Το σκηνικό της Βραζιλίας είναι ταραχώδες και δεν θα λυθεί με τις εκλογές, λέει στην «Εποχή» ο Βλαντιμίρ Σαφάτλε καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο αναφερόμενος στον δεύτερο γύρο των βραζιλιάνικων εκλογών στις 30 Οκτωβρίου. Συγχρόνως αναφέρει ότι ο Λούλα πρέπει να παίξει με τη φθορά του Μπολσονάρο, επισημαίνει ότι ο φιλελευθερισμός της Λατινικής Αμερικής δεν είχε ποτέ πρόβλημα στην υποστήριξη αυταρχικών υποψηφίων και δικτατοριών και σημειώνει ότι αν κερδίσει ο Λούλα, θα είναι σχεδόν αδύνατο να κυβερνήσει και η Βραζιλία θα εισέλθει σε μια εποχή βαθιάς θεσμικής αστάθειας.
Πώς βλέπεις τα πράγματα ενόψει του δεύτερου γύρου των εκλογών;
Είναι σαφές ότι η Βραζιλία είναι σήμερα μια απόλυτα διχασμένη χώρα, με μια ισχυρή ακροδεξιά πτέρυγα που θα μπορούσε πραγματικά να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές. Ανεξάρτητα, όμως, από το τελικό αποτέλεσμα, η πολιτική ατζέντα καθορίζεται σήμερα από την Ακροδεξιά και τη μετατροπή της Βραζιλίας σε ένα παγκόσμιο εργαστήριο αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού με φασιστικά χαρακτηριστικά. Η Βραζιλία έχει μια ιστορία η οποία συνδέεται με τον φασισμό, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930, όταν το βραζιλιάνικο φασιστικό κόμμα (Aliança Integrista Nacional) είχε 1,2 εκατομμύρια μέλη. Αυτή η ιστορία δεν έχει διαγραφεί, αλλά επιστρέφει σήμερα συνδεδεμένη με μια βαθιά επιθυμία για ρήξη, που εμψυχώνει μεγάλα τμήματα της βραζιλιάνικης κοινωνίας. Το σημερινό μας πρόβλημα είναι ότι το μόνο σχέδιο ρήξης είναι αυτό που παρέχει η Ακροδεξιά. Η βραζιλιάνικη Αριστερά έχει γίνει το κόμμα της τάξης.
Ποια είναι η στρατηγική του Μπολσονάρο σε αυτές τις εκλογές; Σε ρωτάω γιατί βλέπουμε μια προσπάθεια που κάνει να δημιουργήσει θεσμική αναταραχή, ακούγονται φήμες για πιθανό πραξικόπημα, υπάρχει εμπλοκή του στρατού στην εκλογική διαδικασία, κλπ.
Είναι πολύ πιθανό οι εκλογές να τελειώσουν με πολύ μικρή διαφορά μεταξύ των δύο υποψηφίων. Αυτό θα δώσει στον Μπολσονάρο το ιδανικό σενάριο για να δοκιμάσει κάθε μορφή αμφισβήτησης των αποτελεσμάτων και να δημιουργήσει θεσμική αστάθεια. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι έχει τις ένοπλες δυνάμεις στο πλευρό του. Επομένως, το σκηνικό της Βραζιλίας είναι ταραχώδες και δεν θα λυθεί με τις εκλογές. Αντιθέτως, πιστεύω ότι δυστυχώς μπαίνουμε σε μια εποχή μεγάλων δυσκολιών για τη χώρα.
Μπορεί να δημιουργηθεί σήμερα στη Βραζιλία ένα ευρύ αντιφασιστικό μέτωπο εναντίον του Μπολσονάρο, όπως έγινε στη Γαλλία εναντίον της Λεπέν; Υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για κάτι τέτοιο;
Όχι ακριβώς, γιατί υπάρχουν αρκετοί τομείς του βραζιλιάνικου φιλελευθερισμού που υπερασπίζονται τον Μπολσονάρο. Ο φιλελευθερισμός της Λατινικής Αμερικής δεν είχε ποτέ πρόβλημα στην υποστήριξη αυταρχικών υποψηφίων και δικτατοριών. Απλά δείτε τι έγινε με τον Μάριο Βάργκας Λιόσα στις τελευταίες περουβιανές εκλογές. Λέγοντας αυτό, να προσθέσω πως είναι αλήθεια ότι ο Λούλα έχει δημιουργήσει σήμερα μια πολύ ευρύτερη πολιτική συμμαχία από αυτές που είχε καταφέρει να δημιουργήσει πριν από χρόνια. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι μπορεί να πάρει όλες τις ψήφους που παίρνουν τα κόμματα και οι υποψήφιοι που είναι αυτή τη στιγμή μαζί του.
Ποιοι παράγοντες πιστεύεις ότι θα καθορίσουν το εκλογικό αποτέλεσμα; Που θα πρέπει να επικεντρωθεί ο Λούλα τις επόμενες ημέρες για να φτάσει στη νίκη;
Ο Λούλα βρίσκεται σε μια πολύ περίπλοκη κατάσταση. Δεν μπορεί ξεκάθαρα να τοποθετηθεί στα αριστερά, κινητοποιώντας τα λαϊκά στρώματα και τις οργανώσεις της ταξικής πάλης και προτείνοντας μεγάλους διαρθρωτικούς μετασχηματισμούς, γιατί μπορεί να σπάσει τη δική του συμμαχία. Πρέπει να παίξει με τη φθορά του Μπολσονάρο και με τη μνήμη των όσων έχει κάνει στο παρελθόν. Θα προτιμούσα να αναλάβει την ηγεσία ενός σχεδίου για το μέλλον με σαφείς προτάσεις για την υπεράσπιση της εργατικής τάξης και τον τερματισμό των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, αλλά ξέρω ότι αυτό δεν θα συμβεί. Άρα, όπως είπα, το μόνο που μένει είναι να παίξουμε με τη φθορά του Μπολσονάρο.
Αν κερδίσει ο Λούλα, πόσο εύκολο θα είναι να κυβερνήσει με μια κοινωνία διχασμένη και με τη Δεξιά και τον Μπολσονάρο να έχουν σημαντική δύναμη στο Κοινοβούλιο και στη Γερουσία;
Θα είναι σχεδόν αδύνατο. Η Βραζιλία θα εισέλθει σε μια εποχή βαθιάς θεσμικής αστάθειας. Αλλά η νίκη του Λούλα είναι η μόνη δυνατότητα για να σταματήσει ένα κοινωνικό σχέδιο που χαρακτηρίζεται από βία και αδιαφορία ως κεντρικό πολιτικό συναίσθημα. Δεν θα υπάρχει τίποτα χειρότερο για τη Βραζιλία από μια δεύτερη κυβέρνηση Μπολσονάρο, γιατί θα έχει τη νομιμότητα να εμβαθύνει την αυταρχική του στροφή, όπως έχουμε δει σε χώρες όπως η Τουρκία και η Ουγγαρία. Με άλλα λόγια, πιστεύω ότι πρέπει να προετοιμαστούμε για πολύ δύσκολες στιγμές.