Η σχολική χρονιά ξενικά και το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να εφαρμόσει –και φέτος– την ίδια προβληματική νομικά και πολιτικά διαδικασία για την απαλλαγή των παιδιών από το μάθημα των θρησκευτικών. Η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την έκθεση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), αλλά και ενάντια στο σκεπτικό της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), που καταδίκασε την Ελλάδα το 2019.
Ειδικότερα, στις 2 Σεπτεμβρίου εκδόθηκε η φετινή ΚΥΑ με την οποία ορίζονται οι προϋποθέσεις απαλλαγής ενός παιδιού από το μάθημα των θρησκευτικών. Η ΚΥΑ αναφέρει πως απαλλαγή δικαιούνται «μαθητές/τριες οι οποίοι/ες δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι (δηλαδή αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι άθρησκοι, άθεοι, αγνωστικιστές)» και μπορούν να απαλλαγούν από την υποχρέωση παρακολούθησης του μαθήματος, της προσευχής και του εκκλησιασμού υποβάλλοντας σχετική αίτηση που θα αναφέρει πως «λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή στο μάθημα των θρησκευτικών». Η εν λόγω αίτηση πρέπει να υποβληθεί στη διεύθυνση του σχολείου από την 01/09 έως και την πέμπτη ημέρα μετά την έναρξη των μαθημάτων.
Τον Ιούλιο του 2022, η ολομέλεια του ΣτΕ ακύρωσε την ΚΥΑ του 2021, στο σημείο που αναφέρεται στις προϋποθέσεις για την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών, καθώς η έκδοση της ΚΥΑ προηγήθηκε του πορίσματος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα επί του θέματος. Με λίγα λόγια, το υπουργείο το 2021 δεν έλαβε υπόψιν του την ΑΠΔΠΧ, ως όφειλε. Παρά την απόφαση του ΣτΕ, το υπουργείο αγνοεί επιδεικτικά και φέτος την έκθεση της Αρχής.
Η τελευταία γνωμοδότηση της ΑΠΔΠΧ δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2022 και κρίνει πως «η αναφορά στην προτεινόμενη ρύθμιση, σε “λόγους θρησκευτικής συνείδησης” και μόνον, ως δικαιολογητική αιτία για την άσκηση του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών, δεν καλύπτει πλήρως όλο το εύρος των συνειδησιακών πεποιθήσεων […] με βάση την προτεινόμενη ρύθμιση, αποκλείονται ρητά και εξ ορισμού από το δικαίωμα απαλλαγής οι χριστιανοί ορθόδοξοι μαθητές και μαθήτριες ή οι γονείς τους, οι οποίοι προκειμένου να ασκήσουν το δικαίωμα αυτό πρέπει να αποποιηθούν τη θρησκεία τους».
Η πολιτική του υπουργείου, δηλαδή, ζητά από τους γονείς να αποκαλύψουν προσωπικές πληροφορίες θρησκευτικού χαρακτήρα. Ενώ, αναγκάζει και τους χριστιανούς ορθοδόξους να πουν ψέματα για το θρήσκευμά τους για να πάρουν απαλλαγή, εάν δεν επιθυμούν να το παρακολουθήσουν εξαιτίας του μονοδιάστατου περιεχομένου ή του τρόπου διδασκαλίας. Η προσπάθεια αποτροπής είναι εμφανής και προσβλητική για όλες τις οικογένειες, ανεξαρτήτως θρησκευτικών συνειδήσεων.
Έτσι, η ΑΠΔΠΧ υποστηρίζει πως η απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει να γίνεται με μία δήλωση των ενδιαφερόμενων γονέων, συμπεριλαμβανομένων και των χριστιανών ορθοδόξων, που θα αναφέρεται απλώς σε «λόγους συνείδησης» και όχι σε «λόγους θρησκευτικής συνείδησης» που ζητούν οι υπουργικές αποφάσεις. Η θέση της ΑΠΔΠΧ είναι συγκεκριμένη εδώ και χρόνια, δεν διαφοροποιήθηκε φέτος. Όπως και η καταπάτηση της έκθεσης από το υπουργείο είναι γνωστή και επαναλαμβανόμενη.
Η φετινή ΚΥΑ «είναι ολόιδια με την περσινή» κόντρα στη γνωμοδότηση της ΑΠΔΠΧ και την απόφαση του ΣτΕ, επισημαίνει στην «Εποχή» ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος που εκπροσωπεί τις οικογένειες που προσέφυγαν στα ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια.
Υπενθυμίζεται πως στις 31/10/2019, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε την Ελλάδα, επειδή ανάγκασε γονείς να δηλώσουν πως τα παιδιά «δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι», προκειμένου να λάβουν απαλλαγή από το μάθημα.
«Η ΑΠΔΠΧ έχει εδώ και αρκετά χρόνια μία συγκεκριμένη θέση. Το ΣτΕ, το οποίο είναι το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας, έχει βγάλει τέσσερις αποφάσεις, στις οποίες λέει ξεκάθαρα ότι η απαλλαγή μπορεί να δίνεται μόνο τους άθεους και σε αυτούς από άλλα θρησκεύματα. Δεν μπορεί να δίνεται σε όσους είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Η πολιτεία οφείλει να συμμορφωθεί με το ανώτατο δικαστήριο της χώρας», είπε η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, μιλώντας στην τηλεόραση του ΣΚΑΙ (02/09/22). Όμως η υπουργός συνειδητά δεν αναφέρθηκε –ή μάλλον απέκρυψε– τη μεταγενέστερη καταδικαστική απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου.
«Αυτό που αποκρύπτει η Ν. Κεραμέως είναι ότι εμείς το 2019 κερδίσαμε στο ευρωπαϊκό δικαστήριο την απόφαση που λέει ότι “καμία διατύπωση που αποκαλύπτει έμμεσα ή άμεσα τις πεποιθήσεις ενός ανθρώπου δεν πρέπει να είναι προϋπόθεση για την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών”. Οι αποφάσεις που επικαλείται η Κεραμέως είναι όλες παλιές αποφάσεις του ΣτΕ», εξηγεί ο Βασίλης Σωτηρόπουλος.
«Υπάρχει το άρθρο 46 της ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου –που την έχουμε κυρώσει ως κράτος– και λέει ότι οι οριστικές αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου είναι υποχρεωτικές για τα κράτη μέλη», προσθέτει ο Β. Σωτηρόπουλος.
«Τίθεται θέμα παράβασης του ευρωπαϊκού δικαίου και παράβασης της απόφασης του ευρωπαϊκού δικαστηρίου. Η απόφαση δεν είναι νόμιμη. Είναι απόφαση κατά παράβαση και του γενικού κανονισμού προστασίας δεδομένων, βάσει του οποίου η ΑΠΔΠΧ έκρινε ότι δεν πρέπει να αποθηκεύονται θρησκευτικές πεποιθήσεις στα σχολικά αρχεία».
Ο Β. Σωτηρόπουλος, εκπροσωπώντας νομικά του γονείς, γνωστοποίησε την πρόθεσή τους να προσφύγουν στο ΣτΕ και να προσβάλουν την φετινή απόφαση της υπουργού, επικαλούμενοι την παραβίαση της απόφασης του ευρωπαϊκού δικαστηρίου και της έκθεσης της ΑΠΔΠΧ.