Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Η 17 Νοέμβρη αποτελεί μια μεγάλη πολιτική αφορμή. Αφορμή μνήμης και εορτασμού, αφορμή επικαιροποίησης πολιτικών αιτημάτων και ταυτόχρονα αφορμή αναθεωρητικών εστιάσεων και αναγνώσεων. Στην εποχή της μεταδημοκρατικής επέλασης και του πολιτειακού σχετικισμού, το Πολυτεχνείο αναδεικνύεται ως το κατεξοχήν πεδίο σύγκρουσης της ιστορικής μνήμης. Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ουσιαστικά αποτελούν κεντρικό σημείο ενός πόλεμου κουλτούρας, ο οποίος έχει να κάνει τόσο με τα ιστορικά γεγονότα, όσο και με τους όρους ανάγνωσής τους. Με την ιστορία όσο και με τη συνέχειά της στο παρόν και την προοπτική της στο μέλλον.
Ως πόλεμο της κουλτούρας ορίζουμε μια πολωμένη πολιτική σύγκρουση με στόχο την ηγεμονία σε μια σειρά από κοινωνικά, ηθικά και πολιτιστικά ζητήματα. Ζητήματα όπως οι αμβλώσεις, τα ζητήματα ταυτοτήτων και δικαιωμάτων, το μεταναστευτικό ζήτημα κ.α. καταγράφονται ως θέματα στα οποία δημιουργείται ένα πολιτικό χάσμα ανάμεσα σε δύο πολωμένες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες συγκρούονται με στόχο την κυριαρχία της ηγεμονικής τους αφήγησης. Το Πολυτεχνείο ουσιαστικά αποτελεί το κεντρικό σημείο σύγκρουσης με διακύβευμα την ανάγνωση της ιστορίας, τον ρόλο της Αριστεράς στην ελληνική ιστορία κατά τον 20ο αιώνα, τα όρια της δημοκρατίας και μια σειρά ακόμη ζητήματα. Το Πολυτεχνείο, ως συμβολικό γενέθλιο συμβάν της μεταπολίτευσης ορίζει τόσο την περίοδο που βιώνουμε, όσο και τις περιόδους που προηγήθηκαν αυτού. Η αναθεώρηση των όρων του συμβάντος δεν αποτελεί απλώς αναθεώρηση μιας νύχτας της ελληνικής ιστορίας ή ενός τριημέρου, ούτε ακόμη αναθεώρηση της περιόδου της επταετίας. Στην πραγματικότητα αποτελεί μια ταυτόχρονη αναθεώρηση της περιόδου της αντίστασης και του εμφυλίου, των μετεμφυλιακών δεκαετιών και της συνολικότερης στάσης της Αριστεράς και της Δεξιάς από τον μεγάλο πόλεμο μέχρι τις μέρες μας. Όλα περνούν μέσα από το Πολυτεχνείο και την ερμηνεία του.
Τα τελευταία χρόνια και κυρίως τα χρόνια της επικράτησης του καθεστώτος Μητσοτάκη παρατηρούμε μια μετατόπιση στην αφήγηση του κυρίαρχου δεξιού πόλου, όπως εκφράζεται από στελέχη της Νέας Δημοκρατίας αλλά και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Το Πολυτεχνείο έχει πάψει να αποτελεί ένα γεγονός κοινής αποδοχής, στο πλαίσιο μιας περισσότερο ηθικής και λιγότερο πολιτικής στάσης. Αντίθετα, αυτό που παρατηρούμε, είναι η υιοθέτηση τόσο της ρητορικής, όσο και της ανάλυσης της Ακροδεξιάς γύρω από τα γεγονότα. Το αφήγημα για μια γενιά που εξαργύρωσε συλλογικά τις πράξεις αντίστασης, μετατράπηκε από μια υπεραπλουστευτική μομφή καφενειακού τύπου σε κοινό τόπο. Ταυτόχρονα μια σειρά από δηλώσεις περιγράφει της σφοδρότητα του δεξιού αναθεωρητισμού τόσο σε σχέση με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, όσο και σε σχέση με την επταετία γενικότερα. Από το «Η οικονομία το ‘74 ήταν μία κούκλα. Ήταν σε μεγέθη ανάλογα της Δανίας» του Άδωνη Γεωργιάδη, στις δηλώσεις Συρίγου γύρω από τον «μύθο» του Πολυτεχνείου, στο πιο πρόσφατο βίντεο–αφιέρωμα της προπαγανδιστικής ομάδας της Νέας Δημοκρατίας, της Ομάδας Αλήθειας, περί απουσίας νεκρών εντός του Πολυτεχνείου (αλλά μόνο έξω από αυτό), για τον θετικό ρόλο του στρατού και μια σειρά από κουτοπόνηρες διαστρεβλώσεις.
Η μετατόπιση αυτή στην πραγματικότητα περιγράφει τη σφοδρότητα της σύγκρουσης εντός του συγκεκριμένου πολέμου κουλτούρας. Αποτελεί ουσιαστικά μια μάχη για την ηγεμονική ανάγνωση της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας και των παρακαταθηκών της. Μια προσπάθεια η ιστορία να μπει στον γύψο. Και φυσικά η καλύτερη απάντηση απέναντι σε αυτή την τάση θα είναι πάντοτε αυτή που δόθηκε και την 17 Νοέμβρη του 2022. Μια μαζική πορεία γεμάτη με ανθρώπους όλων των ηλικιών, που αναδεικνύει τόσο την ιστορική μνήμη, όσο και τα σύγχρονα αιτήματα για την εργασία, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Γιατί το Πολυτεχνείο είναι ζωντανό, όσο και η ίδια η ιστορία.