Η γνωμοδότηση Ντογιάκου προκάλεσε την έντονη αντίδραση σύσσωμης της αντιπολίτευσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ ζητά από τον πρωθυπουργό να πάρει δημόσια θέση για το αν η ΑΔΑΕ έχει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα να ερευνήσει ποιοι είχαν τεθεί υπό παρακολούθηση από την ΕΥΠ, ενώ παράλληλα θέτει την αντισυνταγματική γνωμοδότηση υπόψη του ευρωκοινοβουλίου, επιχειρώντας δημοσιοποίηση της εκτροπής. Ζητήσαμε από τον Γιώργο Κατρούγκαλο να μας απαντήσει στα ερωτήματα που προκύπτουν από την κίνηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, κ. Ντογιάκου.
.jpg)
Χαρακτηρίστηκε η γνωμοδότηση Ντογιακου συνταγματική εκτροπή. Γιατί;
Γιατί ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κινήθηκε εκτός της αρμοδιότητας και της δικαιοδοσίας του και επιχείρησε, αντίθετα με το Σύνταγμα, ουσιαστικά να ασκήσει προληπτικό έλεγχο στη δράση μιας ανεξάρτητης αρχής. Από την αμφισβητούμενης συνταγματικότητας ρύθμιση του άρθρου 4 παρ. 7 του νεοδημοκρατικού νόμου 5002/2022, που προβλέπει ότι η παρακολούθηση για λόγους εθνικής ασφάλειας γνωστοποιείται στους υπό παρακολούθηση μετά από τριετία και με απόφαση τριμελούς οργάνου, ο κ. Εισαγγελέας συνάγει ότι εξέλιπε πλέον κάθε αρμοδιότητα της αρχής για άσκηση οποιουδήποτε σχετικού ελέγχου επί των παρόχων κινητικής τηλεφωνίας. Κατ’ αυτόν, «η ΑΔΑΕ δεν έχει πλέον αρμοδιότητα για έλεγχο στους παρόχους, ώστε να απαντήσει σε θιγόμενο ιδιώτη». Το λογικό και νομικό σφάλμα είναι προφανές: επιχειρείται σκόπιμη σύγχυση ανάμεσα στο δικαίωμα ενημέρωσης του παρακολουθούμενου και τη συνταγματική αρμοδιότητα ελέγχων από την Αρχή. Όμως, ακόμη και κατά το νόμο 5002/2022, που δεν έχει κανένα σεβασμό για το Σύνταγμα, η τριετία αφορά αποκλειστικά την ενημέρωση αυτού που έχει τεθεί υπό παρακολούθηση και όχι τον διαρκή έλεγχο που ασκεί η Αρχή για όλα τα θέματα που αφορούν το απόρρητο των επικοινωνιών, συμπεριλαμβανόμενης της άρσης του για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Ποια μπορεί να είναι τα κίνητρα μιας τέτοιας κίνησης; Τι κατάσταση δημιουργεί στο πολιτικό σκηνικό;
Χωρίς να θέλω να επεισέλθω στα κίνητρα του κ. Ντογιάκου -ούτε και χρειάζεται- είναι προφανές ότι εξ αντικειμένου ενισχύει, ως μη όφειλε, τη συσκότιση του σκανδάλου, όπως είναι η στρατηγική της κυβέρνησης. Επιδιώκει την πλήρη αδρανοποίηση της ΑΔΑΕ, με απλά λόγια να της στερήσει την δυνατότητα να ασκεί το ελεγκτικό της έργο, όπως κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα και τον ιδρυτικό της νόμο. Απειλεί μάλιστα με ποινές κάθειρξης τα μέλη της, εάν ασκήσουν τα καθήκοντα τους. Και όμως, η ρύθμιση της παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 3115/2003, κατά την οποία η ΑΔΑΕ «διενεργεί αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας, τακτικούς και έκτακτους ελέγχους, σε εγκαταστάσεις, τεχνικό εξοπλισμό, αρχεία, τράπεζες δεδομένων και έγγραφα της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (Ε.Y.Π.), άλλων δημοσίων υπηρεσιών, οργανισμών, επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και ιδιωτικών επιχειρήσεων που ασχολούνται με ταχυδρομικές, τηλεπικοινωνιακές ή άλλες υπηρεσίες σχετικές με την ανταπόκριση και την επικοινωνία» δεν καταργήθηκε από τον πρόσφατο νόμο. Ούτε θα μπορούσε να καταργηθεί, γιατί κάτι τέτοιο θα έπληττε ουσιωδώς τη συνταγματική αρμοδιότητα της ΑΔΑΕ.
Σύσσωμη η αντιπολίτευση κατήγγειλε το γεγονός. Χρειάζεται ένα πανδημοκρατικό μέτωπο; Πρέπει να διεθνοποιηθει;
Η αντίδραση θα πρέπει να εκδηλωθεί σε πολλά επίπεδα. Σε κάθε περίπτωση, η υπό κρίση γνωμοδότηση ούτε την Αρχή εμποδιζει να προχωρήσει σε ελέγχους, ούτε τους παρόχους κινητής τηλεφωνίας απαλλάσσει από τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης τους προς τις εντολές της. Εάν, με το πρόσχημα της γνωμοδότησης, αρνηθούν να συνεργασθούν με την ΑΔΑΕ, αυτή μπορεί να τους επιβάλει τα προβλεπόμενα πρόστιμα, τη νομιμότητα των οποίων μπορούν να αμφισβητήσουν ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων. Επίσης, αυτονόητο είναι ότι η ρύθμιση της παρ. 7 του άρθρου 4 του ν. 5002/2022 δεν εμποδίζει τον Πρόεδρο της, όταν κληθεί ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, να την ενημερώσει για τα ευρήματα των ελέγχων που έχει πραγματοποιήσει, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας. Έχουμε ήδη ως ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καταθέσει ανάλογο αίτημα και θεωρώ ότι και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης θα ακολουθήσουν. Όπως ορθά επισημαίνετε, για το ζήτημα αυτό πρέπει να διαμορφωθεί ένα πανδημοκρατικό μέτωπο, τις απαρχές του οποίου βλέπουμε όχι μόνον στις δηλώσεις των πολιτικών κομμάτων αλλά και σύσσωμου του νομικού κόσμου της χώρας. Τέλος, η διεθνοποίηση του θέματος είναι απολύτως αναγκαία, γιατί η χώρα εκτίθεται διεθνώς με παρόμοιες επιλογές. Έχουμε ήδη θέσει το ζήτημα και στο Ευρωκοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Οι ανεξάρτητες αρχές ήταν σημαία του νεοφιλελευθερισμού και της Νέας Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση σε όλη της τη θητεία τις αμφισβητεί ή προβαίνει σε κινήσεις αποδυνάμωσης τους. Αλλάζει το πολιτικά φιλελεύθερο αφήγημα ή είναι ευκαιριακη η στάση της ΝΔ;
Ο πολιτικός φιλελευθερισμός των νεοφιλελεύθερων είναι πάντοτε οπορτουνιστικός, τον ακολουθούν μόνον εφόσον δεν αντιστρατεύεται την οικονομική τους ατζέντα υπέρ των λίγων και ισχυρών. Η μεγαλύτερη επίθεση στα ατομικά δικαιώματα, και δεν αναφέρομαι μόνον στα συνδικαλιστικά, έγινε στην Ευρώπη από την κυβέρνηση Θάτσερ. Την δόξα αυτής ζήλεψε και ο κ. Μητσοτάκης, και ανάλογη είναι η πολιτεία του σε όλα τα μέτωπα, από αυτό της αστυνομικής αυθαιρεσίας έως την κατακρεούργηση των δικαιωμάτων, ατομικών και συλλογικής δράσης, των εργαζομένων.