Μουσικές προτάσεις

H Mικρασία της κυρα-Δόμνας

Μια συναυλία αφιερωμένη στα εκατό χρόνια από τη μικρασιατική καταστροφή και στα δέκα χρόνια από τον θάνατο της Δόμνας Σαμίου.

Η μικρασιάτισσα Δόμνα Σαμίου (1928-2012) έκανε γνωστή τη μουσική του τόπου της στο πανελλήνιο. Στη συναυλία «Η Μικρασία της Κυρα-Δόμνας», η ζωή και το έργο της καθώς και η ιστορία του μικρασιατικού ελληνισμού εξιστορούνται παράλληλα πάνω σε δύο αφηγηματικά νήματα, τα οποία πλέκονται διαρκώς για να δημιουργήσουν ηχητικά τοπία ανακαλώντας μνήμες και προκαλώντας συγκινήσεις.

Η αφήγηση υπογραμμίζεται με τη χρήση αρχειακών βίντεο, με τα οποία οι μουσικοί και οι χορευτές επί σκηνής βρίσκονται σε συνεχή διάλογο, δημιουργώντας έναν ενιαίο χωροχρόνο πάνω στον άξονα του χθες με το σήμερα. Η συναυλία αποτυπώνει ανάγλυφα τη συνέχεια της μικρασιατικής μουσικής και την εξέλιξη των τρόπων ερμηνείας της από τις ιστορικές τοπικές παραδόσεις μέχρι τη σύγχρονη μουσική πραγματικότητα.

Την καλλιτεχνική επιμέλεια αναλαμβάνουν δύο στενοί συνεργάτες της Δόμνας Σαμίου και συνεχιστές του έργου της, ο Σωκράτης Σινόπουλος και η Κατερίνα Παπαδοπούλου. Με βαθιά γνώση των μικρασιατικών μουσικών παραδόσεων, συνδυάζουν τις ιστορικές μουσικές καταγραφές με σύγχρονα ενορχηστρωτικά και αφηγηματικά εργαλεία, σε συνεργασία με μια ομάδα κορυφαίων μουσικών.

Συμμετέχουν ο επίσης στενός συνεργάτης της Δόμνας Σαμίου Ζαχαρίας Καρούνης και η Χορωδία Δόμνα Σαμίου σε διδασκαλία και διεύθυνση της Κατερίνας Παπαδοπούλου. Η παρουσία χορευτικής ομάδας σε επιμέλεια του Χαρίτωνα Χαριτωνίδη υπογραμμίζει τα δρώμενα με εικαστικό τρόπο.

«Η Δόμνα Σαμίου, η Δόμνα των απανταχού Ελλήνων, η Δόμνα μας, παιδί της μαρτυρικής προσφυγιάς του 1922, άνθησε μέσα στην ελπιδοφόρα φτώχεια μιας παράγκας της Καισαριανής. Μικρό κορίτσι θήτευσε μυστικά και λάθρα στα ψαλτήρια και στις ταβέρνες της γειτονιάς, έφηβη μπουμπούκιασε με επίμονη λαχτάρα πλάι στον Σίμωνα Καρά, ώριμη γυναίκα αλώνισε ακάματη τα ελλαδικά χωριά, ρούφηξε αχόρταγα τον πλούτο της παράδοσης απ’ τα πιο γνήσια στόματα, τους πιο αυθεντικούς οργανοπαίχτες. Δέκα χρόνια δίχως της, μα έχοντας πάντα στα χέρια μας τους θησαυρούς που μάζεψε για μας!» (Θάνος Τσακνάκης, μέλος του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου)

Τιμητική συμμετοχή: Εργαστήρι Παραδοσιακού Τραγουδιού ΚΕΠΕΜ «Σίμων Καράς», Ομάδα μαθητών της Δόμνας Σαμίου. Μουσικοί: Σωκράτης Σινόπουλος, λύρα, Γιώργος Μαρινάκης, βιολί, Στέφανος Δορμπαράκης, κανονάκι, Ταξιάρχης Γεωργούλης, ούτι, Νίκος Αγγούσης, κλαρίνο, Νικόλας Παλαιολόγος, μαντολίνο, ταμπουράς, Νίκος Αγγελόπουλος, λαούτο, Μανούσος Κλαπάκης, κρουστά. Τραγουδούν: Κατερίνα Παπαδοπούλου, Ζαχαρίας Καρούνης.

Χορευτές: Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Νίκη Νιώρα, Αθηνά Συναρέλλη, Χριστίνα-Δήμητρα Συναρέλλη, Γεώργιος Φούντζουλας, Χαρίτων Χαριτωνίδης. Διδασκαλία Χορωδίας Δόμνα Σαμίου: Κατερίνα Παπαδοπούλου. Διδασκαλία Εργαστηρίου Παραδοσιακού Τραγουδιού ΚΕΠΕΜ «Σίμων Καράς»: Δημήτρης Μαντζούρης. Κινησιολογική επιμέλεια: Χαρίτων Χαριτωνίδης. Σύλληψη - Καλλιτεχνική́ επιμέλεια: Σωκράτης Σινόπουλος, Κατερίνα Παπαδοπούλου. Ιστορικός Σύμβουλος: Θοδωρής Κοντάρας. Επιστημονική υποστήριξη: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα.

Το Σάββατο 22 Οκτωβρίου, στις 8.30μμ, στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Θεοδωράκης: γάλλοι και έλληνες ποιητές

Στον Κύκλο Μίκης Θεοδωράκης εντάσσεται αυτή η συναυλία που δίνει στο κοινό την ευκαιρία να απολαύσει ένα ξεχωριστό πρόγραμμα με σπάνια τραγούδια που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης στο Παρίσι το 1958.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, «μεθοριακή ζώνη» της μετάβασης ανάμεσα στη

«λόγια» και τη «λαϊκή» όψη της δημιουργικής διαδρομής του Μίκη Θεοδωράκη και

ακριβώς στο χείλος της σύνθεσης και ηχογράφησης του θρυλικού Επιταφίου, ο

εγκατεστημένος στο Παρίσι συνθέτης μελοποιεί, κατόπιν πρότασης της σπουδαίας

λυρικής μεσοφώνου Τζέιν Μπατορί, μια σειρά από ποιήματα του Πολ Ελιάρ για

φωνή και πιάνο. Η καριέρα των νέων τραγουδιών ξεκίνησε πολλά υποσχόμενη, ώσπου τα κομμάτια απαγορεύτηκαν με παρέμβαση των κληρονόμων του ποιητή, για να ανασυρθούν ξανά, διστακτικά, μόλις τη δεκαετία του ’80.

Τα σπάνια αυτά κομμάτια, χαρακτηριστικά της εμπλοκής του νεαρού Μίκη

Θεοδωράκη με τη γαλλική κουλτούρα και προφητικά του μετέπειτα ύφους της

γραφής του, αποδίδει στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ ο κορυφαίος βαθύφωνος

Χριστόφορος Σταμπόγλης με τη συνοδεία του πιανίστα Γιώργου Κωνσταντίνου.

Τα έργα πλαισιώνονται από μεταγενέστερες μελοποιήσεις Ελλήνων ποιητών

(Μανόλης Αναγνωστάκης, Μάνος Ελευθερίου, Κώστας Καρυωτάκης, Τάσος

Λειβαδίτης, Γιώργος Σεφέρης) από τον ίδιο τον Θεοδωράκη καθώς και από μια

γοητευτική επιλογή μελοποιήσεων Γάλλων ποιητών (Πολ Βερλέν, Μορίς Μαγκρ)

από τρεις ακόμη, πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους, συνθέτες, που πέρασαν μέρος

από ή και ολόκληρη τη σταδιοδρομία τους στο κοσμοπολίτικο Παρίσι του πρώτου

μισού του 20ού αιώνα: του Γάλλου Εντγκάρ Βαρέζ, του Βενεζουελανού Ρεναλντό Αν

και του Γερμανού Κουρτ Βάιλ.

Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με τη δεξιοτεχνική πιανιστική μινιατούρα –φόρο

τιμής στον Μωρίς Ραβέλ– à r. του Ιάννη Ξενάκη, επίσης «εμιγκρέ» στο Παρίσι και

προσωπικού φίλου του Θεοδωράκη κατά τη δεκαετία του ’50.

Την Κυριακή 16 Οκτωβρίου, στις 7.30μμ, στην Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο ΚΠΙΣΝ.

«Ντον Τζοβάνι»

Η αριστουργηματική όπερα του Μότσαρτ «Ντον Τζοβάνι» αποτελεί μια μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τις Όπερες του Γκέτεμποργκ και της Κοπεγχάγης, η οποία, μετά την προετοιμασία και την online πρεμιέρα της από την GNO TV στην Αθήνα το 2020/21, παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στην Κοπεγχάγη της Δανίας το 2022, ενώ μέσα στο 2023 θα ταξιδέψει στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας. Η όπερα παρουσιάζεται σε μουσική διεύθυνση Οντρέι Όλος και σε σκηνοθεσία του διακεκριμένου σκηνοθέτη και πρώην καλλιτεχνικού διευθυντή της Βασιλικής Όπερας της Δανίας Τζον Φούλτζεϊμς. Ο διεθνώς καταξιωμένος έλληνας βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης ερμηνεύει τον ρόλο του τίτλου.

Στον Ντον Τζοβάνι –ένα από τα ορόσημα του οπερατικού ρεπερτορίου– ο Μότσαρτ

αποδίδει με τη μουσική του όλες τις όψεις της πορείας του ανθρώπου που τα βάζει με τον Θεό και παίρνει την τύχη του στα χέρια του. Η υπόθεση αφορά τις ερωτικές περιπέτειες του ακόλαστου ισπανού ευγενούς Ντον Τζοβάνι. Σε μια από αυτές, αποπειράται να βιάσει την Ντόνα Άννα. Προσπαθώντας να διαφύγει, σκοτώνει τον πατέρα της, ο οποίος επιστρέφει από τον κόσμο των νεκρών προκειμένου να πάρει εκδίκηση. Καθώς ο Ντον Τζοβάνι δεν μετανοεί για όσα έχει πράξει, οδηγείται στην κόλαση. Ο σκηνοθέτης Τζον Φούλτζεϊμς τοποθετεί τη δράση της όπερας σε ένα σημερινό ξενοδοχείο, στον μικρόκοσμο μιας πόλης όπου το ιδιωτικό γίνεται δημόσιο και ο χρόνος παραμονής είναι περιορισμένος.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Μότσαρτ υπήρξε ένας διανοούμενος, μια από τις

σημαντικότερες, πιο ανήσυχες και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της εποχής του,

χαρισματικός, ευαίσθητος, με υψηλά ιδανικά. Η σύγχρονη μουσικολογική έρευνα προσθέτει καθημερινά ψηφίδες σε ένα πορτρέτο του οποίου διαρκώς αποκαλύπτονται νέες, όλο και πιο συναρπαστικές όψεις.

Το δίπρακτο ποιητικό κείμενο του Ντα Πόντε βασίστηκε σε προγενέστερο του Τζοβάνι Μπερτάτι για την όπερα του Τζουζέπε Γκατσανίγκα «Ντον Τζοβάνι ή Ο πέτρινος συνδαιτυμόνας», που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βενετία το 1787. Κωμωδία ή δράμα; Ο Ντα Πόντε χαρακτήρισε το ποιητικό του κείμενο με τον όρο dramma giocoso, ο οποίος αποδόθηκε αρκετά νωρίς ως παιγνιώδες δράμα. Ο ίδιος ο Μότσαρτ καταχώρισε την όπερα στον ιδιόχειρο κατάλογο των έργων του ως opera buffa, δηλαδή κωμική όπερα.

Ο Ντον Τζοβάνι περιελήφθη στο ρεπερτόριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στις

30 Μαρτίου 1962 σε μουσική διεύθυνση του Αντίοχου Ευαγγελάτου με τον Κώστα Πασχάλη στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Στη νέα συμπαραγωγή της ΕΛΣ η όπερα δίδεται στην αρχική εκδοχή της Πράγας.

Στο αμιγώς ελληνικό καστ θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε και να ακούσουμε καταξιωμένους και νεότερους πρωταγωνιστές της ΕΛΣ. Στον ρόλο του τίτλου ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης και μαζί του οι υψίφωνοι Τσέλια Κοστέα (Ντόνα Ελβίρα), Μυρσίνη Μαργαρίτη (Ντόνα Άννα), Μιράντα Μακρυνιώτη (Tσερλίνα), ο τενόρος Βασίλης Καβάγιας (Ντον Οτάβιο), ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς (Διοικητής), o μπασοβαρύτονος Γιάννης Γιαννίσης (Λεπορέλο) και ο βαρύτονος Νίκος Κοτενίδης (Μαζέτο). Αναβίωση σκηνοθεσίας: Αϊλίν Μπόζοκ, σκηνικά: Ντικ Μπερντ, κοστούμια: Άνμαρι Γουντς, χορογραφία: Μαξίν Μπρέιαμ, φωτισμοί: Φαμπιάνα Πιτσόλι. Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.

Στις 21, 23, 25, 27, 29 Οκτωβρίου, στις 7.30μμ (Κυριακή: 6.30μμ), στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο ΚΠΙΣΝ.