Ναυάγιο σκάφους, στη θαλάσσια περιοχή Παντέλι νοτιοανατολικά της Λέρου, σημειώθηκε το πρωί της Κυριακής 05/02. Μία γυναίκα ανασύρθηκε νεκρή από τη θάλασσα και τέσσερα ανήλικα παιδιά (ηλικίας 4-5 ετών) πεθάναν στο Γενικό Νοσοκομείο Λέρου. Σύμφωνα με το λιμενικό σώμα διασώθηκαν 42 άτομα, εκ των οποίων τα οκτώ νοσηλεύονται, ενώ αγνοούνται τρία πρόσωπα. Στη συνέχεια, το λιμενικό γνωστοποίησε τη σύλληψη δύο ανδρών -17 και 30 ετών- που επέβαιναν στη βάρκα και κατηγορούνται πλέον για «διευκόλυνση εισόδου στο ελληνικό έδαφος πολιτών τρίτων χωρών χωρίς να υποβληθούν στον προβλεπόμενο έλεγχο», «παράνομη είσοδο», «πρόκληση ναυαγίου», «έκθεση ζωής σε κίνδυνο» και «ανθρωποκτονία από αμέλεια».
Λίγες ώρες μετά το ναυάγιο της Λέρου, ένα ακόμα ναυάγιο σκάφους συνέβη στη θαλάσσια περιοχή Προβοσκίδα ανατολικά της Λέσβου, όταν η φουσκωτή βάρκα χτύπησε στα βράχια εξαιτίας των δυνατών ανέμων. Αρχικά διασώθηκαν 32 άτομα και ανασύρθηκαν τρία νεκρά πρόσωπα. Λίγες ώρες μετά, βρέθηκαν ζωντανά επτά ακόμα άτομα που είχαν καταφέρει να βγουν στη στεριά. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των προσφύγων, στο σκάφος επέβαιναν τουλάχιστον 41 άνθρωποι. Οι περισσότεροι διασωθέντες έχουν μεταφερθεί στο ΚΥΤ της Λέσβου, ενώ νοσηλεύονται στο νοσοκομείο ένας άνδρας και ένα 6χρονο κορίτσι.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία, το 2021 έχασαν τη ζωή τους στα νερά της Μεσογείου τουλάχιστον 3.100 άτομα, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2022 ο αριθμός των νεκρών είχε φτάσει τους 1.200. Τα πολύνεκρα ναυάγια στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο είναι μακάβρια καθημερινότητα που δεν απασχολεί σοβαρά την Ευρώπη. Αντιθέτως, πρόσφατες πολιτικές πρωτοβουλίες εντός της ΕΕ δείχνουν την πρόθεση πολλών δεξιών και ακροδεξιών κυβερνήσεων να κινηθούν σε ακόμα πιο αντιπροσφυγική πολιτική.
Σε κοινή επιστολή (06/02/2023) προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, οι επικεφαλής οκτώ κυβερνήσεων (Ελλάδα, Αυστρία, Δανία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Σλοβακία) ζητούν μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου, ενίσχυση της προστασίας των συνόρων «μέσω της ανάπτυξης υποδομών», αύξηση του αριθμού των «γρήγορων επιστροφών». Σκληρότερη αντιπροσφυγική πολιτική πρότεινε η Ελλάδα και όταν συνυπέγραψε κοινή δήλωση με την Ιταλία, την Κύπρο και την Μάλτα, τον Νοέμβριο 2022 στη Σύνοδο Μεσογειακών χωρών. Η Ισπανία δεν υπέγραψε τη συγκεκριμένη δήλωση, στην οποία κατηγορούνταν τα ιδιωτικά διασωστικά σκάφη των ΜΚΟ πως «δεν συνάδουν με το πνεύμα του διεθνούς νομικού πλαισίου σχετικά με τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης».
Πάγια θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν η άρνησή της να χρηματοδοτηθούν φράχτες από κονδύλια της ΕΕ, στα σύνορα των κρατών. Όσα κράτη μέλη (Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβενία, Ελλάδα) έχουν χτίσει φράχτες, το έχουν κάνει με χρήματα από τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα ακροδεξιοί κύκλοι εντός της Ένωσης επαναφέρουν τη συζήτηση και καλούν την Επιτροπή να αναθεωρήσει τη θέση της.
Σύμφωνα με το ουγγρικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων, ο ούγγρος ακροδεξιός πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν σε τηλεφωνική επικοινωνία με τους ομολόγούς του σε Πολωνία, Βέλγιο, Φινλανδία, Μάλτα, Βουλγαρία, ζήτησε χρηματοδότηση των φραχτών από την ΕΕ. Σε παρόμοιο κλίμα, κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα την Δευτέρα, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ σχολίασε πως «ένας φράχτης θα μπορούσε να είναι μια επιλογή και θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Η ομάδα του ΕΛΚ σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει δεσμευτεί πλήρως γι’ αυτήν την προσέγγιση». Ρεπορτάζ στο Politico, τον Ιανουάριο του 2023, εκτιμά πως «οι Συντηρητικοί σχεδιάζουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με ακροδεξιούς πολιτικούς, ελπίζοντας ότι θα τους βοηθήσουν να διατηρήσουν την εξουσία στις Βρυξέλλες για τα επόμενα χρόνια».
Θα γίνει επίσημη θέση του ΕΛΚ η κατασκευή φραχτών με χρήματα της ΕΕ; Θα μετατοπιστεί στα ακροδεξιά το ΕΛΚ και θα ακολουθήσει την ξενοφοβική πολιτική Όρμπαν, που το 2015-16 καταδίκαζε ολόκληρη η Ευρώπη; Η ελληνική κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη πάντως φαίνεται πως συμμετέχει ενεργά σε όλες τις πρωτοβουλίες που στοχεύουν σε μία σκληρότερη, αντιπροσφυγική, ξενοφοβική πολιτική της ΕΕ.