Έχουν περάσει μόνο τρείς μήνες από την εκλογή του αριστερού προέδρου Γκουστάβο Πέτρο (50,5% - 19/6/2022) και σχεδόν δύο από την τυπική ανάληψη των νέων καθηκόντων του (7/8). Σε προηγούμενα φύλλα της «Εποχής» έχουν γραφεί κείμενα σχετικά με τα ιστορικά διαμορφωμένα χαρακτηριστικά της κολυμβιάνικης πολυπλόκαμης και αιματοβαμμένης εξουσίας (κράτος και επίσης πολυπλόκαμο παρακράτος) που ελέγχει όλους τους αρμούς εξουσίας. Κατανοείται, έτσι, τόσο το δύσβατο της διαδρομής που επιχειρεί να διαβεί η νέα αριστερή κυβέρνηση που δεν διαθέτει σταθερή πλειοψηφία ούτε στη Βουλή ούτε στη Γερουσία όσο και τα πισωγυρίσματα που, το πιθανότερο, θα υπάρξουν.
Το φορολογικό σύστημα είναι η πρώτη σημαντική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης που συζητείται στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής – Γερουσίας όπου η Δεξιά-Ακροδεξιά και οι οικονομικές ελίτ την αντιμάχονται σθεναρά. Το κάλεσμα για πανεθνικές διαδηλώσεις κατά του προτεινόμενου μέχρι σήμερα νομοσχεδίου (24/9) είχε, ευτυχώς, ελάχιστη ανταπόκριση. Έχει ήδη αναγγελθεί νέο κάλεσμα για τις 24/10, ενώ για τον Νοέμβρη προγραμματίζονται διαδηλώσεις για στήριξη της μεταρρύθμισης και της κυβέρνησης. Η αντεπίθεση και η αναμέτρηση ξεκίνησε.
Ολική ειρήνη
Αυτός ο τιτάνιος στόχος δεν αφορά μόνο στα παλιά ή νεότερα ένοπλα κινήματα και στις μετωπικές οργανώσεις τους αλλά και σε εγκληματικές οργανώσεις - μαφίες ναρκεμπορίου που διαφεντεύουν μικρότερες ή μεγαλύτερες περιοχές ή παραστρατιωτικές ομάδες που δρουν στην ύπαιθρο. Ας επισημανθεί ότι η Κολομβία είναι η δεύτερη χώρα στον κόσμο (πρώτο το Κονγκό) σε αριθμό εγκληματικών οργανώσεων και πρώτη στο εμπόριο κόκας.
Οι μέχρι σήμερα εξελίξεις :α) Επιβεβαιώθηκε η απόφαση για πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας ειρήνης με τις FARC (Aβάνα, 2016) β) Συμφωνήθηκε η επανέναρξη/ συνέχιση των συνομιλιών με το δεύτερο παλιό μεγάλο αντάρτικο (ELN) στο Καράκας. Το αγκάθι είναι ότι το ELN θέτει ως όρο την ισχύ των όσων ήδη έχουν συμφωνηθεί στην Αβάνα (2018), ενώ ο Πέτρο τον αποδέχεται εφόσον τα συμφωνηθέντα τότε έχουν υπογραφεί και από τα δύο μέρη γ) τα μέλη των FARC που διαφώνησαν με τη συμφωνία ειρήνης και συνεχίζουν τη δράση τους δεν έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για συνομιλίες ειρήνης δ) εξαγγελία από τον υπουργό Άμυνας (24/9) της «νέας στρατηγικής ασφάλειας» που θέτει ως βασικό στόχο την προστασία της ζωής και τη ειρήνη όλων των κολομβιάνων, ιδιαίτερα υποστηρικτών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στελεχών κοινωνικών συλλογικοτήτων, χωρίς παρεκκλίσεις από το Σύνταγμα. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η αναδιάρθρωση της αστυνομίας με πρώτο βήμα την κατάργηση του ειδικού σώματος καταστολής των διαδηλώσεων (ΕSMA) και την απαγόρευση βομβαρδισμού από το στρατό χωριών για οποιοδήποτε λόγο, προσχηματικό ή πραγματικό. Επίσης, η αποστολή στρατού σε μέχρι τώρα «άβατα» στην ύπαιθρο αποκλειστικά για προστασία και καταλάγιασμα του φόβου των κατοίκων ε) αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με τη Βενεζουέλα και άνοιγμα τον συνόρων.
Αγροτική μεταρρύθμιση
Το αγροτικό ζήτημα στην Κολομβία έρχεται από πολύ παλιά και συνδέεται τόσο με την περίπου 70χρονη εκτεταμένη ένοπλη σύγκρουση (συνεχίζεται, αλλά σε μικρότερη έκταση και ένταση) όσο και τον 30χρονο νεοφιλελευθερισμό. Η υφαρπαγή της γης ανταρτών και των οικογενειών τους καθώς και φτωχών αγροτών –ισσών από τους μεγάλους γαιοκτήμονες (π.χ. φυτείες μπανανών, μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες) και ο εκτοπισμό τους με τη βοήθεια παραστρατιωτικών εγκληματικών οργανώσεων που έχουν την ανοχή του κράτους, δημιούργησε τεράστια και πολύμορφα προβλήματα.
Μετά τις εκλογές, οι καταλήψεις γης από αγρότες-ισσες έχουν αυξηθεί σημαντικά και ο αγροτικός πληθυσμός καλεί την κυβέρνηση να τηρήσει τις υποσχέσεις της για δικαιότερη ανακατανομή της γης. Το συσσωρευμένο και οξυμένο αυτό πρόβλημα καλείται να επιλύσει η νέα κυβέρνηση.
Ο διευθυντής του Εθνικού Οργανισμού Γαιών G. Vega 1 σε συνέντευξή του στην El PAIS (19/9) είχε προτείνει τα πρώτα άμεσα βήματα που ήδη υλοποιείται το πρώτο: νομιμοποίηση ιδιοκτησίας της γης στα άτομα που την έχουν καταλάβει, την καλλιεργούν και παράγουν τρόφιμα τα τελευταία 10-15 χρόνια. Για τις πιο πρόσφατες καταλήψεις υποστηρίζει ότι απαιτείται ουσιαστικός και διεξοδικός διάλογος με τους ενδιαφερόμενους και ενδεχομένως να προκύψει περαιτέρω κατηγοριοποίηση του χρόνου κατάληψης. Είναι αισιόδοξος ότι θα υπάρξουν συναινέσεις.
Μεταρρύθμιση εργασιακών σχέσεων
Καταρχάς, ο «ΣΕΒ» της Κολομβίας προεκλογικά είχε ανοικτά εκπέμψει συνθήματα όπως «η δημοκρατία κινδυνεύει» (εάν εκλεγεί ο Πέτρο) και επιχειρηματίες εκφόβιζαν τους εργαζόμενους με απόλυση αν ψηφίσουν αριστερά. Όπως ήταν αναμενόμενο συνεχίζουν στην ίδια λογική και χαρακτηρίζουν «αυτοκτονία» το κυβερνητικό πρόγραμμα, προσδοκώντας στη μη υλοποίησή του και στην απογοήτευση που θα προκαλέσει. Σε αυτές τις συνθήκες, στις συναντήσεις του προέδρου Γκ. Πέτρο με το «ΣΕΒ» δεν διεξάγεται ουσιαστικός διάλογος, αλλά επικρατεί εκατέρωθεν δυσπιστία και ένταση. Τελικά, η κυβέρνηση ανακοίνωσε (28 Αυγούστου) ότι αυτή η μεταρρύθμιση δεν θα ολοκληρωθεί εντός του 2022 λόγω της προτεραιότητας στην ολοκλήρωση - ψήφιση της φορολογικής μεταρρύθμισης.
Φορολογική μεταρρύθμιση
Το φορολογικό σύστημα της Κολομβίας, βασική αιτία των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων, ουσιαστικά δεν φορολογεί τον πλούτο και τα υψηλά εισοδήματα. Τα έσοδα από τη φορολογία είναι ως ποσοστό του ΑΕΠ από τα χαμηλότερα στη Λ. Αμερική: Κολομβία 13%, Μέσος Όρος των χωρών Λ. Αμερικής 16% και του ΟΟΣΑ 33,8%.
Αξίζει η αναφορά στην μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος που επιχειρήθηκε το 2021 από την τότε δεξιά κυβέρνηση: 5νθήμερος λαϊκός ξεσηκωμός, με αποτέλεσμα την απόσυρση του νομοσχεδίου και την παραίτηση του υπουργού οικονομικών, αλλά και 17 νεκρούς, 800 τραυματίες και 431 συλλήψεις.
Στον αντίποδα εκείνης της μεταρρύθμισης είναι αυτή της νέας κυβέρνησης, «όσο το δυνατόν πιο δημοκρατική»: αύξηση του φόρου στα κέρδη, προοδευτική φορολόγηση του πλούτου, κατάργηση απαλλαγών, αύξηση των ετήσιων εσόδων κατά 5,5 δις. και 16 % του ΑΕΠ.
Σημείωση:
1. Αντάρτης σε ΜΛ οργάνωση μέχρι το 1990. Στη συνέχεια υπερασπιστής χιλιάδων αγροτών για μια πιο δίκαιη κατανομή της γης.