«Η Ελλάδα υποδέχτηκε δεκάδες χιλιάδες ουκρανούς πρόσφυγες, αλλά απέτυχε να προστατεύσει τα δικαιώματα άλλων αιτούντων άσυλο και μεταναστών, συμπεριλαμβανομένης της επαναπροώθησης νέων αφίξεων πίσω στην Τουρκία. Η καταστολή των μη κυβερνητικών οργανώσεων και η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης συνεχίστηκαν. Ο περιορισμός της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και ένα σκάνδαλο παρακολούθησης προκάλεσαν ανησυχίες για το κράτος δικαίου. Η κατάχρηση της επιβολής του νόμου παραμένει ευρέως διαδεδομένη. Οι αξιωματούχοι, υπεύθυνοι υπεράσπισης του νόμου, απέτυχαν να ανταποκριθούν επαρκώς σε εγκλήματα μίσους και σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν συνένοχοι σε αυτά». Αυτό είναι επί λέξει το εισαγωγικό κείμενο για την Ελλάδα, στην ετήσια έκθεση της Human Right Watch (HRW) για το 2022.
Η οργάνωση επισημαίνει τη διαφορετική διαχείριση των 70.676 ουκρανών προσφύγων σε σχέση με τους 10.139 μη ουκρανούς πρόσφυγες που έφτασαν στην Ελλάδα το πρώτο ενιάμηνο του 2022. «Ο υπουργός Μετανάστευσης της Ελλάδας, Νότης Μηταράκης, δήλωσε στη βουλή τον Μάρτιο ότι οι Ουκρανοί είναι “πραγματικοί πρόσφυγες”, ενώ όσοι έρχονται από τη Συρία ή το Αφγανιστάν είναι “παράτυποι μετανάστες”, παρόλο που πολλοί Σύροι και Αφγανοί μπορούν βάσιμα να αιτηθούν το καθεστώς του πρόσφυγα». Ακόμα, σχολιάζεται επικριτικά και η άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να δεχτεί πως κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις, την ίδια στιγμή που δηλώνει πως «”απέτρεψε” 150.000 παράτυπες αφίξεις το 2022».
Επίσης, η έκθεση της HRW παραπέμπει στην καταγραφή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ «σχεδόν 540 περιστατικών άτυπων επιστροφών από την Ελλάδα από τις αρχές του 2020», ενώ προσθέτει και την «απόφαση σταθμό» καταδίκης της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για το πολύνεκρο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι το 2014.
Καταγγέλλονται ακόμα, οι ποινικές διώξεις προσφύγων, μεταναστών και μελών ΜΚΟ από τις ελληνικές αρχές. «Τα ελληνικά δικαστήρια εξακολουθούν να καταδικάζουν τους μετανάστες ως “διακινητές ανθρώπων”, ορίζοντας ποινές που ξεπερνούν και τα 100 χρόνια φυλάκισης, βάσει αμφίβολων αποδεικτικών στοιχείων», όπως σχολιάζεται χαρακτηριστικά.
Η έκθεση του 2022 της HRW εστιάζει φυσικά και στο σκάνδαλο των υποκλοπών, «το ελληνικό Watergate». Αφού αναφέρει συνοπτικά τις αποκαλύψεις του καλοκαιριού, σχολιάζει όσα ακολούθησαν στο Κοινοβούλιο. «Τον Σεπτέμβριο συγκροτήθηκε Εξεταστική Επιτροπή με αντικείμενο τις παρακολουθήσεις, αλλά το κυβερνών κόμμα απέρριψε δεκάδες μάρτυρες τους οποίους πρότειναν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων, τα τηλέφωνα των οποίων είχαν παγιδευτεί. Επιπρόσθετα, οι βουλευτές αποφάσισαν ότι όλες οι συνεδριάσεις της εξεταστικής επιτροπής θα λαμβάνουν χώρα κεκλεισμένων των θυρών και θα παραμείνουν απόρρητες, εγείροντας ζητήματα διαφάνειας».
Η υποχώρηση της χώρας στον δείκτη ελευθερίας του Τύπου των Reporters Without Borders (108η θέση διεθνώς) «αντανακλά τη σοβαρότητα των ανησυχιών», σύμφωνα με την έκθεση. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποίησε ότι εξακολουθούν να υφίστανται επιθέσεις και απειλές κατά δημοσιογράφων και ότι το επαγγελματικό περιβάλλον των δημοσιογράφων έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Πρόκειται για σωματικές επιθέσεις, απειλές, αυθαίρετη κράτηση, μηνύσεις και παρακολούθηση […] Η ειδική εισηγήτρια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Μαίρη Λόλορ ανέφερε τον Ιούνιο ότι “οι δημοσιογράφοι που αντικρούουν το αφήγημα της κυβέρνησης σχετικά με τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, βρίσκονται συχνά υπό πίεση και δεν έχουν πρόσβαση στα βασικά μέσα ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι που συντάσσουν αναφορές για ζητήματα διαφθοράς αντιμετωπίζουν μερικές φορές απειλές, ακόμη και κατηγορίες”. Το Δικαστικό Συμβούλιο του Αρείου Πάγου απάλλαξε τέσσερις Έλληνες δημοσιογράφους και εκδότες από κατηγορίες που τους απηύθυναν οι αρχές, οι οποίες οδήγησαν σε άσκηση ποινικών διώξεων και συνδέονται με την ερευνητική δημοσιογραφία τους σε ζητήματα δωροδοκίας κρατικών αξιωματούχων και γιατρών, για την παροχή προνομιακής πρόσβασης σε φαρμακευτική εταιρεία. Το Δικαστικό Συμβούλιο είπε ότι οι κατηγορίες κατά των δημοσιογράφων ήταν αβάσιμες και αρνήθηκε να τους παραπέμψει σε δίκη», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Η ετήσια έκθεση της HRW εστιάζει και στα ρατσιστικά εγκλήματα, σημειώνοντας πως οι περισσότερες επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών -που κατέγραψε το μη κυβερνητικό Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας- έχουν γίνει από ένστολους δράστες. «Η αστυνομική βία με ρατσιστικό κίνητρο παρουσιάζει αυξητική τάση από το 2018, και ειδικά εντός της περιόδου της πανδημίας […] Το ελληνικό δικαστήριο απάλλαξε τέσσερις αστυνομικούς για τη δολοφονία του 33χρονου queer ακτιβιστή και υπερασπιστή ανθρώπινων δικαιωμάτων Ζακ Κωστόπουλο το 2018».
Καταγράφονται οι αυξανόμενες πιέσεις προς την κυβέρνηση προκειμένου να κατοχυρώσει νομικά τον όρο «γυναικοκτονία», καθώς οι γυναικοκτονίες το 2022 ήταν τουλάχιστον 17, ενώ διαπιστώνεται πως «λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και τρανς (ΛΟΑΤ) άτομα γίνονται στόχος μίας ευρείας κατηγορίας δραστών, η οποία περιλαμβάνει απλούς πολίτες, δημόσιους υπαλλήλους και ένστολους, ακόμα και συγγενείς τους».