Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Τις “σκοτεινές” και “ματωμένες” πλευρές του παγκοσμίου κυπέλλου στο Κατάρ, που αρχίζει αύριο στην Ντόχα επιχείρησε να αναδείξει η συζήτηση που διοργάνωσε η “Εποχή” τη Δευτέρα 14/11. Η εκδήλωση άρχισε με αναφορά στον απόντα Χρίστο Χαραλαμπόπουλο, έναν άνθρωπο της εφημερίδας που είχε ανοίξει τον “φάκελο Καταρ” από τη πρώτη μέρα που ανέλαβε την διοργάνωση του παγκοσμίου κυπέλου.
Τη συζήτηση “άνοιξε” η Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη, υπεύθυνη εκστρατειών Διεθνούς Αμνηστίας η οποία ανέφερε: “Εδώ και χρόνια, η Διεθνής Αμνηστία παρακολουθεί και καταγράφει όσα συμβαίνουν αναφορικά με τα δικαιώματα των εργαζομένων στο Κατάρ, με ειδική έμφαση στις μετανάστριες και τους μετανάστες εργαζόμενους, που απασχολούνται σε έργα τα οποία σχετίζονται με το Παγκόσμιο Κύπελλο. Καρπός αυτής της έρευνας είναι η δημοσίευση διαδοχικών πολυσέλιδων εκθέσεων και πολυάριθμων άρθρων. Είναι επίσης οι συνεχείς πρωτοβουλίες απεύθυνσης και άσκησης πίεσης προς τους ιθύνοντες τόσο του Κατάρ όσο και της FIFA. Στο Κατάρ, οι μετανάστες εργάτες, που αγγίζουν τα δύο εκατομμύρια, αποτελώντας τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας του, συνεχίζουν να ζουν μια εφιαλτική ζωή: ατελείωτες βάρδιες, ανύπαρκτες αμοιβές, διαρκής έλεγχος των εργοδοτών, καθυστερημένοι ή απλήρωτοι μισθοί, άρνηση ημερών ανάπαυσης, μη ασφαλείς συνθήκες εργασίας, εμπόδια στην αλλαγή εργασίας, περιορισμένη πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Βεβαίως, η πιο μαύρη σελίδα σε αυτή την ιστορία δεν είναι άλλη από τους χιλιάδες ανεξιχνίαστους θανάτους εργαζομένων κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες. Από τότε που η FIFA ανέθεσε στο Κατάρ τα δικαιώματα για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022, η κυβέρνηση έχει αναλάβει διάφορες δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και έχει εισαγάγει τυπικά σημαντικές εργασιακές μεταρρυθμίσεις (όπως ο νόμος για τις συνθήκες διαβίωσης των γυναικών οικιακών βοηθών, η ίδρυση εργατικών δικαστηρίων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, η σύσταση ταμείου για τους απλήρωτους μισθούς και η καθιέρωση του κατώτατου μισθού, η επιστροφή αμοιβών πρόσληψης κ.ο.κ.). Ωστόσο, το Κατάρ συνεχίζει να μην εφαρμόζει τους νέους αυτούς νόμους, και η εκμετάλλευση εξακολουθεί να ευδοκιμεί. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση για εργαζομένους που δεν απασχολούνται στα εργοτάξια των γηπέδων, αλλά σε υπηρεσίες που σχετίζονται εμμέσως ή και δεν σχετίζονται με το Παγκόσμιο Κύπελλο, όπως π.χ. οι υπηρεσίες ασφάλειας και οι οικιακές υπηρεσίες. Επιπλέον, σήμερα τόσο τυπικά όσο και ουσιαστικά, σε χιλιάδες εργαζόμενους δεν αναγνωρίζεται το δικαίωμα συμμετοχής σε συνδικαλιστικές οργανώσεις”.
Γαλλία, Κατάρ, Μουντιάλ!
Ο Στέφανος Γραβάνης (ΕΕΠ Γαλλικής Γλώσσας-Πολιτισμού Νομική Σχολή ΔΠΘ) αναφέρθηκε στην αμφιλεγόμενη σχέση Γαλλίας, Κατάρ και Μουντιάλ. "Η στάση της Γαλλίας παρουσιάζει ενδιαφέρον καθώς συνέβαλλε ενεργά στην επιλογή του Κατάρ ως διοργανώτριας χώρας αλλά και διότι έχουμε διαφορετικές θέσεις μεταξυ φιλάθλων, γαλλικού κράτους και θεσμικών παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η στενή σχέση της Γαλλίας με το Κατάρ δεν ξεκινάει μόνο με τα παρασκήνια της θετικής ψήφου Πλατινί για την ανάληψη της διοργάνωσης από τη χώρα αυτή το 2010, αλλά ήδη απο το 2008-09 με τη στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών για την ανατροπή του Καντάφι και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αερίου της Λιβύης. Γαλλικοί διπλωματικοί κύκλοι μιλάνε για ‘’καταριοποιηση της γαλλικής διπλωματιας. Οι γάλλοι δημοσιογράφοι το χαρακτηρίζουν το Μουντιάλ της υπερβολής καθώς από διάφορες πλευρές (oμοσπονδίες, FIFA, προσωπικότητες του αθλητισμού) και την κυβέρνηση του Κατάρ έγινε προσπάθεια να ωραιοποιήσουν, δαπανώντας πακτωλό δισεκατομμυρίων ευρώ, την εικόνα μιας χώρας όπου συμβαίνουν καταπατήσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων με τραγικά αποτελέσματα. Σε δύο από τις μεγαλύτερες πόλεις της Γαλλίας, όπως και σε αρκετές άλλες, οι δημοτικές αρχές του Παρισιού και της Μασσαλίας ανακοίνωσαν ότι δε θα προβάλλουν σε δημόσιους χώρους (δημιουργία fan zone) τους αγώνες ώστε να μη συμμετάσχουν στην προώθηση και διαφήμιση του Μουντιάλ στο Κατάρ. Ο λόγος προφανής: η διοργάνωση αυτή αντιτίθεται σε θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα (θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, απλήρωτοι και ‘’αιχμάλωτοι’’ εργάτες), περιβαλλοντική καταστροφή. Ο Δήμαρχος του Μπορντώ, Πιερ Ουρμίκ, ο οποίος πρόσκειται στους Οικολόγους, δήλωσε ότι εάν δημιουργούσαν fan zone θα ηταν συνένοχοι σε μια διοργάνωση εξαιτίας της οποίας διαλύθηκαν ζωές, θυσιάστηκαν άνθρωποι και θα υπάρξει οικολογική καταστροφή εξαιτίας των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα λόγω των κλιματιστικών για την μείωση της θερμοκρασίας στις διάφορες εγκαταστάσεις, καταμεσής της ερήμου. Ένα είναι σίγουρο. Η διοργάνωση του Κατάρ θα μας προβληματίσει στο μέλλον για το τι διοργανώσεις θέλουμε και κατά πόσο θα μας μείνουν ως ανάμνηση οι αγώνες αυτού του Μουντιάλ”.
Με το βλέμμα στο μέλλον
Ο Λουκάς Αναστασιάδης, υπεύθυνος ανάπτυξης στο Football Against Racism in Europe, στη παρέμβαση του αναρωτήθηκε τι έχει κάνει η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία για τα όσα συμβαίνουν στο Κατάρ, αλλά και σε ατομικό επίπεδο τι μπορούν να κάνουν οι ποδοσφαιριστές, οι φίλαθλοι για τέτοιες καταστάσεις. “Το ερώτημα είναι πού τραβάς τη γραμμή. Με την ευκαιρία. Το παγκόσμιο κύπελλο κάτω των 17 έγινε στην Ινδία. Ποιες είναι οι συνθήκες εργασίας εκεί; Ποιες είναι οι συνθήκες για τους ποδοσφαιριστές ή για τους οπαδούς στην Ινδία; Είναι μια ευκαιρία, αυτή η συζήτηση για τα επόμενα Μουντιαλ ώστε να μην έχουμε τέτοιες καταστάσεις στο μέλλον”.
Η Μαριλένα Καλόπλαστου, δημοσιογράφος του gazzetta.gr είπε μεταξυ άλλων: “Τον Δεκέμβρη του 2010, ο Ζεπ Μπλάτερ, ανακοίνωνε ότι το Κατάρ θα αναλάβει την διοργάνωση του Μουντιάλ του 2022. [είχε γίνει διπλή ανάθεση για το 2018 και το 2022, γιατί η FIFA είχε ανάγκη ρευστό].
Τρία ήταν μεγάλα θέματα διαμάχης για το Κατάρ. Οι κακές συνθήκες ασφάλειας κι εργασίας των εργαζομένων στα έργα υποδομής. Ο υψηλός περιβαλλοντικός αντίκτυπος εν μέσω περιβαλλοντικής κρίσης. Η ανεπαρκής προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Τρία περίπου χρόνια μετά η γενική γραμματέας της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, Σάραν Μπάροου, σόκαρε αναφέροντας: «Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 δόθηκε σε μία χώρα που αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους ως σύγχρονους δούλους. Αυτοί που θα πεθάνουν κατά τη διάρκεια της κατασκευής των έργων θα είναι σίγουρα περισσότεροι από τους ποδοσφαιριστές που θα λάβουν μέρος στο τουρνουά».
Στη δική του παρέμβαση ο Ζαφείρης Πετρόπουλος, από την ομάδα που είναι υπεύθυνη για την έκδοση του περιοδικού Humba υπογράμμισε: “Δε θα έβλαπτε αν λέγαμε πως από το 2010 (2 Δεκεμβρίου) έως τώρα λίγες μέρες προτού ξεκινήσει το 22ο Π.Κ. στο Κατάρ, είναι ελάχιστες είτε οι αμιγώς ερευνητικές δημοσιογραφικές ή/και οι πιο κινηματικές προσεγγίσεις. Το ντόπιο φίλαθλο κοινό, παραδόξως μιας και υποτίθεται πως είναι ενεργό σε διεθνή ΜΚΔ προς αθλητική του (κι όχι μόνο – εννοώντας, τον στοιχηματισμό) ενημέρωση, δε φαίνεται να θέλει να αντιληφθεί πως προκειμένου να «δει, λίγη επιτέλους μουντιαλική μπαλίτσα» έχουν πεθάνει τουλάχιστον 6.500 νεκροί –μετανάστες, φευ– εργάτες για έργα αμιγώς ποδοσφαιρικών σταδίων κι υποδομών γύρω από το παγκόσμιο κύπελλο. Δεν έχει ενδιαφερθεί γιατί μια ανύπαρκτη ποδοσφαιρικά χώρα, όπως το Κατάρ κατάφερε και πήρε την διεξαγωγή του. Δεν δείχνει ν΄ανησυχεί για το μέγεθος της διαφθοράς της διοικούσας αρχής του «όμορφου παιχνιδιού». Δε φαίνεται να ανησυχεί για τους νόμους της Σαρία, που υποτιμούν τη θέση της γυναίκας, πόσο μάλλον ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία, μιας και «ποδόσφαιρο, για άνδρες, αφού». Αυτά δε θα έπρεπε όμως να μας αποτρέψουν, αλλά να μας κάνουν πιο έξυπνους, πιο ενεργούς για όσα, ενδεχομένως, έρθουν. Εννοούμε για την επικείμενη νέα «Μεγάλη Ιδέα» τη συνδιοργάνωση του παγκόσμιου κυπέλλου το 2030 με Αίγυπτο/Σ.Αραβία. Έως τότε, αρνούμαστε να γίνουμε εύκολοι τηλεθεατές κι αναγνώστες για/γύρω από το Π.Κ.”.
Στην εκδήλωση της Εποχής κατέθεσαν τις απόψεις μεταξύ άλλων η γραμματέας του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ Φανή Πετραλιά, ο βουλευτής Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Κώστας Μάρκου, ο πρώην ΓΓ Αθλητισμού Ιούλιος Συναδινός και ο δημοσιογράφος του Ρ/Σ Στο Κόκκινο Θανάσης Λαζαρίδης.