Τηλεφωνηθήκαμε το απόγευμα της 3ης Ιανουαρίου και αφού ανταλλάξαμε ευχές για τον καινούργιο χρόνο, ολοκληρώσαμε το πρόγραμμα για τη συναυλία της Εποχής, που ετοιμάζουμε. Ο Νότης Μαυρουδής θεωρούσε την εφημερίδα και δική του φωνή, είχε πάρει επάνω του τη σύνθεση και το αισθητικό αποτέλεσμα της συναυλίας. Μας απασχολούσε η σειρά και η διάρκεια, ο ίδιος θα εμφανιζόταν με την αγαπημένη του Μόρφω Τσαϊρέλη και τον σπουδαίο κιθαρίστα Γιώργο Τοσικιάν.
Οι αρχές και οι στόχοι που υπηρέτησε σε όλη του ζωή ήταν η διαπαιδαγώγηση, η καλλιέργεια, ο αλτρουϊσμός, η συλλογικότητα, ο ουμανισμός, για αυτό χαιρότανε για την αλληλέγγυα συμμετοχή των καλλιτεχνών. Πριν κλείσουμε το τηλέφωνο μου είπε να ρίξω μια ματιά στα μέιλ μου, μου είχε στείλει κάτι αστείο.
Το μέιλ ήρθε 18:48, την ίδια ώρα, έμαθα, είχε σταλεί και σε άλλους φίλους. Μέσα σε δύο ώρες έγινε το κακό. Το αναπάντεχο, το τραγικό, αυτό που δεν χωράει ο νους. Και «...όμως αποδείχτηκε, για άλλη μια φορά, στη ζωή δεν υπάρχουν δ ε δ ο μ έ ν α».
Τόσο προφητικό το τελευταίο: Σχολιάκι 733 (Μετά πάσης ειλικρινείας…) (1-1-2023).
Και κάπου ενδιάμεσα το ερώτημα: «Μμμμμμμ· άραγε το 2023 θα μπορέσει να αντέξει το βάρος μιας τέτοιας, τόσο τραυματισμένης, πραγματικότητας που έχει κατακυριεύσει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας;» Και να που τώρα εμείς πρέπει να αναρωτηθούμε αν το 2023 θα αντέξει το βάρος της θλίψης μας. Ο ένας μας την ακουμπάει στον άλλον, λίγες κουβέντες, πολλές αναμνήσεις και μια μεγάλη ευγνωμοσύνη για την πολύτιμη παρακαταθήκη πολιτισμού και ανθρωπιάς που άφησε.
Τα γραφτά που παραθέτουμε, σκιαγραφούν το αληθινό πορτρέτο του, με τα χρώματα της καρδιάς, χρώματα μουντά από τη θλίψη, τα λόγια θρύψαλα, σύντομοι μονόλογοι παρηγοριάς. Και μια υπόσχεση από όλους εμάς: η συναυλία της 22ας Ιανουαρίου για την Εποχή θα γίνει! Όλοι εμείς θα είμαστε εκεί, στη μνήμη του, τιμώντας και τα τελευταία λόγια του: «Πάντως, την ευχή σε όλες και όλους για καλύτερη χρονιά, την νιώθω αναγκαία.»
O Nότης Μαυρουδής, η Μόρφω Τσαϊρέλη και ο Γιώργος Τοσικιάν
Ο Νότης δεν χάνεται
Ο Νότης υπήρξε για μένα πρότυπο. Η επαφή μαζί του διαμόρφωσε την πορεία μου στον χώρο της κιθάρας, της μουσικής, της στάσης απέναντι στην κοινωνία. Ήταν, κυριολεκτικά, ο μεγάλος μου αδελφός. Πάντοτε είχα την αίσθηση ότι ακολουθώ τα χνάρια του με τον δικό μου τρόπο. Δεθήκαμε με ουσιαστικούς και άρρηκτους δεσμούς αγάπης και φιλίας, έντονα συμφωνώντας η έντονα διαφωνώντας. Πάντοτε με τόση ειλικρίνεια ώσπου, ειδικά και με τη συνεργασία μας στο tar.gr, γίναμε ο ένας αναντικατάστατος σύμβουλος του άλλου.
Αλίμονο... αυτό τώρα χάνεται. Ομως όχι ο Νότης. Αυτός για μένα θα χαθεί μαζί με την τελευταία μου ανάσα...
Κώστας Γρηγορέας, συνθέτης κιθαρίστας
Κοίταζε πάντα μπροστά
Νότη μας,
όταν ανταλλάξαμε ευχές τα φετινά Χριστούγεννα μου είπες πως όταν επιστρέψεις από το Πήλιο, θα συναντηθούμε για την παρουσίαση του δίσκου σου «Οχτώ κρυφές μπαλάντες», ένα έργο που ηχογράφησες τον Οκτώβριο, στο οποίο συμμετέχω κι εγώ σε δυο πανέμορφα τραγούδια. Μου τόνισες ότι θα σου χρωστάω κι άλλη συμμετοχή, καθώς ήσουν η αφορμή που γνωρίστηκα με τον Νίκο Χουλιαρά, στο ξεκίνημά μου στο τραγούδι και εσύ που με συνόδεψες με την κιθάρα σου στα τραγούδια του.
Από τότε Νότη, βρεθήκαμε πολλές φορές μαζί στην σκηνή, μα θα μου μείνει αξέχαστη η συμμετοχή μου στην παρουσίαση του έργου σου «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με ερμηνευτές εμένα και τον Πέτρο Πανδή, στην τεράστια αυτή επιτυχία σου.
Κοίταζες πάντα μπροστά, υπηρετώντας τη μουσική με όραμα, με ποιότητα, ευγένεια και ευαισθησία. Γι’ αυτό εκτός από τη γενιά μας, σε τραγουδούν οι νέοι, σε νοιώθουν δάσκαλο και σε τοποθετούν ανάμεσα στους εκλεκτούς του τόπου μας.
Ξαφνικά έφυγες… και μείναμε βαθιά λυπημένοι…
Μαρίζα Κωχ, τραγουδοποιός, ερμηνεύτρια
Άνοιξε δρόμους στο λαϊκό μας τραγούδι
Ταξιδεύει στον ουρανό, ο αγαπημένος μου Νότης Μαυρουδής, κανείς δεν το περίμενε. Φίλος και αδελφός παντοτινός, σπουδαίος και ακούραστος καλλιτέχνης, κεντούσε με τα χρυσά του δάχτυλα πάνω στην κιθάρα και άνοιξε δρόμους στο λαϊκό μας τραγούδι. Φίνος, ήρεμος και παθιασμένος εραστής της τέχνης μας, έγραψε ιστορία. Άγρυπνος φρουρός της άλλης χαράς, ο Γιώργος Σαραντάρης μιλά έτσι για τον θάνατο:
«Ο ουρανός θα μιλήσει για μας
Οταν εμείς θα πιούμε το τραγύδι του θανάτου
Πάνω μας τα φτερά του θ’ απλωθούνε
Κι’ο γλάρος όλος ο γλάρος του ονείρου
Θα σχίσει τον ορίζοντα
Η αυγή κι’η δύση θα προσευχηθούνε
Και το σπαθί της άνοιξης θα μας πετάξει Καρπούς στην αγκαλιά
Φλούδες από δέντρα
Για να βαστάξουμε τον ήλιο.»
Νότη μου αγαπημένε, έφυγες και αυτός ο ξαφνικός θάνατος περνάει μέσα από την ψυχή όσων σε γνώριζαν, σε θαύμαζαν και σε τραγούδησαν. Θα ζεις μέσα από το έργο σου, τα παιδιά και τα εγγόνια σου.
Νένα Βενετσάνου, τραγουδοποιός, ερμηνεύτρια
Χαμηλών τόνων,
υψηλής αισθητικής και ευαισθησίας
Συμπεριφορά γνήσια, πάντα ενθαρρυντική και πάντα ζυγιασμένη, όπως άλλωστε και η μουσική του και το παίξιμο του, που συμβάδιζε τόσο με τον χαρακτήρα του και μ’ ένα μαγικό τρόπο με υπέβαλε στον κόσμο του, στη μουσική του και στη ζωή του σχεδόν αυτόματα. Ναι, ήταν «χαμηλών τόνων» αλλά υψηλής αισθητικής και ευαισθησίας.
Η πληθωρικότητα του και η γενναιοδωρία του ήταν τέτοια που δεν άφηνε περιθώρια για τυπικές, επαγγελματικές σχέσεις.
Με δίδαξε, χωρίς να παραστήσει ποτέ τον δάσκαλο, με «καθοδήγησε» χωρίς ποτέ να μου δείξει κανένα δρόμο, με εξέλιξε χωρίς κανένα κανόνα, καμία επιταγή.
Φυλάω το μεγαλύτερο δώρο που μού ’χει κάνει πέρα απ' τα τραγούδια του που τραγούδησα, να διατηρώ την ακεραιότητά μου και την πίστη μου στα υλικά μου και ότι μόνο με την ψυχή μου καθαρή θα κοινωνήσω και θα επικοινωνήσω την τέχνη μου.
Τιμή μου που με επέλεξε για συνεργάτη και φίλη.
Μόρφω Τσαϊρέλη, ερμηνεύτρια
Πραγματικά ευγενής και σοφός
μουσικός δάσκαλος
Ο μοναδικός άνθρωπος και πατέρας Νότης Μαυρουδής: Κάναμε κατάληψη στο Πολυκλαδικό Αμπελοκήπων, τότε το ’90. Μάς είχαν επιτεθεί διάφορα φασιστοειδή, γιατί οι καταλήψεις αυτές ήταν πραγματικά κινηματικές και προσπαθούσαν να τις σταματήσουν πάσει θυσία. Ένα βράδυ, μάς επιτέθηκε με όπλο στο σχολείο κάποιο τομάρι και αποφάσισαν οι γονείς να κάνουν περιφρούρηση της κατάληψής μας. Όχι να μας κάνουν να την σταματήσουμε. Να προστατέψουν εμάς, αλλά και τον αγώνα μας. Και ήταν εκεί, φρουρός μας και ο Νότης, μιας και ο γιος του ο Χάρης ήταν μαθητής στο ίδιο σχολείο, να κάνει βάρδιες με τους άλλους γονείς, με τη μητέρα μου, που ερχόταν κι εκείνη κάθε μέρα, πάντα πράος, γλυκός, με αγωνία, αλλά και βαθύτατη σοφία, έξω από τα κάγκελα του σχολείου, όλη μέρα και όλη νύχτα. Δεν θα τον ξεχάσω ποτέ, εκεί σταθερό και αποφασισμένο να μάς περιφρουρεί. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τι άνθρωπος ήταν ο Νότης, πόσο έντιμος, δίκαιος, αλλά και υπέροχα εκφραστικός, τόσο στη μουσική του, αλλά και στις απόψεις του. Γιατί ήταν ένας σπουδαίος, μα τόσο σπουδαίος μουσικός και δάσκαλος. Γιατί κατάλαβα από πολύ νωρίς το πόσο υπέροχος πατέρας ήταν, αλλά και τι υπέροχος άνθρωπος και φίλος. Γιατί στήριξε το ελληνικό τραγούδι και τη μουσική με τέτοιο ήθος, που φοβάμαι ότι δεν έμεινε πια τίποτα από αυτήν τη βαθιά ποιότητα, όπως του Νότη Μαυρουδή, στον χώρο. Έφυγε ο τελευταίος πραγματικά ευγενής, βαθύς και σοφός μουσικός μας δάσκαλος...
Ναταλία Ρασούλη, τραγουδίστρια
Στοχαστής με μοναδικό ύφος και ήθος
Πώς να χωρέσει η ψυχή μας αυτόν τον τόσο άδικο, τόσο απότομο, τόσο πρόωρο χαμό; Παραμυθένιε κιθαρίστα, μαγικέ συνθέτη, υπέροχε δάσκαλε, στοχαστή με το μοναδικό ύφος και ήθος… Θα τιμήσουμε με ευγνωμοσύνη την κληρονομιά που μας άφησες. «Μετά πάσης ειλικρίνειας» Νότη μας, μας λείπεις αβάσταχτα!
Πένυ Ξενάκη, τραγουδίστρια
Τρυφερός μελωδός
της ποίησης και της ζωής
Έφυγε αναπάντεχα από τη «γειτονιά» μας ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Για μένα, και πιστεύω για όσους είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν και να συνεργαστούν μαζί του, ο Νότης Μαυρουδής ήταν ένας ακούραστος εργάτης της τέχνης, ένας τρυφερός μελωδός της ποίησης και της ίδιας της ζωής. Στο άκουσμα της απρόσμενης φυγής η κιθάρα του έμεινε θλιμμένη και οι μελωδίες του ορφανές να τον αναζητούν. Όμως οι δρόμοι που άνοιξε στην τέχνη και τα μοναδικά του έργα θα τον θυμίζουν πάντα και θα τον κρατούν μέσα μας και ανάμεσά μας. Συλλυπητήρια στην οικογένεια, στους φίλους και στους συναδέλφους του μουσικούς, ερμηνευτές και δημιουργούς.
Καλλιόπη Βέττα, ερμηνεύτρια, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
Ευχαριστούμε για τα δώρα
Ξεχωριστός συνθέτης, άνθρωπος, που τη φήμη του ακολουθούν μόνο καλές κουβέντες, σπουδαίος σολίστας. Όλοι καπνίσαμε το τσιγάρο σου, ακόμη κι αν δεν είμαστε καπνιστές. Ευχαριστούμε για τα δώρα. Με σεβασμό στο έργο και τη στάση σου και βαθιά λύπη στην ψυχή, σε αποχαιρετούμε.
Νατάσα Μποφίλιου, τραγουδίστρια
Έδωσε βήμα
σε νέους καλλιτέχνες και μουσικούς
Γνώρισα τον Νότη Μαυρουδή στη δεκαετία του '70, μέσα από μια παρέα φίλων μου κιθαριστών, κάποιοι από τους οποίους ήταν μαθητές του. Καταρχάς υπήρξε ένας εξαίρετος δάσκαλός, που δεν δίδασκε μόνο το όργανο, αλλά και αισθητική και μουσικό ήθος. Παράλληλα υπήρξε ένας οργανικός διανοούμενος της Αριστεράς που αφιέρωσε τις δυνάμεις του στη δημιουργία και την προώθηση της μουσικής, αναλαμβάνοντας ευθύνη στη δημόσια σφαίρα μέσα από θεσμούς και πολιτισμικές δομές. Ενδιαφέρθηκε τόσο για τη μουσική, όσο και για τον στίχο, συνεργαζόμενος με σημαντικούς ποιητές και στιχουργούς, εκπλήσσοντας με την πρωτοτυπία των θεμάτων των στίχων που επέλεξε να μελοποιήσει. Έκανε συναυλίες σε πανεπιστήμια και πολιτιστικούς χώρους, έδωσε βήμα σε νέους καλλιτέχνες και μουσικούς. Πάλεψε επίσης με τον οξύ κριτικό λόγο του, από όποιο βήμα διέθετε, ακόμη και από τα κοινωνικά δίκτυα, προκειμένου να αφυπνίσει συνειδήσεις, να κινητοποιήσει καρδιές και σκέψεις. Ο Νότης Μαυρουδής αντιπροσωπεύει την ιδανική εικόνα του καλλιτέχνη και δασκάλου που δεν επαναπαύεται στις δάφνες του, ούτε υπηρετεί τις εξουσίες, αλλά μάχεται για μια καλύτερη κοινωνία, για τον πολιτισμό και τις αξίες του ουμανισμού. Έχοντας ζήσει, ακόμη από τη γέννηση του, μια ζωή που συνδέεται άμεσα με όλα τα τραυματικά επεισόδια της σύγχρονης ιστορίας μας, τίμησε το πέρασμα του από αυτόν τον κόσμο ως άνθρωπός, πολίτης, δάσκαλός και μουσικός. Θα τον θυμόμαστε και θα τον τραγουδάμε.
Ειρήνη Δασκαλάκη, τραγουδίστρια, δρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ
Συνδυασμός
ευγενικής και μαχητικής στάσης
Νότη μου, θα σε ευγνωμονώ πάντα για όλα όσα απλόχερα μού έδωσες όλα αυτά τα χρόνια: στιγμές, ταξίδια, συναυλίες, τραγούδια, τη φιλία και την εκτίμησή σου, τον τρόπο σου να μού θυμίζεις πάντα τον συνδυασμό μιας ευγενικής και, μαζί, μαχητικής στάσης απέναντι στη ζωή.
Αντίο.
Γιώργης Χριστοδούλου, τραγουδοποιός
Η μουσική κληρονομιά του θα είναι πάντα εδώ
Δεν έχω λόγια... Ένα αντίο μόνο στον γλυκύτατο σεμνό εμπνευσμένο, Νότη Μαυρουδή, που μας άφησε τόσο ξαφνικά για τις γειτονιές των αστεριών. Η μουσική του κληρονομιά θα είναι πάντα εδώ.
Λεωνίδας Μαριδάκης, τραγουδοποιός