Πριν λίγες μέρες στην αρχή της Θεμιστοκλέους η εικόνα ήταν εντυπωσιακή: μια διμοιρία ΜΑΤ με ασπίδες και κράνη βλέπουν με περιέργεια (ίσως φόβο;) μια μικρή μαύρη κούκλα-μαριονέτα με φουντωτά μαλλιά να τους πλησιάζει και ξαφνικά να ανυψώνεται, να συναντά στον αέρα άλλες δυο, μια μαύρη και μια κόκκινη που χορεύουν μαζί με δεκάδες κόσμου, με ζωντανή μουσική και ρυθμικό τραγούδι. «..και που θα βρω τη σωτηρία σκυμμένος και βουβός/μ’ αυτό το τραγουδάκι που μοιάζει αιρετικό/διάβολε φύγε από μπροστά μου/μου κρύβεις τον θεό».
Αντίσταση με μουσική και χορό
Ήταν μια ακόμη από τις πολλές ευφάνταστες δράσεις διαμαρτυρίας από το κίνημα ενάντια στο σταθμό του μετρό, αυτή τη φορά με τους μουσικούς και τη χορωδία της Ανοιχτής Ορχήστρας. Οι τρεις κούκλες-μαριονέτες αναπαριστούσαν τις τρεις ερωτιδείς φιγούρες που στήριζαν το φανάρι στο κέντρο της πλατείας που έσπευσαν να απαγάγουν τα συνεργεία της Αττικό Μετρό, λένε για συντήρηση. Οι φιγούρες επέστρεψαν λοιπόν στην πλατεία τους, χόρεψαν γύρω από τις λαμαρίνες και μετά ο κόσμος με πορεία, μουσική και τραγούδια ανέβηκε στο λόφο του Στρέφη για γλέντι μέχρι το βράδυ. Γιατί και ο λόφος είναι υπο αστυνομική κατοχή, προορίζεται κι αυτός για «ανάπλαση» -διάβαζε υφαρπαγή από ιδιώτες- από την εταιρία Prodea, εκλεκτή του δημάρχου κ Μπακογιάννη. Η έκπληξη/απορία των ΜΑΤ στο λόφο, απέναντι στις ιπτάμενες φιγούρες και στον στίχο «…διάβολε φύγε από μπροστά μου/μου κρύβεις τον θεό», ήταν αντίστοιχη με αυτή στη Θεμιστοκλέους. Ποιος είναι ο διάβολος θα σκέφτονταν….
«…Η λέξη “χόρτος”, μας θυμίζει ο Παντελής Μπουκάλας (Καθημερινή 11/1/98), «…σημαίνει χώρος περίφραξης, αλλά και χώρος βοσκής (ώσπου να καταλήξει στη σημασία του χορταριού)», γειτονεύει όμως με τον «χορό», συμπληρώνει, αυτόν ακριβώς που χόρεψαν πριν λίγες μέρες γύρω από την περίφρακτη πλατεία οι πολίτες που αντιστέκονται. Η ποιοτική αναβάθμιση των δράσεων αντίστασης με μουσική και χορό έχει μεγάλη απήχηση στον κόσμο γιατί αντιπαραβάλει τη μη βία του πολιτισμού απέναντι στην αστυνομική καταστολή. Η τελευταία κατάφερε να ζωντανέψει ξανά τη μαχητική κοινωνική δράση. Έτσι, οι ευφάνταστες δράσεις διαδέχονται η μια την άλλη όπως πχ η «Φύγε Λαμαρίνα flashmob», όπου ομάδα χορευτών κατέλαβε τη διασταύρωση Στουρνάρη και Σπυρίδωνος Τρικούπη για περίπου 5 λεπτά κινητικής δράσης/διαμαρτυρίας, με τους πολίτες να χειροκροτούν και στο τέλος να φωνάζουν όλοι μαζί το «έξω το μετρό από την πλατεία, τα Εξάρχεια έχουν ιστορία».
Επιθετική περίφραξη
Αυτή ακριβώς την ιστορία θέλουν να εξαλείψουν οι κκ Μπακογιάννης, Μητσοτάκης και ΣΙΑ. Η επινόηση της γειτονιάς και της πλατείας ως άβατο δεν είναι παρά το άγχος της δεξιάς για την ιδεολογική ηγεμονία της ριζοσπαστικής ποικιλόμορφης Αριστεράς που, ναι, είχε το χώρο της και αυτός ήταν διαχρονικά τα Εξάρχεια. Πάντα ήταν εξαίρεση αυτή η γειτονιά με μια καθημερινότητα διαφορετική από άλλες, με τις δεκάδες αλληλέγγυες καταλήψεις, την αποδοχή και τη στέγαση των προσφύγων/μεταναστών, τις συλλογικές κουζίνες, τα δεκάδες δισκάδικα, βιβλιοπωλεία, εκδοτικούς οίκους, μουσικά στέκια και εργαστήρια μουσικών οργάνων, τα γκράφιτι και τους καλλιτέχνες, τις ταβέρνες και τα μπαράκια, την αρχιτεκτονική του μοντερνισμού και τους ανήσυχους φοιτητές της αρχιτεκτονικής, με την ενοχλητική για τη Δεξιά μνήμη του Πολυτεχνείου, τα μαγαζιά με τους υπολογιστές, τον ιστορικό «Αστέρα Εξαρχείων», με σχολεία που στο διάλλειμα ακούς πολλές γλώσσες, μια γειτονιά ανοικτή και δημιουργική. Εξιδανικεύω θα μου πουν πολύ γιατί οι δρόμοι είναι βρώμικοι, πολλά σπίτια χάσκουν ερημωμένα, η πλατεία και οι γύρω δρόμοι είναι στέκια διακίνησης ναρκωτικών, οι κάτοικοι δεν αισθάνονται ασφαλείς, τα συμφέροντα του real estate έχουν διώξει πολλούς κατοίκους και οι άλλες δραστηριότητες που περιέγραψα δεν είναι πάντα αθώες. Ακόμη και οι ερωτιδείς, φιγούρες που έγιναν σύμβολο αντίστασης, είχαν φθορές και βανδαλισμούς πριν τους πάρουν από την θέση τους. Για κάποια από τα προβλήματα φταίνε οι κάτοικοι όμως για τα περισσότερα ευθύνεται η πολιτεία και ο δήμος που σκόπιμα αφήνουν στη τύχη τους τις γειτονιές που μισούν (παράδειγμα: η αδιαφορία των αστυνομικών στη διακίνηση ναρκωτικών), για να επανέλθουν αργότερα ως σωτήρες της υποβάθμισης με ιδιωτικές εταιρίες.
Γειτονιά πλούσια στην ψυχή και στον λόγο
Η σημερινή σιδερόφρακτη πλατεία με τα 70 δέντρα που πρόκειται να κοπούν νύχτα είναι μια επιθετική περίφραξη που εδαφοποιεί την καταστολή και μετατρέπει την καθημερινότητα μιας ολόκληρης γειτονιάς σε περιοχή υπο κατοχή με κήρυξη στρατιωτικού νόμου. Ο σταθμός του μετρό μπορεί να πάει πιο κάτω στην Τοσίτσα και οι αιτιάσεις του εργολάβου για μικρές αποστάσεις μεταξύ σταθμών δεν ευσταθούν γιατί στην άλλη κατεστραμμένη πλατεία, το Κολωνάκι, η απόσταση μέχρι τον Ευαγγελισμό είναι εξίσου μικρή. Στο Κολωνάκι δεν υπήρξε κοινωνική αντίσταση, κόπηκαν 156 μεγάλα δένδρα και κανείς από τη γειτονιά δεν υπερασπίστηκε τη διαμόρφωση της πλατείας από τη Σουζάνα και τον Δημήτρη Αντωνακάκη. Αλλά τα Εξάρχεια είναι αλλιώς, μια γειτονιά πλούσια στην ψυχή και στον λόγο, ανοικτή στη διαφορετικότητα αντιστέκεται σε δήμαρχο και κυβέρνηση δέσμιους ενός συνδρόμου ανίατης υπεροψίας. Αντιστέκεται επίσης απέναντι στα οικονομικά συμφέροντα που αποβλέπουν σε gentrification μέσω του σταθμού και στην άνοδο της γαιοπροσόδου, που είναι στόχος όσων «επενδυτών» έχουν αγοράσει διαμερίσματα και πολυκατοικίες ολόκληρες. Η αντιπαράθεση είναι άνιση το ξέρουν οι δρώντες, αλλά δεν πτοούνται.
Απέναντι λοιπόν σε μια γεωγραφία της καταστολής και του πόνου, αντιπαραβάλλονται οι γεωγραφίες της αντίστασης, της ανυπακοής, της χαράς, του λόγου και του χορού. Αλίμονο αν βρεθούν κάποιοι απέναντι σε μια πόλη που είναι εξοπλισμένη με ποιητές και καλλιτέχνες, προειδοποιεί ο Πλούταρχος.