Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Η δημοσκοπική εικόνα είναι η φωτογραφία της στιγμής και ο Στράτος Φαναράς, πρόεδρος της Metron Analysis, κατά τη συζήτησή μας, προσπάθησε να μην εστιάσει μόνο στα πρόσωπα της πρώτης σειράς, αλλά να ανοίξει το πλάνο: στα κόμματα της αντιπολίτευσης, στη συγκυρία, στους αναποφάσιστους, στη στρατηγική των κομμάτων, στην προκήρυξη των εκλογών. Όπως ο ίδιος εκτιμά, η οικονομία και η γεωπολιτική θα είναι τα επίδικα των εκλογών, ενώ τα ζητήματα κοινωνικής συνοχής θα ήταν εκείνα που θα μπορούσαν να διαφοροποιήσουν την αντιπαράθεση.
(1).jpg)
Ποια είναι η δημοσκοπική εικόνα, τώρα που μπήκαμε και επίσημα στο εκλογικό έτος;
Η ΝΔ έχει ένα προβάδισμα, το οποίο φαίνεται –μέχρι τώρα τουλάχιστον- αδιατάρακτο. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ ανεβαίνει σταδιακά αλλά αργόσυρτα. Δεν θα απέκλεια, λοιπόν, να δούμε ένα τοπίο συσχετισμών που θα έμοιαζε πολύ με το 2019. Πιθανόν βέβαια να δούμε μια μικρή άνοδο του ΠΑΣΟΚ, σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές, αν καταφέρει να συγκρατήσει την πτώση που σημείωσε το Δεκέμβριο λόγω του Qatargate. Το ΚΚΕ και η «Ελληνική Λύση» δείχνουν μία σχετική σταθερότητα στα ποσοστά τους, ενώ το ΜέΡΑ25 παρουσιάζει μεγαλύτερες διακυμάνσεις και αστάθεια ψήφου. Πάντως μέχρι τώρα ποτέ δεν έχουμε καταγράψει ποσοστό του κάτω από το 3,5% στην εκτίμηση ψήφου. Ο χώρος της πέραν της ΝΔ δεξιάς βρίσκεται σε μία ρευστότητα, με διάφορα σχήματα να διεκδικούν να εμφανιστούν με ποσοστά άνω του 1%, ώστε να διαπραγματευτούν τη θέση τους από την πρώτη αναμέτρηση στη δεύτερη. Μάλιστα, το σχήμα του Κασιδιάρη, ως διάδοχο σχήμα της Χρυσής Αυγής, φλερτάρει με το ενδεχόμενο εισόδου στη βουλή.
Στην εξωκοινοβουλευτική Αριστερά βλέπεις κάποια κινητικότητα;
Όχι κάτι το ιδιαίτερο. Καμία φορά εμφανίζεται η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο 1%, χωρίς όμως να είναι σταθεροποιημένο. Εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι ότι εμφανίζεται ξαφνικά να παίρνει 0,5% ένα άγνωστο σχήμα, το οποίο λέγεται Νίκη ή κάπως έτσι.
Η ΝΔ γιατί έχει μια σταθερή πορεία σε όλη της τη θητεία και παρά τις αποκαλύψεις για υποκλοπές δεν φαίνεται να βιώνει μια αισθητή φθορά, όπως θα ήταν ενδεχομένως αναμενόμενο;
Το ζήτημα των υποκλοπών αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο συζήτησης. Η γνώμη μου είναι ότι υπάρχει ένας αυξημένος κοινωνικός μιθριδατισμός. Στην εποχή που για να μπούμε σε έναν ιστότοπο πρέπει να συναινέσουμε να αφήσουμε πίσω το αποτύπωμά μας, όλα έχουν σχετικοποιηθεί. Όμως δεν ισχύει ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις. Υπάρχουν, αλλά αυτές δεν αφορούν στους κομματικούς συσχετισμούς, αφορούν συνολικά στις σχέσεις εμπιστοσύνης του εκλογικού σώματος με το πολιτικό σύστημα.
Μήπως μιλάμε για μια εμπεδωμένη διαφθορά και διαπλοκή; Στο δεύτερο φόρουμ της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας παρουσιάστηκε έρευνα σύμφωνα με την οποία το 80,8% των συμμετεχόντων δηλώνει πως έχουμε σε μεγάλο ή πολύ μεγάλο βαθμό διαφθορά. Μήπως τελικά δεν προκαλεί εντύπωση η αποκάλυψη, αλλά είναι απλά μια επιβεβαίωση κάτι που ξέρουμε ήδη;
Στα θέματα που διερευνούμε, η μεγαλύτερη αποτυχία της κυβέρνησης είναι στην αντιμετώπιση της διαφθοράς, με μόλις το 15% να την αξιολογεί θετικά. Η ατζέντα της περιόδου είναι άλλη, η οικονομία, η ακρίβεια, τα εθνικά θέματα. Από εκεί και πέρα, υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης. Μάλιστα, σε αυτή και την προηγούμενη έρευνά μας καταγράψαμε το χαμηλότερο ποσοστό που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια σε πολιτική και κοινωνική εμπιστοσύνη. Αλλά αυτό αφορά συνολικά το πολιτικό σύστημα και δεν μεταφράζεται σε μια προτιμησιακή σχέση υπέρ του ενός ή του άλλου κόμματος. Θέλω δε να επισημάνω ότι το κάθε κόμμα στο ζήτημα αυτό έχει να αντιμετωπίσει τις δικές του πληγές, μικρές ή μεγαλύτερες, παρούσες ή παρελθούσες.
Όλα αυτά τα γεγονότα για τα οποία είναι υπαίτια η κυβέρνηση μπορεί να λειτουργήσουν κάποια στιγμή σωρευτικά;
Βεβαίως, κάποια στιγμή η συσσωρευμένη ποσότητα μπορεί να καταστεί ανεξέλεγκτη. Αλλά για να γίνει αυτό υπάρχουν προϋποθέσεις. Και η βασικότερη είναι να προταθεί μία άλλη ρεαλιστική και εφικτή λύση διακυβέρνησης. Ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας –μια σχετική πλειοψηφία- θέλει σταθερότητα και αυτοδυναμία στην κυβέρνηση. Αυτή την προσφέρει ο Μητσοτάκης και η ΝΔ. Από την άλλη, η πρόταση των κυβερνήσεων συνεργασίας δείχνει να υποχωρεί διαρκώς ως προς την αποδοχή της, γιατί πέραν όλων των άλλων δεν υποστηρίζεται και από διαθέσιμα να συνεργαστούν σχήματα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πάει να αντιπαρατεθεί στην σταθερότητα της ΝΔ με τη Δικαιοσύνη. Μπορούν να αντιπαρατεθούν αυτές οι δύο αξίες; Ποια είναι η ατζέντα εκείνη που θα μπορούσε να φέρει αποτέλεσμα στην σύγκριση με την κυβέρνηση;
Η σταθερότητα είναι μία αξία διακυβέρνησης και η δικαιοσύνη μια ηθική αξία. Οι δύο έννοιες αυτές κινούνται σε διαφορετικούς κόσμους, η μία στο χώρο της πολιτικής, η άλλη στο χώρο της ηθικής. Επομένως, η σύγκριση είναι ανέφικτη. Εκεί που υπάρχει πεδίο αντιπαράθεσης είναι στο ζήτημα της κοινωνικής συνοχής. Μια ατζέντα που θα ήταν προσανατολισμένη στα οικονομικά και τα κοινωνικά θέματα. Για παράδειγμα, η Υγεία θα έπρεπε να είναι ένα σημείο αιχμής, καθώς σε αυτό η κυβέρνηση βλέπει τις επιδόσεις της να μειώνονται. Ομοίως, για τα θέματα της οικονομίας και της ακρίβειας, Εκεί θα έπρεπε να αναδείξει η αντιπολίτευση τις διαφορετικές της προσεγγίσεις. Και βέβαια στο σχέδιο διακυβέρνησης που προτείνει για την επόμενη μέρα.
Το ότι δεν έχουν προκηρυχθεί εκλογές, με την κυβέρνηση να διατηρεί το στοιχείο του αιφνιδιασμού είναι προς το συμφέρον της; Ή από τη στιγμή που δεν τίθεται ζήτημα πρόωρων εκλογών πια θα έπρεπε να έχει οριστεί η ημερομηνία;
Ο Ερντογάν προκήρυξε τις εκλογές για τις 14 Μαΐου. Ίσως θα έπρεπε να σκεφτούμε τη δυνατότητα να γίνουν οι δικές μας εκλογές ή τώρα πολύ σύντομα ή μάλλον καλύτερα μετά τις εκλογές στην Τουρκία, ώστε να μην έχουμε παράλληλες προεκλογικές περιόδους που θα ανεβάσουν κι άλλο την ένταση. Είναι προς το συμφέρον όλων να μπορούν να διεξαχθούν οι εκλογές σε ένα πιο ήρεμο περιβάλλον διαλόγου. Περιμένω το θέμα αυτό να απασχολήσει και να ληφθεί υπόψη τόσο από τον πρωθυπουργό όσο και από τους ηγέτες των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Είπες πριν ότι εντοπίζεται το κόμμα του Κασιδιάρη κοντά στο όριο εισόδου στη βουλή. Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης, από τη μία, και η αντίστοιχη αντιπρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, που θα απαγορεύσει στο κόμμα αυτό να κατέβει στις εκλογές τι συνέπειες μπορεί να έχει στην εκλογική συμπεριφορά;
Είναι προφανές ότι μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να δημιουργήσει, χωρίς να είναι βέβαιο, μια αυξημένη αντισυσπείρωση στο χώρο αυτό. Βέβαια, αν τελικά το σχήμα αυτό δεν μετέχει στην εκλογική αναμέτρηση, τότε προκύπτει ένα ερώτημα αν και που θα διοχετευθεί η εκλογική του δυναμική. Πάντως, το σίγουρο είναι ότι δημιουργείται μια δυνατότητα να πάνε στις εκλογές με μια ατζέντα που κατά παράδοξο τρόπο (όπως εξάλλου συμβαίνει με όλα τα ακροδεξιά σχήματα) θα θέτουν θέματα αποκλεισμών και δικαιωμάτων και θα αναβαθμίζει την επίθεση στο πολιτικό σύστημα.
Οι εκλογές θα έχουν το επίδικο του πορτοφολιού ή μπορεί να προταθεί κάποιο άλλο αξιακό-δικαιωματικό ζήτημα;
Αυτά που βλέπω είναι οικονομία και η γεωπολιτική, η οποία τον τελευταίο χρόνο έχει ανέβει πολύ. Και σίγουρα τα θέματα των δικαιωμάτων θα παίξουν ρόλο κυρίως μεταξύ των νέων ψηφοφόρων. Δεν βλέπω σε κάποιο άλλο θέμα δυναμική.
Η κηδεία του τέως αναστάτωσε την ενότητα της Νέας Δημοκρατίας;
Νομίζω παροδικά, εκτός αν υπάρξει πολιτική συνέχεια στο θέμα. Η ΝΔ καταφέρνει μέχρι τώρα να λειτουργεί πολυσυλλεκτικά και δεν νομίζω να απειλείται από επιμέρους διαφοροποιήσεις.
Η δεξαμενή των αναποφάσιστων θα είναι αυτή που θα κρίνει το αποτέλεσμα; Από ποιο χώρο είναι κυρίως αυτοί και ποια ζητήματα τους απασχολούν;
Το βασικό πολιτικό ιδεολογικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι τοποθετούνται στο χώρο του Κέντρου κυρίως, αλλά και σε όσους δεν αναγνωρίζονται στην κλίμακα Αριστεράς-Δεξιάς. Και με βάση την κοινωνική ανάλυση προέρχονται κυρίως από τους νέους που δεν έχουν παγιωμένες εκλογικές συμπεριφορές. Με αυτή την έννοια, θα έλεγα ότι τόσο ιδεολογικά όσο και κοινωνικά είναι πιο απαιτητικοί και «δύσκολοι» ψηφοφόροι οι οποίοι αποφασίζουν την τελευταία στιγμή, ίσως και πάνω από την κάλπη τι θα ψηφίσουν και αν θα ψηφίσουν. Και βέβαια μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τους τελικούς συσχετισμούς, αν σκεφτεί κανείς ότι αποτελούν περίπου το 10% του εκλογικού σώματος.