Στην αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης-Ρωσίας προστέθηκε ένα άκρως ανησυχητικό γεγονός, η δολιοφθορά των δύο μεγάλων αγωγών ρωσικού φυσικού αερίου “Nord Stream-1” και “Nord Stream-2”. Ο κάθε ένας αγωγός είχε από δύο γραμμές. Τη νύχτα στις 26-27 Σεπτεμβρίου προκλήθηκαν μεγάλες βλάβες στις δύο γραμμές του πρώτου αγωγού και τη μία του δεύτερου. Αρχικά δόθηκε η εντύπωση ότι οι βλάβες προκλήθηκαν από κάποιο τεχνικό πρόβλημα, αλλά όσο περνούν οι ημέρες γίνεται πλέον φανερό ότι όλα ήταν αποτέλεσμα καλά οργανωμένης δολιοφθοράς ή σαμποτάζ.
Πώς και για ποιους;
Τα ερωτήματα που τίθενται είναι τα εξής: α) πώς έγινε δολιοφθορά στο βυθό της Βαλτικής, που φυλάσσεται από το πολεμικό ναυτικό της Σουηδίας και της Δανίας, χωρίς να υπάρχουν ίχνη; β) Ποιοι επωφελούνται από μια τόσο μεγάλου μεγέθους δολιοφθορά;
Η Μόσχα θεωρεί, ότι σύμφωνα με κάποιες έμμεσες ενδείξεις ήταν σαμποτάζ και πρωτοβουλία του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ. Σύμφωνα με πηγές από τη ρωσική πρωτεύουσα υπάρχουν περίεργες συμπτώσεις, οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι τίποτα δεν έγινε τυχαία. Μεταξύ αυτών αναφέρονται: α) οι γραμμές των δύο αγωγών, η μία μετά την άλλη παρουσίασαν σοβαρά προβλήματα κατά την ημέρα της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων των δημοψηφισμάτων στο Ντονμπάς, το Ζαπορόζιε και τη Χερσώνα. β) στις 27 Σεπτεμβρίου εγκαινιάστηκε ο αγωγός Baltic Pipe που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Νορβηγία στη βορειοδυτική Πολωνία. Για τον αγωγό αυτό έχει εκφράσει αντιρρήσεις η Γερμανία, επειδή πριν έπαιρνε αυτές τις ποσότητες και εν τω μεταξύ η Νορβηγία δεν αύξησε τις εξορύξεις.
Στην εκδοχή της δολιοφθοράς συγκλίνουν και οι σουηδοί σεισμολόγοι, οι οποίοι κατέγραψαν δύο εκρήξεις στις διαδρομές των δύο αγωγών, που υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν σε έκρηξη που μπορεί να προκληθεί από 100 κιλά δυναμίτη. Οι σωλήνες των αγωγών βρίσκονται σε βάθος 100-150 μέτρων και είναι αδύνατο να προκληθεί έκρηξη, χωρίς τη βοήθεια σύγχρονων υποβρυχίων εφοδιασμένων με βόμβες βυθού και άλλου εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας. Είναι περίεργο ότι μέχρι στιγμής, δεν έχουν εντοπιστεί ίχνη, γι’ αυτό και κάθε πλευρά αναπτύσσει τη δική της εκδοχή. Η ρωσική πλευρά θεωρεί, ότι παρόμοιο εξοπλισμό διαθέτουν οι ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία. Επίσης διαμαρτύρεται, ότι δεν κλήθηκε να συμμετέχει στην επιτροπή που εξετάζει τα αίτια των βλαβών.
Μεγάλης κλίμακας προβλήματα
Προβλήματα τόσο μεγάλης κλίμακας σε αγωγούς φυσικού αερίου παρατηρούνται πρώτη φορά. Η μεταφορά του φυσικού αερίου με αγωγούς θεωρείται η πιο ασφαλής, γι’ αυτό υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχουν τα τεχνολογικά μέσα για γρήγορη αποκατάσταση των βλαβών και την επαναλειτουργία των αγωγών, ακόμη και στην περίπτωση που αρθούν όλα τα προβλήματα που προκύπτουν από τις αντιρωσικές κυρώσεις. Κάτι παρόμοιο συνέβη στο θαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου στο Χονγκ Κόνγκ, σε μικρότερη κλίμακα, όταν προκλήθηκε ζημιά στον αγωγό από άγκυρα πλοίου. Η αποκατάσταση κράτησε πάνω από τέσσερα χρόνια. Το φυσικό αέριο που διαρρέεται από τους αγωγούς μειώνει την πίεση στο εσωτερικό τους και για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα δεν θα υπάρχει αδιάλειπτη τροφοδοσία, ακόμη και αν αρθούν όλα τα γεωπολιτικά εμπόδια.
Η Γκαζπρόμ θα έχει μειωμένα έσοδα από το πανάκριβο φυσικό αέριο που χάνεται και επίσης αυξημένες δαπάνες για την επισκευή των αγωγών. Το σπουδαιότερο, όμως, πρόβλημα που θα προκύψει είναι η διάρρηξη των σχέσεων μεταξύ των ρωσικών και των ευρωπαϊκών υποδομών του φυσικού αερίου. Επίσης θα τεθούν νέα θέματα ασφάλειας της μεταφοράς του φυσικού αερίου με αγωγού. Ο χειμώνας για τις ευρωπαϊκές χώρες θα σημαδευτεί από ελλείψεις και ακόμη υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντεκ Σικόρσκι έγραψε στο twitter: «ευχαριστούμε τις ΗΠΑ». Στη Μόσχα θεωρούν ότι ήταν σαμποτάζ από τις ΗΠΑ, επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία θα μπορούσαν να συμφωνήσουν, μετά την τελική επισκευή της τουρμπίνας συμπίεσης. Στόχος των ΗΠΑ είναι η σύνδεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), το οποίο όμως δε φθάνει, οπότε οι ευρωπαϊκές χώρες θα στρέφονταν ξανά στο ρωσικό φυσικό αέριο μέσω των αγωγών.
Οι ΗΠΑ βέβαια αρνούνται την εμπλοκή τους στη δολιοφθορά και κατηγορούν την Ρωσία, ότι μπορεί η ίδια να προκάλεσε τη φθορά, επειδή χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως όπλο. Η Ρωσία αντιτείνει, ότι ακόμη και έτσι να έχουν τα πράγματα, δε θα προχωρούσε στην καταστροφή του όπλου της.
Ανεξέλεγκτη ρύπανση
Οι περισσότερες αναλύσεις αναφέρονται στις οικονομικές συνέπειες από τις βλάβες στους δύο αγωγούς. Υπάρχει όμως μεγάλη ανησυχία για διαρροή στο περιβάλλον μεγάλων ποσοτήτων μεθανίου, που θεωρείται από τους βασικούς παράγοντες της κλιματικής αλλαγής. Το μεθάνιο είναι πάνω από 80 φορές ισχυρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα για 20 χρόνια μετά τη διάχυσή του στην ατμόσφαιρα. Το μέγεθος της ρύπανσης δε μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια, γιατί ένα μέρος του μεθανίου εγκλωβίζεται στο νερό, όταν ανεβαίνει από τα βάθη της Βαλτικής. Η διάχυση αερίων του θερμοκηπίου από το μεθάνιο μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο περιβάλλον, αν συνεχιστεί για κάποιες ημέρες ή εβδομάδες.