Δεν ήταν μία και δύο. Ήταν τρεις οι φορές που χαιρέτισε ναζιστικά ο Κωνσταντίνος Πλεύρης μέσα στο δικαστήριο, και θα γίνουν τριάντα τρεις και σαράντα τρεις, αν δεν του μπει φραγμός. Γράφτηκαν πολλά για τα κίνητρά του, καθώς και για τη στάση της έδρας. Πριν προχωρήσω όμως, θέλω να σταθούμε σε αυτή καθαυτή την πράξη: ο Κ. Πλεύρης χαιρετάει ναζιστικά, το κάνει προκλητικά και κατ’ επανάληψη, μέσα στην αίθουσα και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας – και αυτό γίνεται ανεκτό. Ας δούμε για ένα λεπτό την εικόνα, από μόνη της, χωρίς αναλύσεις και ερμηνείες. Θα αντιληφθούμε αμέσως πόσο αδιανόητη είναι. Το σημειώνω, γιατί μέσα στον ορυμαγδό των γεγονότων καμιά φορά χάνουμε το μέτρο και μπορεί ο χαιρετισμός αυτός να μας φανεί μία ακόμα από τις πολλές ασχήμιες. Πριν από κάθε ανάλυση λοιπόν πρέπει, πιστεύω, να συναισθανθούμε πόσο αποτρόπαιο και σοβαρό είναι η ελληνική Δικαιοσύνη, στα χρόνια της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας –και όχι του Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού– να ανέχεται τον ναζιστικό χαιρετισμό στην καρδιά μας δίκης, και μάλιστα στη δίκη της καταδικασμένης νεοναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή.
Ας θυμηθούμε ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Πλεύρης. Δεν είναι ένας οποιοσδήποτε ακροδεξιός. Είναι ο ιδεοτυπικός έλληνας νεοναζί, που τα έργα και οι ημέρες του τον αναδεικνύουν σε πρόσωπο-κλειδί, το οποίο επί δεκαετίες κρατάει τα κλειδιά και ενώνει τα νήματα: σκληρός νεοναζιστής και θεωρητικός του νεοναζισμού, φρικαλέος αντισημίτης, αρνητής του Ολοκαυτώματος, ιδρυτής της φασιστικής οργάνωση «4η Αυγούστου», φυλετιστής, χουντικός, σύνδεσμος με ιταλούς νεοφασίστες, πολιτευτής του ΛΑΟΣ, συνεργαζόμενος με τη ΧΑ σε ευρωεκλογές, μετά σε διαμάχη με ΧΑ, δικηγόρος του Λαγού κ.ο.κ. (Τα έχουν αναλύσει διεξοδικά και εμπερίστατα ο «Ιός» της Κυριακής και η Βασιλική Γεωργιάδου). Η διαδρομή και η ταυτότητα του υποκειμένου που χαιρετά προσδίδουν μεγαλύτερη βαρύτητα στον χαιρετισμό, ενώ η στάση του δικαστηρίου κάνει τα πράγματα ακόμα πιο σοβαρά και επικίνδυνα. Τις δυο πρώτες φορές η έδρα (έκανε πως) δεν είδε. Την τρίτη αντέδρασε ως εξής – παραθέτω από το (πάντα πολύτιμο) Golden Dawn Watch:
«Πρόεδρος: Θέλω να πω το εξής. Με ενημέρωσε η έδρα ότι έγινε κάποιος χαιρετισμός από τον κ. Πλεύρη. Εφεξής δεν επιτρέπονται χαιρετισμοί, χειροκροτήματα. Και θα επιβάλλονται μέτρα».
Με λίγα λόγια, η πρόεδρος λέει ότι ο Κων. Πλεύρης έκανε έναν κάποιο χαιρετισμό. Και ότι αυτό απαγορεύεται, όπως απαγορεύονται εν γένει «χαιρετισμοί και χειροκροτήματα», εξομοιώνοντας έτσι τον ναζιστικό χαιρετισμό με το χειροκρότημα. Είμαι βέβαιος ότι αν ο «κ. Πλεύρης» μίλαγε δυνατά στο κινητό του, ρουφούσε απολαυστικά τον φραπέ του, προσερχόταν στο δικαστήριο φορώντας σανδάλια (αρχαιοελληνικά δεν είναι άλλωστε;) κράδαινε κάποιο μικιμάους ή τον Τιραμόλα (αντί του βιβλίου για τον Ιωάννη Μεταξά, όπως έκανε την τρίτη φορά) το δικαστήριο θα αντιδρούσε ακαριαία και έντονα.
Γιατί ο Κωνσταντίνος Πλεύρης χαιρετάει ναζιστικά μέσα στην αίθουσα, και μάλιστα επιμένει; Καταρχάς, για να συγκεντρώσει τα βλέμματα και να προβληθεί ο ίδιος, αποσπώντας την προσοχή από την ουσία της δίκης: τα εγκλήματα της ΧΑ και του εντολέα του – και σε αυτό αποδεικνύεται καλός μαθητής του Κούγια. Το κάνει, επίσης, σε μια προσπάθεια να «πολιτικοποιήσει» τη δίκη, στο πλαίσιο της απόπειρας να καταδείξει ότι ο πελάτης του καταδικάστηκε όχι για συγκεκριμένα αδικήματα, αλλά για την ιδεολογία του. (Δεν κρίνω εάν το εγχείρημα έχει καλές πιθανότητες επιτυχίας, καθώς δεν πρόκειται για οποιαδήποτε ιδεολογία, αλλά για τον ναζισμό, άρρηκτα συνδεδεμένο με την εγκληματική δράση, όπως δείχνει και η πρωτόδικη απόφαση). Το κάνει, επίσης, για να κανονικοποιήσει τον ναζισμό: αν ο ναζιστικός χαιρετισμός γίνεται αποδεκτός από τη δικαιοσύνη, και δη μέσα στα δικαστήρια, αυτό είναι ένα αποφασιστικό βήμα, σε συμβολικό και πραγματικό επίπεδο. Τέλος, το κάνει για έναν πολύ βασικό λόγο: επειδή είναι νεοναζί μέχρι το κόκαλο και τα πιστεύει βαθιά όλα αυτά.
Πέρα από τις ερμηνείες, τίθεται ένα επείγον ζήτημα: η στάση μας. Και εδώ υπάρχει, νομίζω, μια δύσκολη ισορροπία. Από τη μια, δεν πρέπει επ’ ουδενί να προσπεράσουμε τον ναζιστικό χαιρετισμό ούτε την εξομοίωσή του με το χειροκρότημα. Και, από την άλλη, δεν πρέπει ο αποτρόπαιος χαιρετισμός να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον μας, να γίνει «θέαμα» στις οθόνες – κάτι που επιδιώκει και ο Κων. Πλεύρης, παίζοντας το παιχνίδι της πρόκλησης. Ο τόπος του χαιρετισμού μας προσφέρει, πιστεύω, το πλαίσιο όπου μπορούν να κινηθούν οι αντιδράσεις μας: ο χαιρετισμός γίνεται στη δίκη της καταδικασμένης νεοναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης ΧΑ. Ας δουλέψουμε πάνω σε αυτό τον καμβά, συνδέοντας τα νήματα.