«…αν κάποιος κοιτάξει τους τελευταίους εκλογικούς θριάμβους, αυτόν του
Μπόριτς, του Λούλα, τον δικό μου, θα δει μια αλλαγή στη Λατινική Αμερική.
Είναι ο θρίαμβος των πλατιών δημοκρατικών μετώπων, της Αριστεράς απέναντι
στον φασισμό…»
Γκουστάβο Πέτρο (συνέντευξη στην El PAIS, 13.11.2022)
Στο τρίπτυχο του τίτλου συμπυκνώνεται ο στρατηγικός στόχος για «πραγματική αλλαγή» της Κολομβίας τόσο της αριστερής προεδρίας (πρόεδρος Γκουστάβο Πέτρο, αντιπροεδρίνα Φράνσια Μάρκες), όσο και της διευρυμένης ιδεολογικά και πολιτικά κυβέρνησης. Από την τυπική ανάληψη της προεδρίας και της κυβέρνησης (7/8/22) έχουν περάσει σχεδόν 4 μήνες και σε αυτό το μικρό διάστημα έχουν υλοποιηθεί ή δρομολογηθεί καίριες μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις σε όλα τα μέτωπα στην κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ολικής ειρήνης, χωρίς να υποτιμάται το νέο ήθος και ύφος εξουσίας. Παρά την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και τον πληθωρισμό (12% σε ετήσια βάση), αλλά και την αδυναμία άσκησης της απαιτούμενης πολιτικής λόγω της σχεδόν «μονοκαλλιέργειας» της οικονομίας, στις τελευταίες δημοσκοπήσεις (10/11)1 η δημοφιλία του Πέτρο είναι 61%, ενώ το 83% θέλει να πάει καλά!
Ο ακάματος, αν και αεικίνητος, Γκ. Πέτρο παίζει ήδη πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή όπου, μεταξύ άλλων, «ανέλαβε» να πείσει το Ν. Μαδούρο να επανέλθει καταρχάς στις συνομιλίες με την αντιπολίτευση στο Μεξικό, να προχωρήσει σε θεσμικό εκδημοκρατισμό και οι επόμενες εκλογές να επισπευτούν (2023 αντί 2024) και να διεξαχθούν με δημοκρατικούς κανόνες2. Ήδη οι συνομιλίες διεξάγονται με μεσολαβήτρια τη Νορβηγία και η πρώτη κοινή απόφαση είναι το ξεπάγωμα 3.000 - 5.000 εκατ. κρατικών διαθεσίμων στο εξωτερικό, που θα διατεθούν για άμβλυνση της υπάρχουσας ανθρωπιστικής κρίσης. Προφανώς, η κίνηση αυτή έχει την έγκριση των ΗΠΑ. Όμως, ο ρόλος της Βενεζουέλας στη συγκυρία απαιτεί ένα άλλο κείμενο.
Ολική ειρήνη
Για τον τιτάνιο αυτό στόχο, προϋπόθεση όλων των άλλων, έγινε το πρώτο βήμα με την έναρξη στο Καράκας (21/11/2022) των ειρηνευτικών συνομιλιών με το ELN, το δεύτερο παλιό και τελευταίο στην περιοχή αντάρτικο, και εγγυήτριες χώρες τις Βενεζουέλα, Κούβα, Νορβηγία. Ουσιαστικά πρόκειται για επανέναρξη των συνομιλιών που είχαν διακοπεί στην Αβάνα το 2018.
Η επιλογή του Καράκας, που δεν έγινε εύκολα αποδεκτή από το Ν. Μαδούρο, υπηρετεί πολλαπλούς στόχους. Σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, είναι δημόσια πλέον γνωστό ότι το ενισχυμένο τα τελευταία χρόνια ΕLN και άλλες μικρότερες - νεότερες αντάρτικες ομάδες που συνθέτουν το περιβάλλον της, δεν έχουν μόνο βάσεις στη Βενεζουέλα, αλλά και σχέσεις με την εξουσία σε υψηλό επίπεδο. Εξάλλου, το άνοιγμα των συνόρων Κολομβίας – Βενεζουέλας αποκάλυψε σοκάροντας ότι η περιοχή έχει μετατραπεί σε ...βασίλειο ναρκομαφιών, όπου αρκετές φορές εμπλέκονται και αντάρτικες ομάδες. Για την επαναφορά στην ομαλότητα απαιτείται πολιτική βούληση και στενή - ειλικρινής συνεργασία των δύο χωρών. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία με το ELN δεν θα είναι εύκολη και θα διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα αν ξεκινήσουν από το μηδέν. Ο Ιβάν Σεπέδα Κάστρο3, το δεξί χέρι του Πέτρο σε θέματα κλειδιά, που συμμετέχει και σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, δηλώνει αισιόδοξος.
Αναπάντεχα, την περασμένη Τρίτη (29-11-2022) ο ηγέτης των διαφωνούντων με τη συμφωνία ειρήνευσης των FARC, που συνεχίζουν την αιματηρή δράση τους, απευθύνεται στην κυβέρνηση και ζητά τη μεσολάβησή της για ανακωχή με το ELN στην περιοχή όπου υπάρχουν σκληρές συγκρούσεις (σύνορα με Εκουαδόρ) από τον περασμένο Γενάρη και στη συνέχεια δηλώνει την επιθυμία να συμμετάσχουν σε διαδικασίες ειρήνευσης. Να επισημάνουμε ότι τον Οκτώβρη οι συγκρούσεις είχαν ως αποτέλεσμα 300 νεκρούς, 47 απαγωγές και περίπου 19.00 θύματα εκτοπισμού από σπίτι και τη γη τους ή «εξαφάνισης». Η κατάσταση είναι σύνθετη και εκρηκτική όπου εμπλέκονται στρατιωτικοί των συνόρων, ναρκέμποροι και αντάρτες που πολλές φορές είναι και ναρκέμποροι. Εν τούτοις, ο Ι. Σεπέδα χαιρέτησε την απόφαση αυτή και δήλωσε ότι μετά από συνεννόηση με την Επιτροπή Ειρήνης (Γερουσία) θα υπάρξει άμεση απάντηση.
Η κυβέρνηση αντέδρασε με αποστολή σώματος στρατού 400 ατόμων αποκλειστικά για την προστασία των ενδεχόμενων «στόχων» και των κατοίκων της περιοχής, στο νέο κυβερνητικό πλαίσιο ασφάλειας και ρόλου του στρατού, που στηρίζεται με βάση νέο από διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον ΟΗΕ.
Οι δολοφονίες κυρίως κοινωνικών και οικολογικών αγωνιστών αλλά και δημοσιογράφων συνεχίζεται (171 μέχρι το Νοέμβρη).
Δικαιότερο φορολογικό σύστημα
Το φορολογικό σύστημα που ίσχυε μέχρι πριν λίγες ημέρες, ήταν βασική αιτία των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά και λαϊκών ξεσηκωμών που το 2021 είχε 17 νεκρούς. Τελικά, υπερψηφίστηκε η εμβληματική μεταρρύθμιση με τροποποιήσεις και υποχωρήσεις του νομοσχεδίου της κυβέρνησης που, όμως, δεν αλλοιώνουν την κεντρική του κατεύθυνση: μετά από πολλές 10ετίες ήλθε η ώρα να φορολογηθεί ο πλούτος και η μεταβίβασή του, να αυξηθεί η φορολογία των κερδών σε κερδοφόρους κλάδους, να καταργηθούν οι χαριστικές φοροαπαλλαγές στο κεφάλαιο, να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή των πλουσίων με ελέγχους και χρηματικές ποινές.
Για το 2023 προβλέπονται επιπρόσθετα έσοδα 20 τρισ. πέσος ή 4 δισ. δολάρια (1,7% του ΑΕΠ) που θα χρηματοδοτήσουν κοινωνικού χαρακτήρα επενδύσεις. Το προσχέδιο προέβλεπε 25 τρισ. πέσος, ποσό που προβλέπεται να διαμορφωθεί το 2026. Ειδικότερα: πρόσθετος φόρος 1,5% για περιουσίες μεγαλύτερες από 10.000 εκατ. δολάρια, αύξηση της φορολογίας σε εισοδήματα υψηλότερα από το 10πλάσιο του κατώτερου μισθού (200 δολάρια) που αφορά μόνο το 1,8% των φορολογουμένων, των κερδών του πετρελαϊκού τομέα και της ενέργειας κατά 15%, των μεταλλείων και ορυχείων 10%. Καθορίζονται νέοι φόροι για τις μεταβιβάσεις μεγάλης περιουσίας (πάνω από 150.000 δολάρια) και τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια.
Δεν αυξάνεται η φορολογία στα βασικά τρόφιμα (ψωμί, γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, λουκάνικα κ.λπ), ωστόσο καλούνται οι εταιρείες – παραγωγοί τους να τα παράγουν πιο υγιεινά!
Να επισημανθεί, τέλος, ότι για πρώτη φορά ένα νομοσχέδιο τίθεται σε δημόσιο διάλογο και μια κυβέρνηση είναι ανοικτή και ευήκοη στην κριτική, στοιχεία της διαδικασίας που επισημαίνονται από αναλυτές-τριες.
Στις υποχωρήσεις που έγιναν στο πλαίσιο των συμμαχιών με άλλα κόμματα, προκειμένου να υπερψηφιστεί το νομοσχέδιο (το «Ιστορικό Σύμφωνο» δεν διαθέτει πλειοψηφία ούτε στη Βουλή, ούτε στη Γερουσία) είναι η εξαίρεση από πρόσθετη φορολόγηση της εκκλησίας κυρίως, αλλά και των πολύ υψηλών συντάξεων. Παραλείψεις που κοστίζουν όχι μόνο οικονομικά, αλλά και συμβολικά.
Για την παρέμβαση του Πέτρο στην COP «είναι η ώρα των ανθρώπων και όχι των αγορών» και τη ριζοσπαστική συνολικά τοποθέτησή του σε ζωτικά ζητήματα περιβάλλοντος, την αγροτική μεταρρύθμιση που προχωρά και οικονομικού χαρακτήρα αποφάσεις που ανακουφίζουν ή βελτιώνουν τη ζωή των χαμηλών εισοδημάτων ανθρώπων, σε επόμενο φύλλο της «Εποχής».
Σημειώσεις:
1. Εθνικό κέντρο συμβούλων.
2. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καλεί την κυβέρνηση της Κολομβίας να χρησιμοποιήσει την επανέναρξη των σχέσεων με τη Βενεζουέλα για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και να μην αποσιωπήσει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
3. Άρθρο του για την «Εποχή», 10/1/21.