Για τους ανθρώπους του αποκαλούμενου «Πρώτου Κόσμου», οι ζωές των ανθρώπων των άλλων κόσμων γίνονται είδηση όταν παίρνουν τα χαρακτηριστικά τραγωδίας. Έτσι η δραματική πραγματικότητα του Πακιστάν βρήκε μία θέση στο τμήμα διεθνών της ειδησεογραφίας στην εκπνοή του Αυγούστου –μόνο που οι Πακιστανοί πνίγονται ήδη από τον Ιούνιο.
Ο απολογισμός της μεγαλύτερης αλληλουχίας από πλημμύρες που έχει δει στην ιστορία της η πολύπαθη χώρα, χειρότερης από αυτές του 1961 κατά τους καταγραφείς, είναι ακόμα δύσκολο να αποτιμηθεί σε αριθμούς –αυτούς τους αριθμούς που τόσο αγαπά η Δύση. Τουλάχιστον 1.200 νεκροί, 13.000 τραυματίες, 250.000 κατεστραμμένα σπίτια κατά τα ειδησεογραφικά πρακτορεία –1 εκατομμύριο κατά τις κυβερνητικές εκτιμήσεις, 400 διαλυμένα χωριά, 700.000 παραγωγικά ζώα πνιγμένα, 80.000 εκτάρια καλλιεργειών χαμένα, 3.000 χιλιόμετρα οδικού δικτύου εξαφανισμένα, 130 γέφυρες γκρεμισμένες, 1,8 εκατομμύρια εκτάρια αγροτικών γαιών ένα με το νερό, ενώ οι τηλεπικοινωνίες και άλλα δίκτυα βασικών υποδομών κατέρρευσαν μέσα σέ ένα τρίμηνο, αφού οι πλημμύρες αυξήθηκαν κατά 200% σε σχέση με τους ετήσιους μουσώνες που έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν οι Πακιστανοί: 33 εκατομμύρια άνθρωποι είδαν την ήδη δύσκολη ζωή τους να αλλάζει δραματικά, 1 στους 7 κατοίκους του κράτους. Στις 25 Αυγούστου η χώρα κηρύχτηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στις 30 ο πρωθυπουργός Σεμπάζ Σαρίφ δήλωνε πως το Πακιστάν ζει τις χειρότερες στιγμές στην ιστορία του.
Μπορεί η γεωγραφία να αθωώνει την πολιτική;
Με το 1/3 των εδαφών του να βρίσκεται κάτω από το νερό, το Πακιστάν φαίνεται πως ακολουθεί κατά πόδας την πορεία του Μπαγκλαντές προς τη σταδιακή εξαφάνιση. Η μοίρα του σφραγίζεται από τη γεωγραφική του θέση, σχολιάζουν ήδη αναλυτές της επικαιρότητας, με την ευκολία που απονέμει στον εαυτό της το συγχωροχάρτι της αδυναμίας μπροστά στο αναπόφευκτο η παγκόσμια κοινότητα. Μόνο που αυτή η ερμηνεία αποκρύπτει πολύ μεγάλο μέρος της αλήθειας και κυρίως την ενοχή των ανεπτυγμένων χωρών και των επιλογών των κυβερνήσεων τους σε αυτό που όλοι μάθαμε να αποκαλούμε πρώτα κλιματική κρίση και τώρα κλιματική καταστροφή.
Στο Πακιστάν συναντιούνται δύο μεγάλα ατμοσφαιρικά συστήματα –το ένα φέρνει πολύ υψηλές θερμοκρασίες, όπως τους καύσωνες του περασμένου Μαρτίου, το άλλο μουσώνες. Η δραματική μετάλλαξη των συνηθισμένων αν και απειλητικών μουσώνων σε δύναμη ολικής καταστροφής οφείλεται στην άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της γης και το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Άνοδος που επιφέρει το λιώσιμο των μεγάλων παγωμένων όγκων που καταλαμβάνουν σημαντική έκταση στο έδαφος του Πακιστάν, εξαιτίας των οποίων η χώρα αποκαλείται Τρίτος Πόλος (σε αντιστοιχία με το Βόρειο και το Νότιο). Οι κάτοικοι του προνομιούχου κόσμου ακούνε συχνά για το λιώσιμο των παγωμένων όγκων των δύο πόλων –για τον Τρίτο Πόλο δεν ακούνε ποτέ.
Ό,τι δεν αφορά τις πρώτες θέσεις της διεθνούς ειδησεογραφίας είναι η ουσία του ζητήματος. Το Πακιστάν ευθύνεται για λιγότερο από 1% της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη, για να επανέλθουμε στους αριθμούς που τόσο εμπιστεύεται ο αναπτυγμένος κόσμος, οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ του οποίου ευθύνονται για το 90% του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ωστόσο, πάνω από 100 χιλιάδες άνθρωποι από τους ενόχους για το 1% αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να μετακινηθούν στις ελάχιστες στεγνές ζώνες που έχουν απομείνει, αναζητώντας πόσιμο νερό, τροφή και καταφύγιο. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο, τη στιγμή που οι σοβαρότερα πληγείσες περιοχές, στα νότια και δυτικά της χώρας, δίνουν πάνω από το μισό της συνολικής ετήσιας παραγωγής τροφίμων. Ήδη η UNICEF προειδοποιεί πως μεγάλος αριθμός παιδιών κινδυνεύουν να πεθάνουν από ασθένειες λόγω έλλειψης τροφής και πόσιμου νερού. Τί ειρωνεία αλήθεια να πεθαίνεις από δίψα σε μια πλημμυρισμένη χώρα...
Οι Πακιστανοί είναι ανοχύρωτοι μπροστά σε αυτή την εκτός κλίμακας καταστροφή. Εξαντλημένοι από τη μεγάλη φτώχεια, τις τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, τις αλλεπάλληλες κυβερνητικές κρίσεις, τις άκαρπες εξεγερσιακές προσπάθειες για δικαιότερη, πιο δημοκρατική και κοινωνικά αποδεκτή διακυβέρνηση, βρίσκονται ήδη εδώ και χρόνια όμηροι στην ίδια τους τη χώρα, χώρα δορυφόρο των γεωπολιτικών επιδιώξεων των ισχυρών παικτών του πλανήτη. Στερούνται την τροφή, όχι όμως τις πυρηνικές κεφαλές ούτε τις διώξεις, αλλά και τις απειλές και προκλήσεις που ανταλλάσσονται σχεδόν καθημερινά στα σύνορα με την Ινδία.
Πάνω από 10 δισεκατομμύρια δολάρια υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν για τη στοιχειώδη αποκατάσταση των ζημιών και των βασικών υποδομών της χώρας. Στο μεταξύ τα θύματα αυξάνονται, αφού η μεγάλη δυσκολία μετακίνησης των πληθυσμών των ορεινών περιοχών εκμηδενίζει τις πιθανότητες τους να βρεθούν σε ασφαλέστερα σημεία.
Οι αμαρτίες των θυτών ως ποινή των θυμάτων
Δύσκολα κρύβεται η δυσανεξία των ανθρώπων του «Πρώτου Κόσμου» στους Πακιστανούς. Τα αγγλικά του αποικιακού παρελθόντος και της συμμετοχής στην κοινοπολιτεία δεν αρκούν, στερούνται της αίγλης των Ινδών με τις εντυπωσιακές θεότητες, το εξωτικό φαγητό και τη λάμψη του Μπόλιγουντ, παρά τις επιδόσεις τους στο κρίκετ. Οι Πακιστανοί ενοχλούν ως υπόμνηση των επιπτώσεων της μόνιμης ασέλγειας επί του πλανήτη, η οποία ονομάστηκε αναπτυξιακή ισχύς και της εικόνας του επερχόμενου κοινού μας μέλλοντος ως κλιματικών προσφύγων. Ενοχλούν επειδή μας υποχρεώνουν να αναθεωρήσουμε σήμερα πολιτικές, αντιλήψεις και συνήθειες. Μήπως να μείνουμε στη βολική μοιρολατρία της γεωγραφίας;