Η Ομάδα 4frontal παρουσιάζει, από 7 Νοεμβρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9μμ, στο ανακαινισμένο Θέατρο Μπέλλος (Κέκροπος 1, Πλάκα), τους Αριστερόχειρες της Νεφέλης Μαϊστράλη σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη με τους/τις: Ελένη Βλάχου, Τάσο Δημητρόπουλο, Χάρη Κρεμμύδα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Πάνο Τοψίδη και τις φωνές των Σταύρου Γιαννουλάδη και Ευαγγελίας Καρακατσάνη.
Το έργο, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την προηγούμενη θεατρική περίοδο στη σκηνή Ωμέγα του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, αντλεί την έμπνευσή του από τις Παιδοπόλεις, τα αμφιλεγόμενα ιδρύματα που ίδρυσε η Βασίλισσα Φρειδερίκη κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου πολέμου, καθώς και από ιστορικά γεγονότα εκείνης της περιόδου που διαμόρφωσαν την σύγχρονη ελληνική πολιτική πραγματικότητα.
Ένας Κοινοτάρχης που κρατάει βίτσα και μιλάει με «νι» και «λι», μια απροσάρμοστη Τρόφιμος που της αρέσει να τρέχει, μια ανύπαντρη Ομαδάρχισσα που αμφιταλαντεύεται, μια κουρασμένη Μητέρα που ψάχνει ασταμάτητα με σεντόνια στα χέρια, ένας μαλλιαρός Άντρας που κάνει ισορροπία, μια Βασίλισσα με γούνα και υπαρξιακές αγωνίες, μια Ρωσίδα χορεύτρια που έπαιξε τον μαύρο κύκνο στα Μπαλσόι, ένας Δημοσιογράφος που προσπαθεί να βρει την αλήθεια; ένας Χωροφύλακας που σιχαίνεται το κρύο και σέρνει τα πόδια του, αυτός που μιλάει με ντοκουμέντα, μια Ελληνοαμερικάνα που ψάχνει από πού κρατάει η σκούφια της, ένας Αριστερόχειρας που στρώνει το κρεβάτι του φάκελο και δεν μπορεί να πει το «ρ», ένας κανονικός Φαντάρος με αρβύλες και όπλο και ο Ντιμίτρι ή Δημήτρης, ένας ερωτευμένος Πολυτεχνίτης που πήγε από την Κόνιτσα στην Τασκένδη, συνομιλούν και διεκδικούν τη θέση τους στην Ιστορία.
Οι «Αριστερόχειρες», όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης της παράστασης Θανάσης Ζερίτης είναι ένα έργο ανθρωποκεντρικό. «Οι Αριστερόχειρες είναι όλοι όσοι υπέστησαν τα δεινά του Εμφυλίου, και κυρίως τα παιδιά που βρέθηκαν σε αυτά τα ιδρύματα και ταλαιπωρήθηκαν για ένα πόλεμο που δεν είχαν λόγο. Το έργο αναφέρεται στα θύματα του εμφυλίου και σε όλους τους ανθρώπους που βρέθηκαν στη δίνη του πολέμου χωρίς να το θέλουν ή ακόμα και χωρίς να γνωρίζουν πώς θα τελειώσει όλο αυτό. Η Νεφέλη Μαϊστράλη έγραψε το κείμενο επηρεασμένη απ’ όσα διάβασε και έχει ακούσει. Προσπάθησε να γράψει με βάση τα θύματα και όχι τους θύτες, μέσα από τα δικά τους μάτια», αναφέρει στην Εποχή ο σκηνοθέτης Θανάσης Ζερίτης.
Ο Εμφύλιος στο προσκήνιο
Ο Εμφύλιος είναι μία περίοδος που την «αγγίζουμε» με δυσκολία. Κατά ποιο τρόπο το θέατρο καταφέρνει να προσεγγίσει αυτή την περίοδο και να θεραπεύσει ενδεχομένως κάποια από τα τραύματα εκείνης της περιόδου; «Είναι μεγάλο λάθος που στη χώρα μας δεν σκύβουμε πάνω από τα τραύματά μας για να τα συζητήσουμε, να τα αναλύσουμε και να δούμε τι μας έφερε εκεί και να μην το ξανακάνουμε. Σίγουρα όλοι λέμε ότι μαθαίνουμε από την Ιστορία, αλλά ειδικά για τον Εμφύλιο υπάρχει ένα τεράστιο πέπλο σιωπής από την ελληνική κοινωνία. Ακόμα και στα βιβλία της ιστορίας μας δεν αναφέρεται τίποτα και μιλάμε για μια πολύ πρόσφατη ιστορία. Το θέατρο από μόνο του σίγουρα δεν μπορεί να προσφέρει λύση, αλλά μέσα από το θέατρο μπορούμε να δούμε αυτές τις πληγές, να τις αναλύσουμε, να τις συζητήσουμε και αν μη τι άλλο, να μας βάλουν σε μια διαδικασία να ψάξουμε περισσότερο γι’ αυτά. Έχω την αίσθηση ότι ίσως είναι το πιο ενδεικτικό της πολιτικής κατάστασης που ζούμε, να ασχολούμαστε με παραστάσεις που μιλούν για τον Εμφύλιο και θα ήθελα να βλέπω περισσότερες παραστάσεις για τον Εμφύλιο, να διαβάζω περισσότερα βιβλία και να βλέπω ταινίες, που μιλούν για αυτή την πολύ άσχημη περίοδο της χώρας μας, για να μπορούμε να συζητήσουμε για αυτό το θέμα», σημειώνει ο Θ. Ζερίτης.
Όσον αφορά το θέμα της μνήμης και της λήθης, σχολιάζει: «Ως λαός προσπαθούμε με έναν τρόπο να εξωραΐσουμε τα πράγματα και να αγιοποιήσουμε καταστάσεις. Δυστυχώς αυτό δεν νομίζω ότι έχει θετικά αποτελέσματα».
Κι όμως υπάρχουν...
Με αφορμή τα ιδρύματα που ίδρυσε η Βασίλισσα Φρειδερίκη, μέσω των Αριστερόχειρων, έρχονται στο φως ιστορίες παιδιών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν την περίοδο του Εμφυλίου. Αυτό που κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον του σκηνοθέτη μέσα στο κείμενο της Νεφέλης Μαϊστράλη είναι το ζήτημα της άγνοιας. «Αυτό που με συγκίνησε και συνεχίζει να με συγκινεί σε αυτές τις ιστορίες είναι η άγνοια που έχουμε. Με συγκλόνισε ο τρόπος που αυτά τα παιδιά μεγάλωσαν σε ιδρύματα και κλήθηκαν να διαλέξουν μεριές. Πολλά από αυτά τα παιδιά υιοθετήθηκαν και έφυγαν στο εξωτερικό με παράνομες υιοθεσίες, που ακόμα και σήμερα τις ερευνούν. Υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν βρει ακόμα τους πραγματικούς τους γονείς, που έφυγαν στην Αμερική και υιοθετήθηκαν μέσα από αυτό το πλαίσιο, επί χρήμασι ή όχι. Μου φαίνεται συγκλονιστικό να μεγαλώνεις χωρίς να γνωρίζεις ποιο είναι το παρελθόν σου και να ζεις μια ζωή με την αμφιβολία. Επίσης, μια ακόμα άσχημη πτυχή αυτής της υπόθεσης είναι ότι αυτά τα παιδιά εργάζονταν σε αυτά τα ιδρύματα και τα εκμεταλλεύτηκε η τρέχουσα εξουσία για δικό της όφελος με το πρόσχημα της φιλανθρωπίας, το οποίο ακόμα και στη δίνη του πολέμου ακούγεται φρικιαστικό. Θεωρούμε ότι αυτά δεν έχουν γίνει ποτέ στη χώρα μας. Κι όμως, σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που ζουν ακόμα και μεγάλωσαν κάτω από αυτές τις συνθήκες».
Στη δίνη του Εμφυλίου πολέμου, υπάρχουν τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα που συνεχίζουν να κουβαλούν τα τραύματά τους. Κάποτε μου ανέφεραν ότι για να γράψεις την ιστορία, πρέπει να διαγράψεις τη μνήμη. Ωστόσο, ακόμα κι αν διαγράψεις αυτή τη μνήμη, σίγουρα δεν μπορείς να διαγράψεις τις πράξεις. Οι «Αριστερόχειρες» της Νεφέλης Μαϊστράλη σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη είναι μια καλή ευκαιρία να αντικρίσουμε την ιστορία μας μέσω του θεάτρου, να προβληματιστούμε, να ερευνήσουμε και να συζητήσουμε για μια από τις πιο μελανές περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.