«Ας κάτσουμε κατάχαμα να ειπούμε
Πικρές ιστορίες για τον θάνατο των βασιλιάδων…»
William Shakespeare, Ριχάρδος ο Β’
Στο σκάκι, η βασίλισσα κουβαλά το μεγαλείο της ποικιλίας, την πολυπλοκότητα της δυνατότητας, την βεβαιότητα της δύναμης. Μακράν το πιο πολύτιμο κομμάτι γίνεται το όνειρο ανόδου και μεταμόρφωσης του κάθε απλού πιονιού. Κάθε πιόνι με το που στήνεται στην σκακιέρα ονειρεύεται να γίνει βασίλισσα. Σε μεγάλο βαθμό, η κάθε στρατηγική της σύρραξης περνά μέσα από τη βασίλισσα. Όταν η βασίλισσα πεθαίνει, το φορτίο της δύναμης στρέφεται προς την αντίπαλη μεριά.
Στα παραμύθια, η βασίλισσα αντιπροσωπεύει την αγνότητα, την ομορφιά και μαζί την ευνοϊκή μοίρα. Ένα πρότυπο συμπυκνωμένων προσδοκιών, επιθυμιών και οριζόντων. Μια υπόσχεση και ένα όνειρο. Η πριγκίπισσα, ως βασίλισσα σε προοπτική, γίνεται έπαθλο, στόχος, η ιδανική πρωταγωνίστρια στην μετάβασή της προς τον βασιλικό θρόνο. Όταν η βασίλισσα του παραμυθιού ενσαρκώνει το κακό, γίνεται η απόλυτη ανταγωνίστρια, μια ενσάρκωση της ισχύος και της καταστρεπτικής δύναμης της εξουσίας. Ακριβώς για να ηττηθεί, ακριβώς για να αντικατασταθεί. Όταν η βασίλισσα πεθαίνει στα παραμύθια είναι για να αντικατασταθεί από μια νέα βελτιωμένη εκδοχή της και ο κόσμος να έρθει και πάλι σε ισορροπία μέσα από μια καλύτερη αντιπροσώπευση σε έναν δεδομένο ρόλο.
Στην πραγματική ζωή η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική. «Κανένας δεν μπορεί να βασιλέψει αθώα. Όλοι οι βασιλιάδες είναι αντάρτες και σφετεριστές» θα μας ενημερώσει ο Saint- Just και ο Μαρκ Τουέιν θα προσθέσει: «Δεν υπάρχει θρόνος που να μην αντιπροσωπεύει και ένα έγκλημα». Ίσως κανείς δεν μας έμαθε την ομορφιά του θανάτου των βασιλιάδων με τρόπο πιο εύγλωττο από τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Οι θάνατοί τους από εκτέλεση, μηχανορραφία ή μονομαχία γεμίζουν τα έργα του και αποτελούν ένα σταθερό και επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Ο Σαίξπηρ βάζει τους βασιλείς να δολοφονούνται πιο συχνά απ’ ότι βάζει τους νέους να ερωτεύονται. Μέσα από τις εκατομμύρια επαναλήψεις και ανεβάσματα των έργων του ο Σαίξπηρ μεταμόρφωσε την θεατρική σκηνή σε ένα λαμπρό ικρίωμα των βασιλιάδων και της εξουσίας.
Στο μεταδημοκρατικό μας κόσμο, η βασιλεία ως θεσμός εμφανίζεται ως μια συμβολική συνθήκη. Ως ένα σύμβολο ενότητας του έθνους χωρίς εξουσίες, χωρίς αποφάσεις. Ως μια σαπουνόπερα που εξελίσσεται σε πραγματικό χρόνο μπροστά στα μάτια μας. Η φιγούρα της Ελισάβετ ενσάρκωνε ακριβώς αυτό. Έναν γερασμένο θεσμό να αντιπροσωπεύεται από ένα γερασμένο ηγεμόνα. Μια αθώα γιαγιά όμοια με έναν διαρκή Άη Βασίλη που ευλογεί τα πλήθη και μετράει τα Ιωβηλαία της.
Η πραγματικότητα είναι φυσικά διαφορετική. Η Ελισάβετ ήταν η απόλυτη ενσάρκωση των κληρονομικών και άνευ όρων προνομίων, της ζωής όπως δόθηκε στους λίγους και τους ισχυρούς, στην αδικία ως νόμιμη συνθήκη σταλμένη από τον θεό. Η Ελισάβετ ήταν η ανάμνηση της αποικιοκρατίας και των εγκλημάτων της, της διαταραχής του κόσμου και του απόλυτου εγκλήματος σε κάθε ήπειρο της γης. Η Ελισάβετ ήταν η άρνηση χάρης για τους κρατουμένους που περίμεναν την εκτέλεση τους. Ανάμνηση ενός ζοφερού παρελθόντος εξουσίας που δεν έπαψε αλλά μετουσιώθηκε σε κάτι διαφορετικό, εξακολουθώντας να διαιωνίζει την αδικία, την καταπίεση και την επιβολή. Στον πραγματικό κόσμο όταν οι βασίλισσες πεθαίνουν ο λαός πρέπει να πανηγυρίζει.
Μπορεί λοιπόν, τα διάφορα μίντια (ξένα και εγχώρια) να προσπαθούν να μας παρουσιάσουν τον θάνατο της Ελισάβετ ως το τέλος ενός παραμυθιού, ως μια συνθήκη που για κάποιον λόγο μας αφορά προσωπικά αλλά φυσικά δεν μπορεί να είναι έτσι. Γιατί ακόμα και αν βρισκόμαστε σε παραμύθι, αυτός που πέθανε είναι ο μεγάλος κακός λύκος.