Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Κερατσίνι. Ως παιδί έβλεπα δυτικά από το μπαλκόνι μου τον καπνό από το φουγάρο του υποσταθμού της ΔΕΗ στο λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου. Τον καπνό αυτό ανέπνεα κιόλας και μαζί με αυτόν και το μαζούτ που έκαιγε τουλάχιστον μέχρι και το 1995.
Όπου πάνε τα βήματα
Νότια στη περιοχή της Δραπετσώνας βρισκόταν το εργοστάσιο λιπασμάτων, το οποίο και λειτούργησε μέχρι και το 1999. Σήμερα έχει διαμορφωθεί σε περιοχή αναψυχής, με ποδηλατοδρόμους, συναυλιακούς χώρους, θέατρο αναψυκτήρια και άπλετο χώρο για περπάτημα δίπλα στη θάλασσα - το τελευταίο είναι μεταξύ άλλων κάτι που στερήθηκε ιδιαίτερα αυτός ο τόπος, που κατά πλείστον χαρακτηρίζεται από στενούς δρόμους και ελάχιστο πράσινο. Το εργοστάσιο για δεκαετίες παρήγαγε λιπάσματα, φυτοφάρμακα, χημικά και γυαλί αποτελώντας εστία μόλυνσης όχι μόνο για τη Δραπετσώνα αλλά και την ευρύτερη περιοχή, αφού απέβαλλε τα ραδιενεργά απόβλητα του (φωσφόγυψο) σε χωματερή στο Σχιστό Περάματος. Οι θανατηφόρες ουσίες μόλυναν τον αέρα και το υπέδαφος, ενώ μεταφέρονταν και σε παρακείμενες περιοχές μέσω του υδροφόρου ορίζοντα. Μετά την αποβιομηχάνιση της περιοχής, ο χώρος των λιπασμάτων εγκαταλείφθηκε και έμεινε αναξιοποίητος για χρόνια παρά το γεγονός ότι είχε χαρακτηριστεί περιοχή ανάπλασης. Παρά τις διάφορες προσπάθειες επαναβιομηχάνισης, το 2015 με νομοθετική ρύθμιση ορίστηκε ότι στην περιοχή επιτρέπονται μόνο χρήσεις ήπιας οικιστικής ανάπτυξης καθώς και χρήσεις πολιτισμού, εκπαίδευσης, υγείας, αθλητισμού, πράσινου και αναψυχής.
Η ανάμνηση της μυρωδιάς
Σήμερα συνεχίζω και κατοικώ με την οικογένεια μου στο Κερατσίνι. Εδώ μεγαλώνουν τα δυο μου παιδιά. Στο χώρο των λιπασμάτων τρέχουν και παίζουν, κάνουν ποδήλατο και ακούν μουσικές τα καλοκαιρινά βράδια. Ζώντας αυτόν το δημόσιο χώρο – στολίδι- ξεχνάω πολλές φορές που βρίσκομαι. Όταν φυσάει νοτιοδυτικά όμως έρχεται η δυσοσμία από τα λεγόμενα «καζάνια», τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών πετρελαιοειδών οι οποίες βρίσκονται στην περιοχή. Λέγεται ότι η όσφρηση συνδέεται με τη μνήμη περισσότερο από κάθε άλλη αίσθηση. Πράγματι η δυσοσμία από το καρκινογόνο βενζόλιο και τις λοιπές θειούχες οργανικές ενώσεις – ενεργοποιούν τη μνήμη και μας υπενθυμίζουν που πραγματικά βρισκόμαστε! Σε ένα τόπο που ανέκαθεν η δημόσια υγεία δεν υπήρξε πότε προτεραιότητα, που οι κάτοικοι περιστοιχίζονται από βιομηχανικές μονάδες και χωματερές, που αναπνέουν μαζούτ για χρόνια και ζουν πάνω σε ραδιενεργά απόβλητα.
Η απομάκρυνση των ρυπογόνων βιομηχανικών εγκαταστάσεων από τη Δραπετσώνα συνιστά πάγιο αίτημα των κατοίκων, της δημοτικής αρχής και της περιφέρειας ενώ τα πορίσματα του Ερευνητικού Κέντρου «Δημόκριτος» και του Αστεροσκοπείου έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι οι οσμές προέρχονται από ρυπογόνες ουσίες οι οποίες προκαλούν κίνδυνο για την υγεία των κατοίκων. Πρόκειται για ένα ακόμη περιβαλλοντικό έγκλημα εις βάρος της περιοχής που προκαλεί τεράστια κοινωνική ζημία και πλήττει σοβαρά τη δημόσια υγεία. Παρά τις όποιες προσπάθειες ανάπτυξης, ανάπλασης και αναβάθμισης της περιοχής, η δυσοσμία από τα καζάνια έρχεται να αναδείξει ότι για την οικονομική και πολιτική ελίτ υπάρχουν και περιοχές και πολίτες β΄ κατηγορίας και ότι το κέρδος είναι πάνω από τις ανθρώπινες ζωές.
Η δύναμη του πλήθους
Περπατώντας κανείς στα λιπάσματα βλέπει τα απομεινάρια της βιομηχανικής ιστορίας της περιοχής, τα ψηλά φουγάρα και τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια. Κτίρια που αποτελούν μέρος του πολιτισμικού αποτυπώματος του παρελθόντος, της ίδιας της ιστορίας της Δραπετσώνας. Η διατήρηση τους και η αξιοποίηση τους ως χώροι πολιτιστικού ενδιαφέροντος θα κρατήσουν «ζωντανή» την ιστορική μνήμη της περιοχής. Αυτοί οι χώροι- μουσεία θα πρέπει ταυτόχρονα να αποτελούν και τη μόνη απόδειξη του «άλλοτε» βιομηχανικού χαρακτήρα της περιοχής. Γιατί στο παρελθόν θα έπρεπε κανονικά να ανήκει η βαριά βιομηχανία και οι «βαριές» για τους κατοίκους επιπτώσεις της, χωρίς να γίνεται καμία εξαίρεση, χωρίς καμία βιομηχανική μονάδα να τελεί σε λειτουργία εντός του οικιστικού ιστού. Ας ελπίσουμε ότι το πλήθος του κόσμου που συγκεντρώνεται καθημερινά στο διαμορφωμένο πλέον χώρο των λιπασμάτων θα αποτελέσει τη δύναμη για την περαιτέρω και πιο μαζική διεκδίκηση ενός δημόσιου χώρου που διαφυλάττει την ανθρώπινη υγεία και αξιοπρέπεια.