Κάθε χρονιά που τελειώνει ληξιαρχείται και να προστίθεται στα αρχεία της ιστορίας. Μέρος των γεγονότων που συνθέτουν το δωδεκάμηνο, εξαντλούνται με την εκπνοή του, ενώ αλλα υπερβαίνουν τα στενά χρονικά όριά του και εξασθενώντας ή εξαντλούμενα στην επόμενη/ες χρονιές.
Η κλιματική κρίση και οι επιπτώσεις της ενισχύονται σε ένταση και εύρος, τροφοδοτούμενες, χρόνο με τον χρόνο, από τη δομική ανεπάρκεια αποτελεσματικής αντιμετώπισης.
Οι παγκόσμιες εκπομπές ρύπων από την καύση ορυκτών καυσίμων δεν βρίσκουν μπροστά τους κατηφορικό μονοπάτι για να μειωθούν, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι η υπερθέρμανσή του πλανήτη δεν θα ξεπεράσει το όριο των 1,5°C, προϋπόθεση για να συνεχίσει η ζωή όπως την βιώνουμε σήμερα.
Οι εκπομπές αυξήθηκαν στη διετία 2020-2022 κατά 3,2% (worldemissionclock.io) και με την (ασύνετη) αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για νέες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων, οι πιθανότητες αντιστροφής της αυξητικής πορείας είναι, τουλάχιστον, ασθενικές…
Ο λογαριασμός των φυσικών καταστροφών το 2022 ήταν βαρύς σε ανθρώπινες ζωές και σε βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών. Επιπλέον, η διεύρυνση της τυπολογίας των καταστροφών, η παγκόσμια γεωγραφική επιλεκτική διασπορά και ο τρόπος αντιμετώπισης των, αναδεικνύει τον ταξικό χαρακτήρα των καταστροφών, κοινωνικοποιώντας ανοχές, αντοχές και ευθύνες.
Η χρονιά που τελειώνει αύριο, σηματοδοτήθηκε από την κυκλωνική βόμβα που πάγωσε τα Χριστούγεννα τη βόρεια Αμερική, καταγράφοντάς μέχρι τώρα 52 νεκρούς σε μια αναμέτρηση διαρκείας με τη φύση. Αυτή τη φορά οι ΗΠΑ δεν μπορούν να εργολαβήσουν σε τρίτους, ούτε να αναβάλουν.
Οι οικο-στρατιωτικές επιχειρήσεις στις ΗΠΑ, αφορούν αποκλειστικά σε διασωστικές δραστηριότητες ευάλωτων κατηγοριών του πληθυσμού (τριάντα νεκροί μέσα σε ακινητοποιημένα από τον πάγο και το χιόνι αυτοκίνητα, στα πεζοδρόμια, μέσα στους σωρούς χιονιού και στα σπίτια χωρίς ηλεκτρισμό και θέρμανση). Η «αποτελεσματική» αμερικανική αστυνομία εφηύρε και ένα νέο αδίκημα: το joyriding, την αυτοκινητιστική «τσάρκα», δηλαδή τη χωρίς σοβαρό λόγο μετακίνηση.
Η κατάσταση στον αέρα δεν είναι καλύτερη απ’ ό,τι στο έδαφος: 18.000 πτήσεις ακυρωθήκαν και πολλά αεροδρόμια έκλεισαν (πχ. Buffalo), ενώ πολλοί Αμερικάνοι πέρασαν τα Χριστούγεννα στα παγωμένα και αφιλόξενα αεροδρόμια.
Μέσα σε αυτή την έκτακτη και ακραία κατάσταση, η αντι-μεταναστευτική εμμονή της διοίκησης δεν ανεστάλη. Ο ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης του Τέξας Greg Abbot φρόντισε να στείλει το χριστουγεννιάτικο δώρο του, την παραμονή, στην αντιπρόεδρο Kamala Harris: ξεφόρτωσε 130 παγωμένους μετανάστες μπροστά στο σπίτι της…
Στην άλλη πλευρά του πλανήτη, στο Πακιστάν, από τον περασμένο Ιούνιο μέχρι και τον Σεπτέμβρη οι βροχές και οι πλημύρες άφησαν πίσω τους 1.739 νεκρούς, ένα εκατομμύριο ζώα εκτροφής, 3,8 εκατ. εκτάρια κατέστησαν μη καλλιεργήσιμα, υποχρεώνοντας 7 εκατ. ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ 15 εκατ. πληθυσμού προστέθηκαν στη ζώνη της φτώχιας.
Οι καταγεγραμμένες ζημιές (μόνο αυτές που αναγνωρίζουν οι ασφαλιστικές εταιρείες) ανέρχονται στα 5,6 δισ. (η Διεθνής Τράπεζα εκτιμά ότι η συνολική ζημιά ανέρχεται στα 30 δισ.).
Η σύγκριση της τυπολογίας των δυο καταστροφών δεν περιορίζεται στα «ληξιαρχικά» στοιχεία της καταγραφής: νεκροί, ζημιές, άμεσο και έμμεσο κόστος αποκατάστασης κλπ. Αν και οι κλιματικές συνθήκες διαφοροποιούνται ακόμη σε μια πορεία παγκόσμιας κλιματικής ομοιογένειας, το περιβαλλοντικό προφίλ των δυο χωρών συνδέεται, όχι μόνο με τις αιτίες, αλλά και με τις συνέπειες των κλιματικών καταστροφών.
Ενας βόρειος Αμερικάνος παράγει 15 φορές περισσότερες εκπομπές CO2e από ένα κάτοικο του Πακιστάν, έχει εισόδημα 41 φορές μεγαλύτερο και χρειάζεται σχεδόν διπλάσια ενέργεια για να παράξει την ίδια μονάδα ΑΕΠ.
Η αγγλική οργάνωση ChristianAid (βλέπε : www.christianaid.org.uk) δημοσίευσε τη λίστα με τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές του 2022. Ο λογαριασμός είναι βαρύς: 2.400 νεκροί, 7 εκατ. πληθυσμού αναγκάστηκε να μεταναστεύσει σε φιλικότερες περιοχές.
Το πιστοποιημένο από τις ασφαλιστικές κόστος ζημιάς εκτιμάται περίπου 170 δισ. ευρώ, όσο χρειάζεται για να χρηματοδοτηθεί το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα του ΟΗΕ.
Στη λίστα οι κυκλώνες αντιστοιχούν στο 30% των περιπτώσεων και στο 63% του κόστους. Οι πλημύρες ευθύνονται για το 92% των καταγεγραμμένων ανθρώπινων απωλειών των περιπτώσεων, ενώ οι επιπτώσεις από την ξηρασία αντιστοιχούν στο 20% του κόστους αποκατάστασης. Το Πακιστάν εμφανίζεται με τον μεγαλύτερο φόρο σε ανθρώπινες ζωές και υποδομές, ενώ οι ΗΠΑ επιβαρύνονται με το μεγαλύτερο οικονομικό κόστος, λόγω των συχνά επαναλαμβανόμενων καταστροφικών και διαρκώς ισχυρότερων κυκλώνων (πχ. κυκλώνας Ian).
Ο δείκτης επιδόσεων στην πορεία προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή Climate Change Performance Index CCPI (βλέπε https://ccpi.org) επεξεργάζεται στοιχεία που παρέχονται από 59 συνεργαζόμενα κράτη και την ΕΕ (από την Ελλάδα τo TheGreenTank), που αντιπροσωπεύουν το 92% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στο τελευταίο δελτίο CCPI 2023, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα, οι επιδόσεις της χώρας μας εμφανίζονται στάσιμες συγκριτικά με την περσινή χρονιά, διατηρώντας στη συνολική κατάταξή, την 24η θέση και βαθμολογία μέσα στον μέσο όρο.
Το δελτίο επισημαίνει την ανάγκη δραστικού περιορισμού της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 75% όλων των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και κατά συνέπεια τη διακοπή της εξόρυξης και χρήσης ορυκτών καυσίμων. Οι κυβερνήσεις, αντίθετα, σχεδιάζουν έως το 2030, να παράξουν διπλάσια ποσότητα ορυκτών καυσίμων από εκείνη που συνάδει με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Μόνο με δραστικές πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας και ταυτόχρονη μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, μπορεί ο κλιματικός στόχος της μη υπέρβασης του ορίου του 1,5°C να παραμένει ακόμη σαν μια πιθανή και ισχυρά επιθυμητή εξέλιξη, προϋπόθεση για τον περιορισμό των επερχόμενων κλιματικών καταστροφών.