«Καμία δημοκρατία δεν μπορεί να οικοδομηθεί
πάνω σε σύμφωνα σιωπής» Πέδρο Σάντσεθ, 31.10.2022
Επιτέλους! Τη Δευτέρα 31 Οκτωβρίου, σχεδόν 47χρόνια χρόνια από το θάνατο του δικτάτορα Φράνκο και ακριβώς 44 χρόνια από τη ψήφιση του νέου Συντάγματος και την αποκαλούμενη συμφιλίωση του λαού που στην πράξη λειτούργησε και σαν πλυντήριο για τους φαλαγγίτες, η ισπανική κυβέρνηση αναγνωρίζει θεσμικά τους αγώνες για δημοκρατία και ελευθερίες και αποτίει φόρο τιμής στα «θύματα του στρατιωτικού πραξικοπήματος, του εμφυλίου πολέμου και της φρανκικής δικτατορίας» (18.7.1936 -31.10.1978). Στο νέο νόμο, ως θύματα αναγνωρίζονται οι άντρες και οι γυναίκες που εκτελέστηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, εξορίστηκαν ή αναγκάστηκαν να αυτοεξοριστούν, τα υιοθετημένα παιδιά χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων τους. Στους εκτελεσθέντες/είσες περιλαμβάνονται και τα πάνω από 100.000 άτομα που τα πτώματά τους εξαφανίστηκαν και συγγενείς τους συνεχίζουν μέχρι σήμερα τις προσπάθειες εντοπισμού ατομικών ή ομαδικών τάφων όπου έχουν καταχωνιαστεί οι άνθρωποί τους για να τους ενταφιάσουν όπως τους αξίζει.1 Όμως, οι συγγενείς έχουν να αντιμετωπίσουν εκτός από τη γραφειοκρατία για έγκριση των απαιτούμενων εργασιών και το κόστος τους. 2 Με το νέο νόμο όλες αυτές οι διαδικασίες και το κόστος αποτελούν υποχρέωση του κράτους.
«Αργήσαμε, αργήσαμε πολύ» είπε ο πρωθυπουργός Π. Σάντσεθ ως προεδρεύων στη σεμνή και άκρως συγκινητική τελετή που πραγματοποιήθηκε στις 31 Οκτωβρίου στην αίθουσα του εθνικού χώρου συναυλιών στην Μαδρίτη. «Ξεπληρώνουμε ένα χρέος» πρόσθεσε ο υπουργός προεδρίας κρατώντας με δυσκολία τα δάκρυά του. Παρευρέθηκε όλη σχεδόν η κυβέρνηση και συγγενείς των θυμάτων ακόμα και υπέργηρα θύματα της 20ετίας του ’50 - ΄60. Επιδόθηκαν 20 ατομικά τιμητικά έγγραφα αναγνώρισης ως θύματος του φρανκισμού και δύο σε σχετικούς με τη δημοκρατική μνήμη συλλόγους που αναφέρονται διακριτά στο νόμο:«13 τριαντάφυλλα» και «Χωρίς καπέλο».3
Η δεξιά (Λαϊκό κόμμα - PP), αν και είχε προσκληθεί (πρόεδρος, προεδρίνα της περιφέρειας και δήμαρχος της Μαδρίτης) δεν παρευρέθηκε. Έχει, άλλωστε, καταγγείλει ήδη το νόμο σαν διχαστικό που θα τον καταργήσει όταν θα είναι κυβέρνηση. Ήδη, όμως, σε περιοχές που διοικούνται από τη Δεξιά απαγορεύουν ή θέτουν σοβαρά εμπόδια στον εντοπισμό καταχωνιασμένων τάφων. Το ακροδεξιό VOX, έχει θέσει στο επίκεντρο της πολιτικής του την εναντίωση στο νόμο της Δημοκρατικής Μνήμης («Εποχή», 29-30/10/22). Στο πλαίσιο αυτό, ο αντιπρόεδρός του σε συνέντευξή του στην τηλεόραση κατήγγειλε ότι τα «13 τριαντάφυλλα» είχαν διαπράξει θηριωδίες, διαψεύδοντας ακόμα και τα ντοκουμέντα του φρανικού καθεστώτος. Στην προσφυγή σε σχετικό δικαστήριο θείας ενός εκτελεσθέντος κοριτσιού επανόρθωσε δημόσια. Εν τούτοις, η προσφυγή θα εκδικαστεί αφού η θεία ζητά επιπλέον να του επιβληθεί ποινή ολιγοήμερης εργασίας στην εκσκαφή τάφου εξαφανισμένου πτώματος.
Η προεκλογική περίοδος και στο ισπανικό κράτος έχει ξεκινήσει και η «Δημοκρατική Μνήμη» θα είναι παρούσα. Θα επανέλουμε.
Σημειώσεις
1. Μεταξύ αυτών και ο καταχωνιασμένος τάφος του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα.
2. Η τελευταία εξαιρετική ταινία του Π. Αλμοδόβαρ «Παράλληλες Μητέρες» πραγματεύεται και μια τέτοια περίπτωση.
3. α)13 κορίτσια, στην πλειονότητά τους μέλη της νεολαίας του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού Κόμματος (JSU), καταδικάζονται από πολεμικό συμβούλιο με μοναδική κατηγορία τη γενικόλογη «ένταξη στην εξέγερση». Σε 48 ώρες, τα ξημερώματα της 5ης Αυγούστου 1939 εκτελούνται σε τοίχο νεκροταφείου της Μαδρίτης. β) 10μελής περίπου καλλιτεχνική ομάδα φεμινιστριών που εξαναγκάστηκαν να αυτοεξοριστούν. Είχαν συνεργαστεί και με τους Σ. Νταλί και Φ .Γ. Λόρκα.