Όλεν Σταϊνχάουερ «Έξοδος κινδύνου», μετάφραση: Άλκηστις Τριμπέρη, εκδόσεις Πόλις, 2022
Έχει υπάρξει και μια εποχή/σχολή του κατασκοπικού μυθιστορήματος όπου τα πράγματα ήταν απλά: οι καλοί ήταν καλοί και οι κακοί ήταν κακοί, ξεκάθαρα πράγματα, τα όρια μεταξύ τους ήταν σαφή, η πλοκή αναμενόμενη και το ηθικό δίδαγμα ακόμη περισσότερο, και η ανάγνωση, συνήθως, βαρετή. Από την άλλη, όμως, υπάρχει και ο Έρικ Άμπλερ, ο Γκράχαμ Γκριν, ο Τζον Λε Καρέ… Από αυτή την παράδοση έλκουν και τα κατασκοπικά μυθιστορήματα του Όλεν Σταϊνχάουερ.
Ο πρωταγωνιστής του, ο Μάιλο Γουίβερ είναι «Τουρίστας», δουλεύει στον «Τουρισμό»: αυτό είναι το κωδικό όνομα ενός σκοτεινού τμήματος της CIA, ενός τμήματος «αόρατου» και ολιγομελούς (63 ενεργοί πράκτορες, διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο) που αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας τις (πιο) επιλήψιμες και ζοφερές δουλειές της υπηρεσίας: είναι «το πιο βρόμικο εξάρτημα της άθλιας μηχανής πληροφοριών της Αμερικής». Τον Γουίβερ τον συναντήσαμε για πρώτη φορά στον Τουρίστα (μτφ. Άλκηστις Τριμπέρη, εκδ. Πόλις, 2021), το πρώτο βιβλίο της τριλογίας του συγγραφέα με αυτόν τον πρωταγωνιστή. Τώρα, στην Έξοδο κινδύνου, όταν ο Μάιλο καλείται πάλι να επιστρέψει στην ενεργό δράση, παίρνει ταυτόχρονα την εντολή να πραγματοποιήσει μια (ακατανόητη;) πράξη σκληρότητας, ίσως μόνο και μόνο ως απόδειξη πίστης και αφοσίωσης στην υπηρεσία – άλλωστε, δεν χρειάζεται (και δεν επιτρέπεται!) να ρωτάει, ειδικά το γιατί: «δεν ρωτάς γιατί, επειδή αυτό δεν αποτελεί δικαίωμα ενός Τουρίστα».
Ο Σταϊνχάουερ γράφει βιβλία με πολύ πλούσια πλοκή (που αγγίζει διάφορες πλευρές της παγκόσμιας πολιτικής, κοινωνικής και γεωπολιτικής κατάστασης και η οποία συχνά κινείται πέρα από τις συνήθεις ευκολίες) και με ρυθμό γεμάτο ένταση που δεν σε αφήνει εύκολα να διακόψεις την ανάγνωση. Ωστόσο, το βασικό του όπλο είναι οι χαρακτήρες που πλάθει – όχι μόνο ο κεντρικός, ο Μάιλο, αλλά και πολλοί από τους υπόλοιπους. «Αυτός είναι στ’ αλήθεια ο λόγος που γράφω κατασκοπική λογοτεχνία: για να εξετάσω τις επιπτώσεις που έχει μια ζωή εξαπάτησης και υποκρισίας πάνω σε ουσιαστικά ηθικούς ανθρώπους», έγραφε στην «Εισαγωγή» του πρώτου βιβλίου της τριλογίας, του Τουρίστα, ο Σταϊνχάουερ. Στα δύο μυθιστορήματα έχουμε μια διαρκή ανατομή στην ψυχολογία του Μάιλο, ενός ανθρώπου με βασανισμένη προσωπική ιστορία που είναι άλλοτε θύτης και άλλοτε θύμα, ή μάλλον συνήθως θύτης και θύμα ταυτόχρονα, πάντα επί ξυρού ακμής μπροστά σε επικίνδυνα διλήμματα, με επιλογές δύσβατες και αμφίσημες, με προσωπικούς κώδικες που αλέθονται σε μυλόπετρες που μοιάζουν διαρκώς να τον υπερβαίνουν. Ενός ανθρώπου με στοιχεία και από την ιδεοτυπική φιγούρα του κουρασμένου και, τελικά, αμφισβητία πράκτορα, προσαρμοσμένα όμως με την ακρίβεια ενός παζλ στον χαρακτήρα που έχει πλάσει ο συγγραφέας. Έναν χαρακτήρα, έναν άνθρωπο, που αλλάζει.
Ο Μάιλο Γουίβερ θα παλέψει να διαχειριστεί (και να επιβιώσει τελικά από) μια ιστορία γεμάτη ανατροπές και κρυφές γωνιές, για να φτάσει διά πυρός και σιδήρου στο τέλος, ένα τέλος όμως γεμάτο ερωτηματικά, απογοητεύσεις αλλά και πιθανές ελπίδες. Άλλωστε, «υπήρχε πάντα μια ευκαιρία, ακόμα και για ρεμάλια σαν αυτόν».