Στο πλαίσιο των δράσεων του Δήμου Σαλαμίνας «2022 Έτος Ευριπίδη», τον περασμένο Ιούλιο, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Σπήλαιο του Ευριπίδη στη Σαλαμίνα, βιωματικό σεμινάριο για το Αρχαίο Θέατρο και το έργο του Ευριπίδη. Το σεμινάριο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από την Χρύσα Γεωργαντά, σκηνοθέτρια και καθηγήτρια Αρχαίου Θεάτρου, η οποία τα τελευταία χρόνια σκηνοθετεί και διδάσκει αρχαίο θέατρο στην Ισπανία και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, και την εικαστικό-εκπαιδευτικό κ. Τζελίνα Πάλλα.
Στον χώρο αυτό, ο Ευριπίδης έγραψε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του. Με την υποστήριξη του Δήμου Σαλαμίνας και τη σύμπραξη του Θεάτρου Τέχνης και της καλλιτεχνικής του διευθύντριας, Μαριάννας Κάλμπαρη, πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά βιωματικά σεμινάρια αρχαίου θεάτρου με σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης στο Σπήλαιο του Ευριπίδη και στον γειτονικό χώρο του Ιερού του Διονύσου, στην περιοχή Περιστέρια της Σαλαμίνας.
Με αφορμή τη παρουσίαση των αποτελεσμάτων αυτού του ενδιαφέροντος εγχειρήματος, η σκηνοθέτρια Χρύσα Γεωργαντά μιλά στην Εποχή για τη βιωματική προσέγγιση των έργων του μεγάλου τραγωδού, τους στόχους και τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού πέρα από τα όρια της Ελλάδας.
Σε τι συμπεράσματα καταλήξατε από τη βιωματική προσέγγιση της Μήδειας και της προσωπικότητας της;
Η Μήδεια δεν είναι απλώς ένα πρόσωπο μιας τραγωδίας. Είναι ένα αρχέτυπο όπως και όλα τα άλλα πρόσωπα των τραγωδιών. Η βαθιά κατανόηση του μύθου με τον οποίο συνδέεται η συγκεκριμένη τραγωδία φωτίζει έννοιες με τις οποίες ο θεατής καλείται να έρθει σε επαφή και να διδαχθεί από αυτές. Τα αποσπάσματα από την Μήδεια του Ευριπίδη, με τα οποία εργαστήκαμε σε αυτό το βιωματικό σεμινάριο, είχαν σκοπό να οδηγήσουν τους σπουδαστές της Σχολής Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, στο σημείο που κάτω από την επίδραση της φύσεως αλλά και του χώρου του σπηλαίου και του ιερού του Διονύσου που βρίσκεται κοντά, να εμβαθύνουν και να κατανοήσουν τι εκπροσωπεί η Μήδεια, όταν ο μύθος προσεγγίζεται μυητικά. Όταν δηλαδή κατανοούμε το βασικότερο, που στην Μήδεια είναι η θεϊκή καταγωγή της απέναντι στη γήινη καταγωγή του Ιάσονα. Το θεϊκό και το ανθρώπινο στοιχείο, από τη μια μεριά, και το φυσικό και το νοητό πεδίο, από την άλλη.
Γιατί επιλέξατε να κάνετε το σεμινάριο στη Σπηλιά του Ευριπίδη;
Το σπήλαιο του Ευριπίδη ανασκάφηκε την περίοδο 1995-1997 από τον αρχαιολόγο κ. Γιάννο Λώλο και παρέμενε δυστυχώς άγνωστο για τους περισσότερους. Το φυσικό αυτό μνημείο είναι εντυπωσιακό και γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον όταν γνωρίζουμε ότι εκεί αποσυρόταν για διαλογισμό ο μεγάλος μας τραγικός ποιητής Ευριπίδης, αλλά και για να συγγράψει τα έργα του. Πρόκειται για ένα μοναδικό προνόμιο που έχουμε οι Έλληνες να μπορούμε να επισκεπτόμαστε τέτοια μνημεία. Επίσης πιστεύω ότι μόνο με την απόλυτη αρμονία σώματος, νου και φύσεως επιτυγχάνουμε την υψηλή θέαση, που είναι η τέχνη του «οράν».
Ποιος ο στόχος σας μέσω αυτών των σεμιναρίων;
Στόχος μου είναι να μπορούν άνθρωποι που αγαπούν το θέατρο και τη φιλοσοφία να έρχονται σε επαφή με το σπήλαιο, ώστε να πραγματοποιούνται στο μέλλον σεμινάρια με σπουδαστές, φοιτητές, αλλά και απλούς εραστές του θεάτρου και της φιλοσοφίας από όλον τον κόσμο. Μόνον έτσι θα μπορέσουν οι επόμενες γενεές να επαναπροσεγγίσουν τις τραγωδίες με τον τρόπο που τους αξίζει. Γιατί, τα κείμενα αυτά είναι εκεί χιλιάδες χρόνια για να μας βοηθήσουν στον δρόμο της αυτογνωσίας μέσω της κατανόησης του Μύθου, δηλαδή του σύμπαντος.
Πραγματοποιείτε το σεμινάριό σας και σε χώρες του εξωτερικού. Πώς προσεγγίζουν οι ξένοι φοιτητές το αρχαίο δράμα;
Τα τελευταία 12 χρόνια ζώ μόνιμα και εργάζομαι στην Μαδρίτη, στην Ισπανία σκηνοθετώντας και διδάσκοντας Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Είναι τρομερά ενδιαφέρον το πόσο εντυπωσιάζονται οι Ισπανοί αλλά και άλλοι ισπανόφωνοι λαοί, γιατί κάνω διαλέξεις και σε άλλες χώρες, τόσο με την ελληνική γλώσσα αλλά και με το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Διδάσκω και πραγματοποιώ σεμινάρια πολλά χρόνια, και έχω αντιληφθεί ότι οι ξένοι φοιτητές μπαίνουν στη διαδικασία να ακούσουν προσεκτικά, έρχονται χωρίς παγιωμένες αντιλήψεις και επίσης είναι δεκτικοί. Παρ’ όλο που στα κείμενα των τραγωδιών οι μεταφράσεις δυσκολεύουν την κατανόηση, όταν αντιλαμβάνονται τη σχέση γλώσσας και έννοιας, συνειδητοποιούν ότι και αυτοί τελικά μιλούν ελληνικά, καθώς όπως λέω συχνά, το ρήμα ακούω σε κάθε γλώσσα είναι αλλιώς, αλλά η λέξη ακουστική είναι ίδια στις περισσότερες γλώσσες. Στην τραγωδία όπως και σε όλα τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, η κάθε λέξη, όπως και η σειρά με την οποία υπάρχει στο κείμενο, έχει μια βαρύνουσα σημασία και χρειάζεται την προσοχή μας.
Τι στοχεύετε μέσω αυτού του διαλόγου με τους Έλληνες και τους ξένους σπουδαστές και το αρχαίο δράμα; Πόσο σημαντική είναι μια τέτοια δράση για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού, πέρα από τα όρια της Ελλάδας;
Για μένα τελικός στόχος είναι η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού μέσω του αρχαίου δράματος. Τρέφω έναν βαθύ έρωτα για την τραγωδία και τον μύθο. Μύθος είναι η ιστορία του σύμπαντος κόσμου και η τραγωδία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτόν. Και επειδή το σύμπαν είναι ίδιο για όλους, είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε μελετώντας την αρχαία ελληνική μυθολογία και τις τραγωδίες, οι οποίες ήταν τότε «διδασκαλίες» και οφείλουν να είναι και σήμερα.
Καθώς όλα αρχίζουν με την παιδεία, θεωρώ απαραίτητη την εκπαιδευτική αλλά ταυτόχρονα και μυητική αυτή προσέγγιση μέσω σεμιναρίων. Το σπήλαιο του Ευριπίδη είναι ένα παγκόσμιο μοναδικό φυσικό μνημείο και πρέπει να τοποθετηθεί στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη. Ο διάλογος που ήδη έχει αρχίσει με σπουδαστές και φοιτητές από όλο τον κόσμο θα μας οδηγήσει σε ενδιαφέροντα μονοπάτια και συμπεράσματα.