Σε βάρος του Παναγιώτη Δημητρά, , διευθυντή του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) όπως και του Τόμι Όλσεν, διευθυντή της οργάνωσης Aegean Boat Report, έχει ασκηθεί κακουργηματική δίωξη για εγκληματική οργάνωση, επειδή άσκησαν το έργο τους ως μέλη ανθρωπιστικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό, γεγονός που προφανώς έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Κατά της δίωξής τους έχουν υπογράψει και βγάλει ανακοινώσεις η Διεθνής Αμνηστία, 12 ΜΚΟ που συνιστούν την πρωτοβουλία «Καμπάνια για το Άσυλο», αλλά και πλήθος άλλων οργανώσεων και κόσμου. Η «Εποχή» μιλά με τον Παναγιώτη Δημητρά για τη δίωξή του, αλλά και την ευρύτερη επιχείρηση ποινικοποίησης της αλληλεγγύης.
Αυτή τη στιγμή διώκεστε για εγκληματική οργάνωση και διευκόλυνση εισόδου και διαμονής στην Ελλάδα, επειδή είχατε επικοινωνία με πρόσφυγες. Να μας πείτε δυο λόγια για το χρονικό της δίωξης;
Από την άνοιξη του 2021, μετά από σειρά παράνομων απελάσεων από το ελληνικό έδαφος αιτούντων άσυλο αμέσως μετά την άφιξή τους, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες συνέστησε σε ΜΚΟ να αναγγέλλουν αυτές τις αφίξεις στις αρχές και στην ίδια, ώστε να διευκολύνεται η νόμιμη υπαγωγή τους στις προβλεπόμενες διαδικασίες. Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι από τότε μέχρι σήμερα έκανε 62 ανάλογες αναγγελίες σε όλους αυτούς και στον Συνήγορο του Πολίτη για αφίξεις 853 ατόμων από 28 χώρες. Η δίωξη αφορά μόνο μία από αυτές, ενώ για τις 61 άλλες υπήρξε ανταπόκριση και αλληλογραφία με αρχές –περιλαμβανόμενου του Λιμενικού, Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ και Συνήγορο του Πολίτη. Για την αναγγελία άφιξης στις 13 Ιουλίου 2021 στην Κω, όμως, ο λιμενάρχης της προχώρησε σε συλλήψεις αλλοδαπών και αίτημα έκδοσης ενταλμάτων σύλληψης, ενός διεθνούς για τον Νορβηγό Tommy Olsen και ενός εθνικού για μένα! Εισαγγελέας και ανακριτής τότε δεν τον ακολούθησαν, αφού άσκησαν ποινική δίωξη μόνο στους 2 αιτούντες άσυλο, που τους άφησαν ελεύθερους με περιοριστικούς όρους. Περισσότερο από έναν χρόνο αργότερα, είχαμε καταιγισμό κυβερνητικών δηλώσεων και σχολίων σε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ για πιέσεις από εισαγγελέα Αρείου Πάγου και υπουργό Μετανάστευσης. Μετά, άλλες εισαγγελέας και ανακρίτρια προχώρησαν σε άσκηση ποινικής δίωξης κατά του Tommy Olsen και εμού, χωρίς καμιά ένδειξη ύπαρξης μόνιμης «εγκληματικής οργάνωσης» και δράσης «κατ’ επάγγελμα και για κερδοσκοπία». Στη συνέχεια, μετά από μια μη σύννομη διαδικασία, αφού αγνόησαν όλες τις ενστάσεις πρόδηλων ακυροτήτων, πρότειναν τη φίμωσή μου και την ουσιαστική αναστολή όλης της λειτουργίας του ΕΠΣΕ, στη βάση μιας φερόμενης εγκληματικής δράσης, χωρίς να υπάρχει καμιά αναφορά ότι και οι άλλες δράσεις του ήταν μη σύννομες. Θυμίζω πως οι έγκλειστοι καταδικασμένοι Χρυσαυγίτες δεν έχουν παρόμοια απαγόρευση! Γιατί έγιναν όλα αυτά; Γιατί την ημέρα που έφταναν οι αλλοδαποί στην Κω, το BBC και άλλα διεθνή ΜΜΕ είχαν ρεπορτάζ με videos από την επαναπροώθηση της 10ης Ιουνίου 2021 κοντά στην Κω σχεδόν όλων των αλλοδαπών που έφτασαν τελικά ένα μήνα αργότερα, για την οποία συλλέξαμε στοιχεία για υποβολή έγκλησης και αναφοράς στον Συνήγορο του Πολίτη, που ακόμα ερευνώνται. Θεσμικά ερευνώμενος είναι ο λιμενάρχης Κω, ο οποίος τον Μάρτιο 2020 ήταν λιμενάρχης Καλύμνου, όταν άλλα ρεπορτάζ διεθνών ΜΜΕ έδειχναν videos με επαναπροώθηση με χρήση πυροβολισμών και άρα είχε βρεθεί πάλι θεσμικά ερευνώμενος μετά από μηνυτήρια αναφορά που είχαμε υποβάλει. Ίσως και γιατί τον Ιούλιο 2022 το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ελλάδα για την τραγική προσπάθεια επαναπροώθησης στο Φαρμακονήσι, αποδίδοντας στην απόφασή του ευθύνες συγκάλυψης σε … Εισαγγελία – Ανακριτή – Λιμενικό Κω και στο Ναυτοδικείο. Ίσως και γιατί το ΕΔΔΑ ενέκρινε παρέμβαση ως τρίτου στην τρέχουσα εκδίκαση 32 προσφυγών για επαναπροωθήσεις του ΕΠΣΕ, που ανέφερε τις εκατοντάδες επαναπροωθήσεις που έχει καταγράψει για τις οποίες απολογείται η Ελλάδα μεταξύ άλλων και με έγγραφο της Εισαγγελίας Κω…
Η επικοινωνία με πρόσφυγες και η διαμεσολάβηση για τον σεβασμό των δικαιωμάτων τους συνιστούν κλασικές πρακτικές ανθρωπιστικής δράσης. Το προηγούμενο διάστημα ήδη τέθηκαν νομικά εμπόδια στη διάσωση των προσφύγων από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Μετά και από τη δική σας δίωξη, θεωρείτε ότι αναπτύσσεται ένα ευρύτερο πλαίσιο ποινικοποίησης της αλληλεγγύης στο προσφυγικό; Θα μπορούσε αυτή η ποινικοποίηση να περάσει ύστερα και σε άλλους τομείς της ανθρωπιστικής δράσης;
Η δική μου δίωξη μαζί με πάμπολλες άλλες που προηγήθηκαν, μερικές από τις οποίες οδήγησαν και σε «προφυλακίσεις» ακτιβιστών και σε δίκες, έχουν σκοπό να εξουδετερώσουν τη δράση ακτιβιστών στον τομέα της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, ώστε η διεθνώς και από όλους (ΟΗΕ, ΕΕ, Συμβούλιο Ευρώπης, ΕΔΔΑ) καταδίκη της Ελλάδας για τις παράνομες και βίαιες επαναπροωθήσεις να συνεχίζεται ανενόχλητα. Ασφαλώς έχει προκαλέσει «ανατριχιαστική επίδραση» (chilling effect) σε πάρα πολλούς ακτιβιστές και ΜΚΟ, που οδήγησε σε πλήρη αναστολή ή μερική περιστολή των δράσεών τους. Χάρη δε στα ελληνικά «ανεξάρτητα» ΜΜΕ, αποτελεί τμήμα γενικότερης επίθεσης κατά των ΜΚΟ που διευκολύνει την ποινικοποίηση της δράσης τους, σε βαθμό που είναι χειρότερος απ’ ό,τι στην Ουγγαρία (η αδελφή Ουγγρική Επιτροπή Ελσίνκι δεν αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα), πλησιάζοντας όσα συμβαίνουν στη Ρωσία (όπως όσα αντιμετωπίζει η αδελφή ΜΚΟ «Μεμοριάλ»).
Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η κατάσταση στο προσφυγικό αυτή τη στιγμή πανευρωπαϊκά και τι πρέπει να κάνουμε από την πλευρά της αλληλεγγύης και υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Για την τραγική κατάσταση στο προσφυγικό την ευθύνη έχει συνολικά η Ευρώπη και η ΕΕ, που απλώς υποχρεώνει τις νότιες χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία) να τα βγάλουν πέρα μόνες τους με κάθε τρόπο για να μη φτάσουν πρόσφυγες στις άλλες χώρες: είμαι υποχρεωμένος να πω «πόσο μας λείπει η Μέρκελ του 2015»… Η διεθνής κοινωνία των πολιτών, αλλά και, σε ένα βαθμό, η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο της ΕΕ πιέζουν: δυστυχώς όμως, το αποφασιστικό λόγο έχουν οι τραγικά λίγες, δεξιές, κεντρώες και αριστερές κυβερνήσεις…