίζιε έχει συνολική εγκατεστημένη ισχύ 6.000 MW, ενώ οι άλλοι τρεις έχουν όλοι μαζί ισχύ 7.838 MW. Επίσης πολύ μεγάλα προβλήματα θα αντιμετωπίσουν οι σταθμοί που λειτουργούν με καύση φυσικού αερίου και κάρβουνου. Το φυσικό αέριο το προμηθευόταν η Ουκρανία μέχρι τώρα, κυρίως, από την Ρωσία και το κάρβουνο από τα πλούσια κοιτάσματα του Ντονμπάς που τώρα βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο.
Ο πυρηνικός σταθμός του Ζαπορίζιε τροφοδοτούσε μεγάλες περιοχές της Ουκρανίας και γίνονταν και εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας στις ευρωπαϊκές χώρες.
Άμεσες επιπτώσεις
Η διακοπή λειτουργίας του σταθμού οδηγεί άμεσα σε συνεχείς διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος στην περιοχή Χερσών και σε τμήματα της περιφέρειας του Ζαπορίζιε. Ο πανικός επεκτάθηκε μέχρι το Κίεβο και πολλοί κάτοικοι ρωτούν μέσω των κοινωνικών δικτύων, αν οι συνεχείς διακοπές στην πόλη οφείλονται στην αποσύνδεση του σταθμού από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Η Ρωσία επίσημα αρνείται ότι αποσκοπεί στη σύνδεση με το ρωσικό δίκτυο, αν και παρόμοια σχέδια έχουν ακουστεί παλιότερα. Ο επικεφαλής της ουκρανικής «Ενεργοάτομ» Πετρό Κότιν σε συνέντευξή του στους Guardian δήλωσε ότι η Ρωσία έχει επεξεργαστεί παρόμοιο σχέδιο, το οποίο η ρωσική διοίκηση παρουσίασε στους εργαζόμενους του Σταθμού.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας στο Ζαπορίζιε
Αντιπροσωπεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ) μετέβη στο Σταθμό Πυρηνικής Ενέργειας του Ζαπορίζιε με επικεφαλής το Γενικό Διευθυντή Ραφαέλ Γκρόσι που συνοδεύεται από ευρεία αντιπροσωπεία εμπειρογνωμόνων από ανεξάρτητες χώρες. Ορισμένοι από αυτούς θα παραμείνουν στο εργοστάσιο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στόχος της ΔΥΑΕ είναι η αδιάλειπτη λειτουργία του σταθμού και ο περιορισμός των απειλών που εκτοξεύονται από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η Ρωσία επιθυμούσε εδώ και αρκετό καιρό την επίσκεψη της ΔΥΑΕ. Η Ουκρανία, αντίθετα, δε συμφωνούσε, γιατί πίστευε ότι κάτι τέτοιο θα νομιμοποιήσει τη ρωσική παρουσία. Αφού εκ των πραγμάτων θα κληθεί η ρωσική «Ρωσάτομ» να ελέγχει την ασφάλεια λειτουργίας των εγκαταστάσεων και να προμηθεύει με πυρηνικό καύσιμο. Τελικά Ρωσία και Ουκρανία δήλωσαν, ότι εγγυούνται την ασφάλεια της αντιπροσωπείας.
Κίνδυνος έκλυσης ραδιενέργειας
Η ρωσική διοίκηση του σταθμού ανακοίνωσε ότι βλήματα μεγάλου διαμετρήματος από το ουκρανικό πυροβολικό κατέστρεψαν τη σκεπή του τμήματος αποθήκευσης πυρηνικών καυσίμων του Σταθμού. Ειδικοί επιστήμονες σε θέματα πυρηνικής ενέργειας προειδοποιούν ότι σε περίπτωση συνέχισης των στρατιωτικών επιθέσεων υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος έκλυσης ραδιενέργειας και εφιστούν την προσοχή για τον κίνδυνο δημιουργίας ραδιενεργού νέφους, το οποίο, ανάλογα με τη φορά των ανέμων, μπορεί να επεκταθεί σε μεγάλες περιοχές της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, μπορεί να μολυνθεί ο Δνείπερος και η Μαύρη Θάλασσα.
Χειμώνας με σκοτάδι και κρύο
Ο χειμώνας στην Ουκρανία είναι πολύ βαρύς και κρύος και η καθημερινότητα γίνεται αβίωτη χωρίς επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας. Πολλοί προτρέπουν το Κίεβο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων άμεσα υπενθυμίζοντας τις μεγάλες ήττες του Ναπολέοντα και του Χίτλερ επειδή υποτίμησαν το « ρωσικό χειμώνα».
Ο πυρηνικός σταθμός του Ζαπορίζιε καλύπτει περίπου το 1/3 των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια της Ουκρανίας. Ούτε εισαγωγές μπορεί να κάνει το Κίεβο, λόγω της άσχημης οικονομικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει, ούτε οι ευρωπαϊκές χώρες θα μπορέσουν να του δώσουν λόγω της ενεργειακής κρίσης. Αν συνεχιστεί έτσι η κατάσταση, η Ουκρανία θα αντιμετωπίσει εκτεταμένα μπλάκ άουτ, χωρίς ηλεκτρικό, νερό, θέρμανση και αποχετεύσεις που θα κάνουν αφόρητη τη ζωή των κατοίκων, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις.
Νέο στοιχείο του πολέμου
Ένα νέο στοιχείο που προκύπτει από το ρωσο-ουκρανικό πόλεμο είναι η χρήση ή η απειλή χρησιμοποίησης πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής για πολεμικούς σκοπούς. Η Ουκρανία έχει καταργήσει τα πυρηνικά όπλα, αλλά όσο συνεχίζεται ο πόλεμος, όλο και συχνότερα εκτοξεύονται απειλές εκατέρωθεν και γίνονται επιθέσεις κοντά στα πυρηνικά καύσιμα σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.
Από πολλές πλευρές, τα τελευταία χρόνια αναφέρεται η ατομική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή ως «πράσινη». Εκτός από τα θέματα ασφάλειας των σταθμών που ανάγονται, για παράδειγμα, στη σεισμικότητα διαφόρων περιοχών και τον ενταφιασμό των πυρηνικών αποβλήτων, πλέον τίθενται και θέματα έκλυσης ραδιενέργειας από ενδεχόμενες επιθέσεις στα πυρηνικά καύσιμα των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων.