Ο Αλέξανδρος Νικολαΐδης ενσάρκωσε ένα διαφορετικό πρότυπο κοινωνικά ενεργού αθλητή. Αποτέλεσε το παράδειγμα προς αθλητές, διοικητικούς παράγοντες, αθλητικούς συλλόγους και ομοσπονδίες, για το πώς πρέπει να αντιλαμβάνονται τον κοινωνικό τους ρόλο και πώς να ασκούν θετική επιρροή, κυρίως στη νέα γενιά, με την αίγλη που αποκτούν μέσω του αθλητισμού.
Ο Αλέξανδρος αποτέλεσε διαφορετικό παράδειγμα, γιατί κατάφερε να χειραφετηθεί από τις εξουσιαστικές σχέσεις που ασκούν οι αθλητικοί παράγοντες στους νέους αθλητές. Δεν ανήκε ποτέ στους «απρόθυμους» να πάρουν δημόσια θέση για σοβαρά πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, φοβούμενος μήπως πέσει σε δυσμένεια και βρεθεί εκτός του παραγοντικού συστήματος. Δεν είχε να χάσει τίποτα, καθώς περισσότερα έδωσε στον αθλητισμό, παρά πήρε από αυτό το σύστημα, το οποίο μάλιστα αρκετές φορές τον στοχοποίησε. Επιτρέψτε μου, να αντιλαμβάνομαι την αμηχανία που προκάλεσε σε κάποιους η τεράστια αποδοχή του Αλέξανδρου, που εκφράστηκε με το θάνατό του και η «υποχρέωσή» τους να βγάλουν συλλυπητήριες ανακοινώσεις…
Ο Αλέξανδρος δεν υποχώρησε ποτέ στις θωπείες κάποιων παραγόντων. Δεν αναλώθηκε σε ένα ανούσιο κοσμοπολιτισμό, δεν επικεντρώθηκε σε επικοινωνιακές φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, σε εκδηλώσεις μόδας και φωτογραφίσεις. Προερχόμενος από μια λαϊκή οικογένεια, δεν επιθύμησε ποτέ να αλλάξει τη λαϊκή του κουλτούρα, να μοιάσει και να υποταχθεί σε κάτι που δεν ήταν ποτέ μέρος του.
Κουβεντιάζοντας μαζί του, το 2015 στο καφενεδάκι των αθλητικών εγκαταστάσεων της Μίκρας, για ένα «άλλο» αθλητισμό, εύκολα καταλάβαινες την βαθιά του πολιτικοποίηση, με την κατανόηση, εκ μέρους του, της ανάγκης για βαθύτερες κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές.
Με οδηγό το δικό του αξιακό σύστημα
Ο Αλέξανδρος ανήκε σε εκείνο το παράδειγμα ακτιβιστών αθλητών που, παγκοσμίως, δεν φοβούνται να πάρουν θέση για ζητήματα όπως ο ρατσισμός, η αστυνομική βία, το περιβάλλον, η ειρήνη. Ξεκινώντας, αλλά χωρίς να περιορίζεται, από τα θέματα των δικαιωμάτων στον αθλητισμό (προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας, επαγγελματική αποκατάσταση και αξιοπρεπής ζωή μετά την αθλητική καριέρα), ήταν υποστηρικτής της αθλητικής εκπαίδευσης, της ουσιαστικής συμμετοχής των αθλητών στις διοικήσεις, κατανοώντας ότι τα αθλητικά-επιχειρηματικά συστήματα δεν σέβονται την αθλητική αξιοπρέπεια του αθλητή, καλούσε και είχε ενεργό συμμετοχή σε κινήσεις ευαισθητοποίησης ενάντια στον εκφοβισμό, τη σεξουαλική κακοποίηση, το ντόπινγκ και σε πρωτοβουλίες κοινωνικής ευθύνης και προστασίας κατά των διακρίσεων. Όμως ο Αλέξανδρος ποτέ δεν αφομοιώθηκε στα κελεύσματα της αθλητικής βιομηχανίας, που έχει προσαρμόσει τις αρχές της κοινωνικής ευθύνης στις δικές της ανάγκες. Ο Αλέξανδρος, σεμνός ο ίδιος όσον αφορά στον εαυτό του, ήταν έμπρακτα ο απόλυτος εχθρός του «sportwashing», δηλαδή εκείνου του τρόπου με τον οποίο κράτη, εταιρείες, οργανισμοί και παράγοντες χρησιμοποιούν τους αθλητές στο πλαίσιο της ονομαζόμενης «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης», για να δημιουργούν καλύτερη δημόσια εικόνα του εαυτού τους.
Ο Αλέξανδρος αμφισβήτησε έμπρακτα το αντιδραστικό πλαίσιο του «no politica» που έχουν υιοθετήσει τόσο οι διεθνείς αθλητικές αρχές, προεξεχούσης της ΔΟΕ, όσο και τα παραρτήματα τους – εθνικές αθλητικές ομοσπονδίες, με την απειλή τιμωρίας σε όσους εκφράζουν «πολιτικά» μηνύματα, ή ότι, κατά την αντίληψη αυτών των αρχών, εντάσσεται στα πολιτικά μηνύματα. Είχε οδηγό το δικό του αξιακό σύστημα και όχι τις επιθυμίες των «χρυσών» χορηγών.
Ο Αλέξανδρος ασκούσε το ηθικό και νομικό του δικαίωμα να εναντιώνεται στο αθλητικό σύστημα, που επιτρέπει εντός των γηπέδων να αμφισβητούνται τα ιδανικά της ισότητας και της δικαιοσύνης. Δεν παρότρυνε την παρέμβαση των αθλητών μόνο για τα «δικά» τους θέματα, αλλά είχε στην οπτική του τον σεβασμό των εργασιακών δικαιωμάτων, τις φυλετικές ανισότητες, τη φτώχεια, την ενδοοικογενειακή βία, το περιβάλλον. Στοχοποιήθηκε για τη σθεναρή του στάση στο θέμα της ειρήνης, της συμφωνίας των Πρεσπών και το προσφυγικό ζήτημα. Οι εθνικιστικοί, μισαλλόδοξοι κύκλοι απαίτησαν να αναιρεθεί η ονοματοδοσία του κλειστού γυμναστηρίου «Αλέξανδρος Νικολαΐδης» της γενέτειράς του.
Έχει τη δύναμη
Για την επιστολή που άφησε «φεύγοντας» ως παρακαταθήκη δίκαια γράφτηκαν και λέχθηκαν πολλά λόγια αγάπης, ευγνωμοσύνης και θαυμασμού.
Εκφράζω τη βεβαιότητα, ότι εάν ο Αλέξανδρος έπαιρνε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνο, το 1936, θα πανηγύριζε με τον Τζέσε Όουενς κατάμουτρα στον Χίτλερ.
Εάν ο Αλέξανδρος έπαιρνε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικό, το 1968, θα σήκωνε τη γροθιά με τους Αφροαμερικάνους Ολυμπιονίκες της Black Power, John Carlos και Tommie Smith, που αγωνίζονταν για τα πολιτικά δικαιώματα.
Εάν ο Αλέξανδρος ζούσε στη Νότιο Αφρική, θα είχε ως σημαία τα λόγια του Μαντέλα για τον αθλητισμό ενάντια στο απαρτχάιντ «ο αθλητισμός έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο. Έχει τη δύναμη να εμπνεύσει. Έχει τη δύναμη να ενώσει τον κόσμο με έναν τρόπο που ελάχιστα πράγματα μπορούν. Μιλάει στους νέους σε μια γλώσσα που καταλαβαίνουν. Ο αθλητισμός μπορεί να δημιουργήσει ελπίδα σε μέρη, όπου υπάρχει μόνο απόγνωση».
Εάν ο Αλέξανδρος ήταν NBAer θα γονάτιζε μαζί με τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, διαμαρτυρόμενος για τη ρατσιστική βία και τέλος, σίγουρα θα στεκόταν αλληλέγγυος στις ιρανές αθλήτριες απέναντι στον σκοταδισμό.
Παραφράζοντας τα λόγια του ποιητή της κουβανικής επανάστασης Νίκολας Γκιγιέν, ο Αλέξανδρος κι ας έφυγε «το φως του θα μένει πάντοτε μεσούρανα».