Στις αρχές του 2013 ανακοινώθηκε αιφνιδιαστικά το κλείσιμο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Λίγους μήνες αργότερα είχαμε και το κλείσιμο της ΕΡΤ, που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις και πολιτική κρίση. Και αν η τελευταία ξανάνοιξε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, το ΕΚΕΒΙ δεν είχε την ίδια τύχη. Έτσι, εδώ και δέκα χρόνια έχει μπει ταφόπλακα σε οποιαδήποτε πολιτική βιβλίου. Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, που κληρονόμησε από το ΕΚΕΒΙ μόνο τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, την εκπροσώπηση στις ξένες εκθέσεις βιβλίου και τη Βιβλιονέτ, έκανε επί διοίκησης Κωνσταντίνου Τσουκαλά και Ηλία Νικολακόπουλου, σημαντικές προσπάθειες στο περιορισμένο αυτό πλαίσιο. Κι αυτό παρόλο που το ΕΙΠ δεν ήταν κατάλληλος φορέας από το καταστατικό του, ούτε είχε τις υποδομές ώστε να ασκήσει ευρύτερες πολιτικές βιβλίου. Τελικά το 2019, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, μετά από καθυστερήσεις αλλά και με δεδομένες τις δυσκολίες, εμφανίστηκε και τέθηκε σε διαβούλευση ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός εθνικού φορέα για το βιβλίο, αλλά οι πρόωρες εκλογές άφησαν τα σχέδια απραγματοποίητα.
Σήμερα, τέσσερα χρόνια σχεδόν με κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας, όχι μόνο δεν έχει αλλάξει τίποτα αλλά έχει υπάρξει και οπισθοδρόμηση. Το 2022 είναι η μόνη χρονιά στην ιστορία του θεσμού που δεν πραγματοποιήθηκε η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, μετά μάλιστα από την τραγική εικόνα της έκθεσης του 2021 που προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων. Για τα προβλήματα της Βιβλιονέτ, που υπονομεύουν πλήρως την αξιοπιστία της, ας μη μιλήσουμε καλύτερα…
Το υπουργείο Πολιτισμού, απολύτως υπεύθυνο γι’ αυτή την κατάσταση, αλλά και δείχνοντας σαφώς δύσπιστο απέναντι στο τωρινό ΕΙΠ το οποίο εποπτεύει, του αφαίρεσε μέσα στον Αύγουστο την αρμοδιότητα της εκπροσώπησης της Ελλάδας στην έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης. Ανέλαβε το ίδιο απευθείας τη διεκπεραίωσή της, δέχθηκε όμως επικριτικά σχόλια από τον κόσμο του βιβλίου και οικεία βέλη για την ποιότητα της δουλειάς του.
Είναι πολλοί οι λόγοι για τους οποίους χρειάζεται ένας δημόσιος φορέας βιβλίου. Αλλά ουσιαστική συζήτηση για δημιουργία του, με οποιαδήποτε μορφή, δεν γίνεται, όπως δεν γίνεται σοβαρή συζήτηση και για την προώθηση της ανάγνωσης ή για μια πραγματική πολιτική ενίσχυσης της παρουσίας του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό, πέρα από την εφαρμογή του προγράμματος greeklit, για το οποίο υπάρχουν ήδη παράπονα, πριν καλά καλά ξεκινήσει, και ανησυχία για την εφαρμογή του.
Τέτοιες μέρες ήταν, πριν από δέκα χρόνια ακριβώς, που η τότε κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ ανακοίνωνε την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ. Αν κάποιοι ήθελαν να προκαλέσουν καίριο πλήγμα στον χώρο του βιβλίου, σήμερα θα πρέπει να νιώθουν περήφανοι. Τα κατάφεραν.
Ο χώρος του βιβλίου, βέβαια, δεν είναι ενιαίος, υπάρχουν εργοδότες και εργαζόμενοι, και με διαφορετικό τρόπο πλήττονται οι διαφορετικές κατηγορίες στην όποια κρίση. Το ερώτημα ωστόσο είναι πάντα τι απαντήσεις δίνονται σ’ αυτήν.