Γιάννης Τσίρμπας «Όσο περιμένεις να συμβεί», εκδόσεις Gutenberg, 2022
Ο Γιάννης Τσίρμπας, γνωστός στον χώρο της πεζογραφίας από τη νουβέλα του «Η Βικτώρια δεν υπάρχει» (2013), επανέρχεται μέσα στο 2022, με το «Όσο περιμένεις να συμβεί», μια συλλογή με 13 διηγήματα από τις εκδόσεις Gutenberg. Εδώ, ο ασθματικός ρυθμός, το παραληρηματικό ύφος και η ακραία ελλειπτικότητα που χαρακτήριζαν την πρώτη πεζογραφική του εμφάνιση υποχωρούν μπροστά σε μια γραφή περισσότερο ενδοσκοπική και επεξεργασμένη, με την εν θερμώ εστίαση στο πρόβλημα του ρατσισμού και στην εποχή της κρίσης να έχει δώσει τη θέση της σε ένα πεδίο πιο προσωπικό και φαινομενικά πιο ανάλαφρο.
Στο «Όσο περιμένεις να συμβεί», οι πρωταγωνιστές παραμένουν ανοιχτοί ακόμη κι όταν καταβαραθρώνονται ή τους ταλανίζει η μοναξιά, εξομολογητικοί και πρόθυμοι να μας αποκαλυφθούν χωρίς να μετράνε κόστος. Αντιμέτωποι με το άλλοτε ασφυκτικό και άλλοτε βαρετό παρόν τους, με ποικίλα ατομικά και οικογενειακά ναυάγια και ανεκπλήρωτες ερωτικές και σεξουαλικές φαντασιώσεις, εκφράζονται με γλώσσα ωμή κι έναν έξυπνο αλλά και ανελέητο αυτοσαρκασμό, και είναι αυτός ακριβώς ο αυτοσαρκασμός, σε συνδυασμό με το χιούμορ και την απουσία κάθε σοβαροφάνειας, που φαίνεται να τους αποσπά και ενίοτε να τους σώζει, από μια καθημερινότητα που δεν επιδέχεται εξωραϊσμό.
«Θέλουν να ξέρουν ακόμα και το εσωτερικό των σπιτιών μας», μου είπε. «Τουλάχιστον, θα έχεις κάποιον να σου μιλάει», του απάντησα. (σελ. 12, «Χάρτες»). Στους «Χάρτες», το πρώτο κατά σειρά διήγημα της συλλογής και άριστο δείγμα αλληγορίας, ο αφηγητής περιγράφει την αμηχανία μιας υπερσύγχρονης σκούπας η οποία, παρά την εξελιγμένη νοημοσύνη της αδυνατεί να προσαρμοστεί στον νέο της περιβάλλον, δείχνοντας έτσι με τρόπο αριστοτεχνικό την αδυναμία προσαρμογής και του ίδιου του κατόχου της, μπροστά στις ραγδαίες ανατροπές της ζωής του.
Στη «Σούπα», μια φαινομενικά ανώδυνη σχέση που στηρίζεται μόνο στο σεξ, όταν ξαφνικά θα διακοπεί θα αφήσει πίσω της μιαν απορία και μιαν ακαθόριστη, πικρή επίγευση ─ την ίδια που φαίνεται να διακατέχει και τους περισσότερους χαρακτήρες της συλλογής, ακόμη και εκείνον, στο παιγνιώδες και ευφυές διήγημα «Α, ρε Τζένιφερ». Διαφορετική ωστόσο είναι η περίπτωση του νεαρού πρωταγωνιστή στο διήγημα με τον τίτλο «Ανεμιστήρας», όπου ο φόβος της ταπείνωσης στην πρώτη του επαφή με μια εργάτρια του σεξ θα αντιμετωπιστεί θετικά χάρη στη διακριτικότητα της τελευταίας, ενώ την ίδια ευφρόσυνη κατάληξη θα έχει και η ερωτική μύηση ενός παραπληγικού από μιαν ευφάνταστη θεραπαινίδα, στο έντονα σωματικό και βαθιά ανθρώπινο «Σιδερένια πνευμόνια».
Με τον χρόνο να γυρίζει πίσω, ο Τσίρμπας επιλέγει να κλείσει τη συλλογή του ─και μαζί με αυτήν το μάτι στον αναγνώστη του─, περιγράφοντας παιδικά και εφηβικά βιώματα των δεκαετιών του ’80 και του ’90, τα οποία, παρόλο που μοιάζουν ασήμαντα και τραγελαφικά, ίσως είναι από τα πιο καθοριστικά στην πορεία ενός αγοριού προς την ενηλικίωση.