«Ήταν μια ανείπωτη, μια ξεχασμένη ιστορία ζωής. Πήρα την έρευνά μου πολύ στα σοβαρά και ήταν απίστευτα ικανοποιητικό να αποκαλύψω τόσο συναρπαστικό υλικό». Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον συγγραφέα και δημοσιογράφο Ντομινικ Μπλις που το 2014 έγραψε το βιβλίο «Ερνό Ερμπστάιν: Ο θρίαμβος και η τραγωδία του ξεχασμένου πρωτοπόρου του ποδοσφαίρου». Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο: «Ήταν ένας από τους καλύτερους προπονητές που υπήρξαν ποτέ, ένας πρωτοπόρος τακτικός και ανώτατος άνθρωπος-μάνατζερ που δημιούργησε την μεγάλη Τορίνο, την ομάδα που κυριάρχησε στο ιταλικό ποδόσφαιρο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο».
Κλωτσώντας στη Βουδαπέστη
Ο Ερνό Ερμπστάιν γεννήθηκε στις 13 Μαΐου 1898 στη Βουδαπέστη και ήταν μέλος της πολυάριθμης εβραϊκής κοινότητας της πόλης. Από μικρός αγάπησε το ποδόσφαιρο, ενώ παράλληλα έκανε πολλές δουλειές για να ενισχύει οικονομικά την οικογένεια του. Τελικά η μπάλα τον κέρδισε. Από το 1915 μέχρι το 1924 αγωνίστηκε στην Budapesti AΚ, ενώ μετά τη λήξη του Α’ παγκοσμίου πολέμου έπεισε τη γυναίκα του να μετακομίσουν στην Ιταλία όπου το ποδόσφαιρο ήταν επαγγελματικό. Υπογράφει στην Φιουμάνα (σήμερα το Φιούμε ανήκει στην Κροατία) και παίρνει μεταγραφή σε λίγα χρόνια για τη Βιτσέντζα, ομάδα της Σέριε Β τότε. Το 1928 δέχεται ένα τηλεφώνημα από την εβραϊκή κοινότητα της Νέας Υόρκης να πάει να παίξει μπάλα. Πηγαίνει, χωρίς να τον ακολουθήσει αυτή τη φορά η γυναίκα του με την κόρη τους, οι οποίες έμειναν στην Ιταλία.
Δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στην ζωή της Νέας Υόρκης, ενώ την ίδια ώρα ο Μουσολίνι κυβερνάει πια την Ιταλία. Κρεμάει τα παπούτσια του και γυρνάει ως προπονητής στο Μπάρι. Μετά από μερικές πετυχημένες χρονιές του γίνεται πρόταση να αναλάβει τον πιο ποθητό πάγκο της Ευρώπης τη δεκαετία του 1930, εκείνον της Τορίνο. Παρά τις σκληρές μεθόδους προπόνησης που εφάρμοζε, οι παίχτες του τον λάτρευαν. Ο Μουσολίνι αποφασίζει τον ρατσιστικό νόμο «Μανιφέστο της Ράτσας», σύμφωνα με τον οποίο θα απελαύνονταν όλοι οι μη-Ιταλοί από τη χώρα. Την 1η Δεκεμβρίου 1938 καραμπινιέροι βρέθηκαν έξω από το προπονητικό κέντρο της Τορίνο και ρώτησαν τον Ερμπστάιν αν είναι Ιταλός. Απάντησε ότι είναι Ούγγρος. Μετά τον ρώτησαν αν είναι και Εβραίος. Τότε ο Ερμπστάιν έδωσε μια θρυλική απάντηση: «Ανήκω στη ράτσα των ανθρώπων. Άλλωστε εσείς ξέρετε ότι κάθε Σάββατο και κάθε Κυριακή βρίσκομαι στο γήπεδο». Παρόλα αυτά, δύο μέρες μετά με ανακοίνωση στην εφημερίδα “Λα Στάμπα”, η Τορίνο τον απέλυσε «ώστε να είναι σύμφωνη με τo ρατσιστικό νόμο».
Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Τότε ξεκινάει η περιπλάνησή του στην Ευρώπη. Προσπάθησε να μπει στην Ολλανδία, όπου τον είχε καλέσει ο παλιός του συμπαίκτης Άρμπαν Βάιτς, αλλά τον μπλόκαραν στα σύνορα, καθώς δεν ήταν Άριος. Επιστρέφει στη Βουδαπέστη και γλιτώνει από τους διωγμούς κατά των Εβραίων δουλεύοντας σε μια φάμπρικα κλωστοϋφαντουργίας. Εκεί συναντά τον μετέπειτα αρχηγό της Γκρανάτα, Φερρούτσιο Νόβο. Στη μεγάλη σφαγή των Εβραίων της Βουδαπέστης, της 19ης Μαρτίου 1944, επιβιώνει διότι στο δίλημμα «στρατόπεδο συγκέντρωσης ή θάνατος» επιλέγει το πρώτο. Τον πηγαίνουν σε χωράφια καταναγκαστικής εργασίας, ενώ αγνοεί την τύχη της οικογένειάς του.
Μετά την απελευθέρωση της Ουγγαρίας από τον Κόκκινο Στρατό επανενώνεται με τους δικούς του και επιστρέφει στο Τορίνο. Εκεί κάθεται πάλι στον πάγκο της Γκράνατα και χτίζει μια θρυλική ομάδα που παίρνει 5 συνεχόμενα πρωταθλήματα και έχει 10 στους 11 παίκτες της Σκουάντρα Ατζούρα δικούς της. Το κόκκινο της Τορίνο μαζί με την προσωπική του ιστορία των διώξεων και την εβραϊκή του καταγωγή, πλέον σημαίνουν ότι θεωρείται κομμουνιστής. Στο συντηρητικό Τορίνο αυτό ήταν πάλι ένα βαρύ φορτίο, πόσο μάλλον όταν ο εκδότης της κομμουνιστικής εφημερίδας, Ραφ Βαλλόνε, ήταν φίλος του. Τον κατηγόρησαν ότι ήταν σοβιετικός κατάσκοπος και ότι είχε στήσει ένα παιχνίδι μεταξύ της Ιταλίας και της Σοβιετικής Ένωσης (φιλικό που δεν υπάρχει καταγεγραμμένο πουθενά, έγινε το 1947 και κέρδισαν 2-3 οι Σοβιετικοί). Ο Ερμπστάιν γλίτωσε από τα στρατόπεδα του θανάτου και έχασε τη ζωή του στις 4 Μαΐου 1949 όταν το αεροπλάνο που μετέφερε την αποστολή της Τορίνο συνετρίβη στον τοίχο της Βασιλικής Superga στο Τορίνο.