Ο διάλογος κυβέρνησης Βενεζουέλας και δεξιάς αντιπολίτευσης που διεξάγεται από τις 26 Νοεμβρίου στο Μεξικό –με μεσολαβήτρια την υπουργό Εξωτερικών της Νορβηγίας– έχει ήδη θετικά αποτελέσματα και «ευελιξία» –καίριες ρωγμές του άδικου και σκληρού εμπάργκο των ΗΠΑ με τις 763 κυρώσεις (2015, Μ. Ομπάμα και 2017 διεύρυνσή του, Ν. Τραμπ). Η ΕΕ και, μεταξύ άλλων, οι τότε δεξιές κυβερνήσεις της Βραζιλίας, Κολομβίας, Χιλής το υιοθέτησαν αμέσως, προκαλώντας οικονομική ασφυξία και βαθειά κοινωνική κρίση. Στόχος του διαλόγου σε πρώτη φάση είναι η άμβλυνση της πολύχρονης «ανθρωπιστικής κρίσης» και απώτερος η οικονομική, κοινωνική και πολιτική ομαλοποίηση της χώρας, εξέλιξη που –συγκυριακά τουλάχιστον– στηρίζουν και οι ΗΠΑ. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο συνάντηση εκπροσώπων του Τζο Μπάϊντεν με τον Νικολά Μαδούρο, αλλά και άτυπες συναντήσεις με άτομα-διαύλους επικοινωνίας με το καθεστώς της Βενεζουέλας, την «κρίσιμη απειλή για την πολιτική και εξωτερική ασφάλεια της χώρας» (Μπ. Ομπάμα, 2015).
Ο πόλεμος στην Ουκρανία που ανέδειξε το πετρέλαιο και γενικότερα τα πετρελαϊκά προϊόντα σε διεθνές γεωπολιτικό όπλο και ο στόχος των ΗΠΑ για καταρράκωση της Ρωσίας και ανάσχεση της διευρυνόμενης οικονομικής επιρροής της Κίνας, ειδικότερα στη Λατινική Αμερική, είναι η κυρίαρχη ερμηνεία της μεταστροφής της στάσης των ΗΠΑ απέναντι στη Βενεζουέλα, την πρώτη στο κόσμο σε κοιτάσματα πετρελαίου και μάλιστα σχετικά φτηνού που, όμως, το εμπάργκο έχει επιφέρει μεγάλη μείωση της παραγωγής και ανεκμετάλλευτα πλούσια κοιτάσματα, το 70% της παραγωγής εξάγεται στην Κίνα, ιδρυτικό μέλος του ΟΠΕΚ. Εν τούτοις, ας συνυπολογιστούν: η νέα πολιτική κατάσταση στη Λατινική Αμερική, η ανάκαμψη της βενεζολάνικης οικονομίας το 2022 και η υψηλή ποσοστιαία αύξηση των μακροοικονομικών μεγεθών της το 2023, που προβλέπεται και από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, πιθανολογούν εδραίωση του Ν. Μαδούρο. Επιπρόσθετα και πέρα από τη συγκυρία, οι πραξικοπηματικές προσπάθειες των ΗΠΑ και της βενεζολάνικης Δεξιάς για ανατροπή του Ο. Τσάβες (2002) και στη συνέχεια του Ν. Μαδούρο απέτυχαν με τελευταία την περίπτωση του Χουάν Γκουαϊδό, αυτοανακηρυχθείς μεταβατικός πρόεδρος της χώρας το 2019, που σήμερα είναι στα ...αζήτητα τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και τη βενεζολάνικη Δεξιά, ενώ η ΕΕ μόλις την περασμένη βδομάδα τον διέγραψε από τα κιτάπια της ως μεταβατικό πρόεδρο, χωρίς όμως να αναγνωρίζει τον Ν. Μαδούρο! Τέλος, η Δεξιά, και ενόψει των εκλογών που τυπικά θα διεξαχθούν του 2024, επιζητεί την οργάνωση και τη θεσμική συμμετοχή της στην πολιτική στις νέες συνθήκες.
Η αρχή του ξηλώματος
Η πρώτη και δεύτερη συμφωνία–απόφαση του «διαλόγου» που ήδη έχουν υλοποιηθεί είναι το ξεπάγωμα πάνω από 5.000 εκατ. δολαρίων κρατικών διαθεσίμων στο εξωτερικό που θα διατεθούν για φάρμακα, εμβόλια, ενίσχυση του συστήματος Υγείας και Παιδείας, ηλεκτροδότηση, ενίσχυση των πρόσφατων πλημμυροπαθών και έργα υποδομής. Λόγω του τεράστιου ποσού ένα μέρος θα κρατείται σε ειδικό λογαριασμό στον ΟΗΕ που θα το διαχειρίζεται αποκλειστικά για άμβλυνση της «ανθρωπιστικής κρίσης» στη Βενεζουέλα. Παράλληλα, στο πλαίσιο του «διαλόγου», έχει συσταθεί ειδική επιτροπή παρακολούθησης – ελέγχου του προορισμού του μέρους των χρημάτων που θα διαχειρίζεται η κυβέρνηση.
Σαν χειρονομία καλής θέλησης για τον εποικοδομητικό διάλογο παρουσιάστηκε η σημαντική απόφαση των ΗΠΑ να εκδώσει ειδικές άδειες επιστροφής στη Βενεζουέλα της μεγαλύτερης αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας Chevron για παραγωγή και εξαγωγή πετρελαίου αποκλειστικά στην Ευρώπη. Ήδη, τα συμβόλαια έχουν υπογραφεί στο πλαίσιο του Συντάγματος και των νόμων της Βενεζουέλας (4 μεικτές εταιρείες με την κρατική PdVSA) και η παραγωγή θα ξεκινήσει πολύ σύντομα. Δεν έχει αποσαφηνιστεί αν ανοίγει και η αμερικανική αγορά. Σχετικά με τις εξαγωγές, όσες εταιρείες είχαν κοινοπραξίες με την PdVSA μπορούν να συμψηφίσουν τα φορτία με ανεξόφλητα χρέη. Η ιταλική ΕΝΙ και η αντίστοιχη ισπανική REPSOL ενημερώνουν ότι τον Ιούλιο θα είναι έτοιμες για εφοδιασμό της Ευρώπης. Παρόλο που το πετρέλαιο είναι σχετικά φτηνό, οι ποσότητες που επιτρέπονται στο αρχικό τουλάχιστον στάδιο είναι σχετικά μικρές και δεν αναμένεται να έχουν σοβαρή επίπτωση στις τιμές. Με ένα σμπάρο αρκετά τρυγόνια…
Επίσης, η νέα κυβέρνηση της Κολομβίας επέστρεψε στη Βενεζουέλα 31 τόνους χρυσού, που η προηγούμενη δεξιά κυβέρνηση είχε παρακρατήσει μέσω μεικτής πετροχημικής εταιρείας και τοποθετήσει σε βρετανικές τράπεζες.
Η ανάκαμψη της οικονομίας
Καταρχάς, η οικονομία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον πετρελαϊκό τομέα, που αποτελεί το 1/3 του ΑΕΠ, το 80% των εξαγωγών και το 85% των εσόδων. «Μονοκαλλιέργεια» που δεν αμβλύνθηκε, παρά τις δηλώσεις του Ο. Τσάβες (1998-2013). Εξάγει επίσης πολύτιμα μέταλλα, ατσάλι, αλουμίνιο και τσιμέντο. Ο αγροτικός τομέας συμμετέχει στο ΑΕΠ με 3%, με τον καφέ και το κακάο (παλιότερα φημισμένα εξαγωγικά προϊόντα) να τείνουν να εξαφανιστούν.
Η ανάκαμψη της οικονομίας από το β΄ εξάμηνο του 2021 δεν αμφισβητείται και συνδέεται με την αύξηση παραγωγής – εξαγωγών πετρελαίου: η παραγωγή 3,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα το 2008, μειώθηκε στα 434.000 το 2020, το 2021 ανέβηκε στα 718.000 και το 2022 κοντεύει να φτάσει το 1εκ. με ευοίωνες –αυτή τη στιγμή- προοπτικές. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι +7.5% και αναμένεται να φτάσει το +8,0%. Η ιδιωτική κατανάλωση αυξάνεται 12%, ενώ για το ‘22 εκτιμάται θετικό εμπορικό ισοζύγιο (4.000 εκατ. δολάρια) και μείωση του πληθωρισμού στο 70%.
Όμως, η θετική εξέλιξη του ΑΕΠ, της ιδιωτικής κατανάλωσης, κλπ κατανέμεται άνισα χωροταξικά υπέρ των πόλεων (ζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού). Οι ουρές για αγορά τροφίμων δεν υπάρχουν πια, όμως δεν υπάρχουν και εισοδήματα: το 50% των εργαζομένων αμείβεται με λιγότερο από 100 δολάρια και το 30% 100-300 δολάρια.
Το κρίσιμο σημείο στον «διάλογο» και στο «ξήλωμα» του εμπάργκο είναι το αν αποδεχτεί ο Ν. Μαδούρο οι εκλογές να γίνουν το Μάη του 2023 και όχι το 2024. Συζητήσεις έχουν γίνει πολλές και με διαφορετικές συνθέσεις και ο Μαδούρο πιέζεται να αποδεχτεί. Προσώρας, το θέμα αυτό δεν έχει συζητηθεί επίσημα.