Ο Γιάννης Λιονάκης, o ένας από τους οχτώ αντάρτες, ο οποίος από το 1948 έως το 1975 έμεινε κρυμμένος στα Λευκά Όρη.
Ο «Αποχαιρετισμός. Η μνήμη του τόπου» του Σταύρου Ψυλλάκη θα μπορούσε να είναι μια (σπουδαία) ταινία για τον Εμφύλιο στην Κρήτη. Μια πολύτιμη προσωπική και ιστορική κατάθεση. Μια μοναδική περιήγηση στα τοπία της δυτικής Κρήτης. Μια ισάξια συνέχεια του ντοκιμαντέρ «Άλλος δρόμος δεν υπήρχε». Είναι όλα αυτά, αλλά και κάτι πολύ παραπάνω, καθώς η προσωπική μαρτυρία μετασχηματίζεται σε στοχασμό για τον άνθρωπο και τον τόπο, τη ζωή και τον θάνατο, τον κατατρεγμό και τις αξίες: ένα βαθύ υπαρξιακό δοκίμιο, με τη γλώσσα του κινηματογράφου.
Είναι γνωστή η ιστορία των οχτώ ανταρτών που από το 1948 έμειναν κρυμμένοι στα Λευκά Όρη. Οι έξι από αυτούς διέφυγαν το 1962 στην Ιταλία και βρέθηκαν τελικά στην Τασκένδη, από όπου επαναπατρίστηκαν το 1976 (άλλοι δύο έμειναν στον νομό Χανίων, όπου και κρύβονταν μέχρι το 1975). Ο Σταύρος Ψυλλάκης, το 2007, είχε γυρίσει το ντοκιμαντέρ «Άλλος δρόμος δεν υπήρχε», βασισμένος στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Νίκου και της Αργυρώς Κοκοβλή (δύο από την ομάδα των έξι). Το αδημοσίευτο υλικό του ντοκιμαντέρ αυτού αξιοποιεί ο σκηνοθέτης στον Αποχαιρετισμό. Ο Γιάννης Λιονάκης (ένας ακόμα από την ομάδα), 87 χρονών το 2007, επιστρέφει στον τόπο που σφράγισε τη ζωή του, τον τόπο όπου έμεινε κρυμμένος δεκατέσσερα χρόνια.
Ο Λιονάκης αφηγείται λιτά, ωραία και συγκλονιστικά. Μιλάει ανάλαφρα και απλά, δεν είναι ούτε βαρύς ούτε βαρύγδουπος, κι ας είναι βαριά τα θέματά του· τα όσα έχει ζήσει είναι τόσο συγκλονιστικά που δεν χρειάζονται ψιμύθια και φιοριτούρες. Ο λόγος του δένει με την κινηματογραφική γλώσσα και γραφή του Ψυλλάκη, που είναι και αυτή απλή και καθαρή· απέριττη.
Στο τέλος της ταινίας, λίγο πριν πέσουν οι τίτλοι διαβάζουμε μια φράση από ένα ντοκιμαντέρ του γάλλου σκηνοθέτη και φωτογράφου Chris Marker (1921-2012): «Χιλιάδες αγωνιστές σε όλο τον κόσμο είχαν δώσει ό,τι είχαν για έναν σκοπό που, όπως πίστευαν, όπως έλεγαν, ήταν μεγαλύτερος από τους ίδιους, μα που τελικά αποδείχτηκε πως το μεγαλείο του ήταν αυτοί οι ίδιοι». Πιστεύω ότι εκφράζει εξαιρετικά το βαθύτερο νόημα της ταινίας.
Ο Αποχαιρετισμός είναι μια ταινία που ασφαλώς θα συγκινήσει τους αριστερούς και τις αριστερές, και ειδικά της Κρήτης καθώς ο τόπος μπλέκεται με τη μνήμη και τους ανθρώπους, γίνεται ένα· τα οικεία μέρη, οι σπηλιές, τα βουνά και οι θάλασσες του Αποκόρωνα παίρνουν νέα διάσταση. Θα συγκινήσει όμως, πιστεύω και πολλούς άλλους, καθώς η ματιά της είναι βαθιά οικουμενική· αγγίζει στο μεδούλι τα βαθιά θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο «Αποχαιρετισμός» προβάλλεται στις 28, 29 και 30 Οκτωβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Η προβολή γίνεται στο πλαίσιο του αφιερώματος «Ωδές στην ύπαρξη», με τρεις ταινίες του Σταύρου Ψυλλάκη, που οργανώνει η ομάδα Cinobo.
Την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου προβάλλεται ο «Αποχαιρετισμός. Η μνήμη του τόπου» (19.00) και ακολουθεί συζήτηση με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη και τον Νίκο Βαφέα, με συντονιστή τον Τάσο Μελεμενίδη (8.30μμ).
Το Σάββατο 29 Οκτωβρίου προβάλλεται το «Για Χωρίς Λόγους. Συναντήσεις με τον Γιώργο Μανιάτη» (6μμ) και στη συνέχεια ο «Αποχαιρετισμός» (8μμ).
Την Κυριακή 30 Οκτωβρίου προβάλλεται η «Οφειλή» (6μμ), στη συνέχεια ο Γιάννης Ζουμπουλάκης συζητά με τον Σταύρο Ψυλλάκη για την τριλογία «Ωδές στην Ύπαρξη» (7.30μμ) και το αφιέρωμα κλείνει με τον «Αποχαιρετισμό» (8μμ).