Η 25η Νοεμβρίου είναι η Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, όπως θεσπίστηκε από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, το 1991. Στις 25 Νοεμβρίου 1960 κατόπιν εντολής του δικτάτορα Ραφαήλ Τρουχίλο στη Δομινικανή Δημοκρατία, οι τρεις αδελφές και αντιστασιακές αγωνίστριες Μιραμπάλ (Πάτρια, Μαρία, Αντωνία) βασανίστηκαν και στραγγαλίστηκαν μέχρι θανάτου. Το 1981, στο Συνέδριο Φεμινιστριών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής που διεξήχθη στην Κολομβία, προτάθηκε η επίσημη αναγνώριση της ημέρας και η ανάδειξη των αδελφών Μιραμπάλ σε σύμβολα γυναικείας χειραφέτησης και αντιδικτατορικής δράσης.
Διεθνής καμπάνια δεκαέξι ημερών
Φέτος, ο ΟΗΕ πραγματοποιεί διεθνή καμπάνια ενημέρωσης 16 ημερών, από την 25η Νοέμβρη έως την 10η Δεκέμβρη, τη Διεθνή Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Τα αντιφεμινιστικά κινήματα καταγράφουν άνοδο, οι επιθέσεις εναντίον γυναικών υπερασπιστριών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακτιβιστριών αυξάνονται και το νομικό καθεστώς των γυναικείων δικαιωμάτων τίθεται ολοένα και περισσότερο σε κίνδυνο, σε πολλές χώρες. Οπισθοδρομικοί νέοι νόμοι επιδεινώνουν την ατιμωρησία των δραστών ενδοοικογενειακής βίας. Οι κυβερνήσεις κάνουν χρήση βίας σε διαδηλώσεις ενάντια στις γυναικοκτονίες και την έμφυλη βία και οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών περιθωριοποιούνται», τονίζει ο ΟΗΕ στην καμπάνια ενημέρωσης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, το 2021 καταγράφηκαν παγκοσμίως τουλάχιστον 45.000 γυναικοκτονίες οι οποίες διαπράχθηκαν σε οικογενειακό περιβάλλον, με το νούμερο να θεωρείται μεγαλύτερο καθώς πολλές γυναικοκτονίες δεν έχουν καταγραφεί ως τέτοιες. Στην Ελλάδα, την περασμένη χρονιά καταγράφηκαν τουλάχιστον 17 γυναικοκτονίες.
Η έμφυλη βία και ο μισογυνισμός έχουν πολλές μορφές καθημερινής καταπίεσης των γυναικών, των θηλυκοτήτων. Λεκτική, σωματική, ψυχολογική κακοποίηση, βιασμός, σεξουαλική βία, σεξουαλική παρενόχληση, εμπορία ανθρώπων, σεξουαλική εκμετάλλευση, οικονομική βία, εξαναγκαστικός γάμος, ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων, παρενοχλητική παρακολούθηση. Κάθε μορφή βίας πηγάζει από την πατριαρχία που γεννά σεξισμό, ανισότητα και συντηρεί έμφυλα κοινωνικά στερεότυπα. Μισογυνισμός, μισαναπηρισμός, ομοφοβία, αμφιφοβία και τρανσφοβία, μερικές από τις καθημερινές, βίαιες εκφάνσεις της πατριαρχίας.
Φεμινιστικές διεκδικήσεις
Το 2022, έχουμε εν εξελίξει ένα χειραφετητικό φεμινιστικό κίνημα στο Ιράν με κεντρικό σύνθημα «γυναίκες, ζωή, ελευθερία». Την ίδια στιγμή όμως έχουμε και μία προσπάθεια οπισθοδρόμησης στις ΗΠΑ. Αμφισβητούνται ευθέως τα δικαιώματα αυτοδιάθεσης του σώματος και τίθεται σε κίνδυνο το δικαίωμα σε ασφαλή και νόμιμη άμβλωση. Πριν λίγες ημέρες, μία ακόμα δολοφονική επίθεση σε ΛΟΑΤΚΙ+ κλαμπ στο Κολοράντο αφαίρεσε τη ζωή σε πέντε πρόσωπα. Τον περασμένο Οκτώβριο, τρομοκρατική επίθεση σε ΛΟΑΤΚΙ+ μπαρ της Σλοβακίας σκότωσε δύο άτομα.
Σύμφωνα με αναλύσεις των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ, η καταπάτηση κεκτημένων δικαιωμάτων κινητοποίησε τις νεότερες ηλικίες που απέτρεψαν τη σαρωτική νίκη των Ρεπουμπλικάνων. Στις 19 Νοεμβρίου βγήκαν στους δρόμους του Παρισιού δεκάδες χιλιάδες πρόσωπα που διαδήλωσαν ενάντια στις γυναικοκτονίες (έχουν καταγραφεί 100 το 2022 στη Γαλλία), διεκδικώντας αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο.
Οι φεμινιστικές διεκδικήσεις βγάζουν κόσμο στους δρόμους, πολιτικοποιούν νέες/νέα/νέους. Παρατηρείται και στην Ελλάδα αυτό. Στις ογκώδεις πορείες κατά των γυναικοκτονιών, στη δύναμη του κινήματος metoo, στις μαζικές εκδηλώσεις για το Pride. Τα έμφυλα ζητήματα μάς αφορούν άμεσα, είναι ταυτοτικά θέματα. Τα τελευταία χρόνια, το λεξιλόγιό μας περιλαμβάνει νέους όρους, στην προσπάθεια να αποφύγουμε απλουστευτικές, στερεοτυπικές, κακοποιητικές αντιλήψεις του παρελθόντος. Οι λέξεις παράγουν ιδεολογία. Μαθαίνουμε να διακρίνουμε και να ονοματίζουμε όσα παράγει ο σεξισμός. Να τα λέμε με τ’ όνομά τους: γυναικοκτονία, βιασμός, πατριαρχία.
Η ορατότητα μέσω της γλώσσας
Ταυτόχρονα, η ορατότητα μέσω της γλώσσας, η αναγνώριση, ο ορισμός και η ερμηνεία των πολλών και διαφορετικών έμφυλων και σεξουαλικών ταυτοτήτων έρχονται σε ρήξη/σύγκρουση με την πατριαρχία και κάθε μορφή σεξισμού. Ένα αυξανόμενο -συγκριτικά με το παρελθόν- ποσοστό των millennials και της γενιάς Z (άτομα γεννημένα το 1997 και μετά), όπως καταγράφεται σε κοινωνικές έρευνες διεθνώς, δεν ταυτίζεται με τη δυαδικότητα του σεξουαλικού προσανατολισμού (ετερόφυλο-ομόφυλο) και υπερβαίνει τη δυαδικότητα του φύλου (άνδρας-γυναίκα). Διαχωρίζει πλήρως το βιολογικό φύλο (βιολογικά-ανατομικά χαρακτηριστικά) από το κοινωνικό φύλο (που είναι κοινωνική κατασκευή) και προσεγγίζει ρευστά τη σεξουαλικότητα, ως φάσμα.
Στην ιστοσελίδα του «Κέντρου για τα έμφυλα δικαιώματα και την ισότητα Διοτίμα» υπάρχει ένας εξαιρετικά χρήσιμος οδηγός με ορολογίες-επεξηγήσεις για την έμφυλη βία. Παρομοίως και στην ιστοσελίδα της «Κοινότητας LGBTQ νέων Αθήνας Colour Youth» για θέματα σεξουαλικής ταυτότητας και ταυτότητας φύλου.