Η κατασκευαστική εταιρεία ΕΚΤΕΡ Α.Ε. σχεδιάζει την κατασκευή ενός μεγάλου τουριστικού συγκροτήματος 440 κλινών και συνολικής δομημένης επιφάνειας 12.046 τ.μ. σε μια συνολική έκταση 327,84 στρεμμάτων ιδιοκτησίας της στην περιοχή των Κολυμπήθρων της Πάρου. Για τον σκοπό αυτό συνέταξε, όπως απαιτείται από τον νόμο, Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ), προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει την ιδιοκτησία της καθ’ υπέρβαση των όρων που υπάρχουν για τη συγκεκριμένη περιοχή με βάση το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Πάρου. Στη συνέχεια δε, συντάχθηκε από μελετητικό γραφείο της Αθήνας, όπως και πάλι απαιτείται από τον νόμο, Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την εξέταση των επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία του έργου και την πρόταση μέτρων αντιμετώπισης αυτών.
Κινητοποίηση των κατοίκων
Η ΣΜΠΕ του σχεδίου ανάπτυξης τέθηκε σε Δημόσια Διαβούλευσης στις 29/07/2022 από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για διάστημα 30 ημερών. Στην Πάρο συγκροτήθηκε την περίοδο εκείνη ομάδα πολιτών από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με μόνιμη ή προσωρινή διαμονή στο νησί, η οποία αφού μελέτησε σοβαρά τη ΣΜΠΕ, επεξεργάστηκε και απέστειλε προς το ΥΠΕΝ ένα μακροσκελές κείμενο με τις απόψεις της. Σημειώνεται ότι το ίδιο κείμενο διανεμήθηκε μέσω διαφόρων δικτύων στην Πάρο και ευρύτερα και συγκέντρωσε πάνω από των 2.500 υπογραφών.
Στο κείμενο αυτό αναδεικνύεται η ψευδής πραγματικότητα την οποία επιχειρεί να χτίσει η ΣΜΠΕ και η παραπλανητική εικόνα που επιχειρείται προφανώς να διαμορφωθεί από πλευράς των επενδυτών. Με σαθρά επιχειρήματα, η επένδυση εμφανίζεται σαν ήπια και στρατηγικού χαρακτήρα, καθώς και σε πλήρη συμβατότητα με το πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης που ορίζουν οι ευρωπαϊκές, εθνικές και περιφερειακές πολιτικές. Η προσεκτική ανάγνωσή της, όμως, αποκαλύπτει την πραγματικότητα. Μια τυπική μεγάλη τουριστική επένδυση σε ένα κορεσμένο τουριστικό προορισμό, χωρίς να ενσωματώνει καμιά από τις σύγχρονες αντιλήψεις περί βιωσιμότητας, όπως ορίζονται από τις προαναφερόμενες πολιτικές και τις αντίστοιχες διεθνείς πρακτικές. Και από την άλλη, ρητορικές επικλήσεις περί αειφορίας, χωρίς κανένα απολύτως συγκεκριμένο μέτρο που να τεκμηριώνει σοβαρά αυτή την προοπτική. Οι ισχυρισμοί περί βιωσιμότητας και στρατηγικού χαρακτήρα της επένδυσης είναι διάτρητοι για μια σειρά από λόγους.
Ποια αειφορία και ποια ανάπτυξη;
-
Η δόμηση ενός τουριστικού συγκροτήματος 440 κλινών και επιφάνειας άνω των 12.000 τ.μ. σε μια από τις ελάχιστες εναπομείνασες παρθένες περιοχές της Πάρου, η οποία, όπως είναι γνωστό, υποφέρει από τις συνέπειες της ανεξέλεγκτης υπερδόμησης, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ως παράδειγμα ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Αν συνυπολογίσει κανείς τις επεμβάσεις που συνοδεύουν τις εγκαταστάσεις αυτού του τύπου (οδοποιία, πισίνες, υπαίθριοι χώροι κλπ), αλλά και την κλίμακα της Πάρου, αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για μια μείζονα παρέμβαση στον χώρο που δεν μπορεί με κανένα τρόπο να θεωρηθεί ήπια. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα λίγα παραδείγματα μεγάλων μονάδων στην Πάρο (π.χ. ξενοδοχείο Porto Paros στην ίδια περιοχή και ξενοδοχείο Summer Senses ιδιοκτησίας της ΕΚΤΕΡ επίσης), τα οποία κάθε άλλο παρά μπορούν να θεωρηθούν επιτυχή ως προς τους στόχους της βιωσιμότητας, καθώς έχουν επιφέρει σημαντική αλλοίωση στη φυσιογνωμία του τόπου, είναι μικρότερα από το σχεδιαζόμενο με το νέο ΕΠΣ.
-
Η στρατηγική σημασία της ανάπτυξης είναι αμφιλεγόμενη. Θα είχε ίσως νόημα σε ένα πλαίσιο μεγιστοποίησης του ιδιωτικού επενδυτικού προγράμματος της χώρας με κάθε κόστος για το περιβάλλον, κατά τα πρότυπα της Μαγιόρκας ή άλλων ισπανικών προορισμών. Θα είχε ίσως, επίσης, νόημα αν η ανάπτυξη γινόταν σε ένα υποβαθμισμένο τουριστικά νησί ή σε μια παραμεθόριο περιοχή. Όμως δεν έχει κανένα νόημα στο πλαίσιο της αειφορικής ανάπτυξης στην Πάρο, την οποία συστηματικά επικαλείται η ΣΜΠΕ. Στην περίπτωση της Πάρου στρατηγική σημασία θα είχε μόνον αν συνδεόταν οργανικά με ένα συνολικό σχέδιο αναδιάρθρωσης του τουριστικού προϊόντος σε μια αειφορική κατεύθυνση, όπως διακηρύσσουν οι φορείς τόσο της κεντρικής, όσο και της περιφερειακής και δημοτικής εξουσίας ότι πρέπει να γίνει.
-
Η συμβατότητα με το ευρύτερο πλαίσιο αειφορικής ανάπτυξης είναι ψευδεπίγραφη. Είναι προφανές ότι πρόκειται για μια τυπική παραδοσιακού τύπου τουριστική επένδυση με κανένα ουσιώδες χαρακτηριστικό αειφορίας, πέραν από κάποιους κοινούς τόπους και ασαφείς αναφορές περί εξοικονόμησης ενέργειας και νερού ή διασύνδεσης με το πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής και τους παραγωγούς του πρωτογενούς τομέα.
Οι πολίτες που συνέταξαν το κείμενο αντιρρήσεων προς την επένδυση στο πλαίσιο της διαβούλευσης, όπως και οι άλλοι πολίτες που το συνυπέγραψαν, αποτελούν μια ισχυρή ομάδα στην Πάρο, η οποία προβληματίζεται έντονα για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα στο νησί και τις προοπτικές που αυτό συνεπάγεται για τη φυσιογνωμία του. Σταδιακά η ομάδα αυτή αρχίζει να διαμορφώνει ένα νέο σχήμα για τον τρόπο που πρέπει να αναπτυχθεί στο εξής το νησί και ένα «κίνημα» που αποτελεί τη μοναδική ελπίδα για να αποφευχθεί η οριστική απώλεια ενός τόσο ξεχωριστού και αγαπητού προορισμού.
Ομάδα πολιτών Πάρου