Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Ένα κύμα αγωνιστικών κινητοποιήσεων κατακλύζει τη χώρα. Οι δύο σκηνές του πρώτου κρατικού θεάτρου της χώρας, του Εθνικού Θεάτρου, το κτίριο Τσίλερ στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου και το κτίριο του Ρεξ επί της Πανεπιστημίου, τελούν υπό κατάληψη από σπουδαστές θεάτρου και χορού αλλά και εργαζόμενους στο Εθνικό. Κατειλημμένη και η Δραματική Σχολή του Εθνικού, της οποίας οι καθηγητές σύσσωμοι, σαράντα τρεις σπουδαίοι καλλιτέχνες και δάσκαλοι, παραιτήθηκαν την περασμένη Τετάρτη, όπως είχαν προαναγγείλει στις 24 Ιανουαρίου εφόσον στο μεταξύ δεν είχε υπάρξει ουσιαστική τροποποίηση του Π.Δ. 85/2022. Την ίδια μέρα είχε προκηρυχθεί 24ωρη απεργία από τα σωματεία των καλλιτεχνών, μετά την 48ωρη της προηγούμενης εβδομάδας. Παράλληλα, σε κατάληψη βρίσκεται και το Βασιλικό Θέατρο στη Θεσσαλονίκη από σπουδαστές του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, οι είκοσι μία διδάσκουσες και διδάσκοντες της Δραματικής Σχολής του οποίου ανακοίνωσαν και εκείνοι την παραίτησή τους, μια μέρα μετά από τους συναδέλφους τους της Σχολής του Εθνικού, κλιμακώνοντας τον αγώνα ενάντια στο Π.Δ. 85/2022. Υπό κατάληψη από σπουδαστές βρίσκεται και η Σχολή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Πάτρας. Ενώ στο πλάι των καθηγητών που παραιτήθηκαν και των καλλιτεχνών που αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους, τάχθηκαν ο καλλιτεχνικός διευθυντής και το ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου με ανακοίνωσή τους, καθώς και το Σωματείο Εργαζομένων Εθνικού Θεάτρου.
Εν τω μεταξύ, οι κινητοποιήσεις δεν σταματούν από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος και Ακροάματος, όπως παράσταση διαμαρτυρίας στην έναρξη του θεσμού «Ελευσίς, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου. Ιδιαίτερα δε η πορεία των καλλιτεχνών ανήμερα της 24ωρης απεργίας που είχαν προκηρύξει ήταν πολυπληθέστατη, ειρηνική και συγκινητική. Ανάμεσα σε εξάρσεις και σιωπές, η μεγάλη πορεία κατευθύνθηκε από το κτίριο του ΥΠΠΟΑ στο κατειλημμένο από σπουδαστές κτίριο Τσίλερ, όπου οι διαδηλωτές συναντήθηκαν με τους σπουδαστές. Τη σιωπή έσπασε ο ήχος ενός τυμπάνου και οι αγωνιζόμενοι φοιτητές παρουσίασαν δρώμενο ντυμένοι στα μαύρα: «Είναι ντροπή ο πόλεμος στην τέχνη. Ντροπή. Ντροπή» ακούστηκε από τα μεγάφωνα.
Εδώ και ενάμιση μήνα, που μαίνεται η κορύφωση της επίθεσης της κυβέρνησης προς του εργαζόμενους στον πολιτισμό, μετά το πέρας όλων των θεατρικών παραστάσεων οι συντελεστές διαβάζουν ανακοίνωση του ΣΕΗ με την οποία ενημερώνουν τους θεατές για τα αιτήματά τους και τους καλούν να σταθούν στο πλευρό τους. Είναι γεγονός ότι καταχειροκροτούνται με συγκινητική ένταση.
Κι ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στους δρόμους και τις σκηνές της πόλης, στη Βουλή, στο πλαίσιο της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής που συζητά το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού για τον «εκσυγχρονισμό» της μουσειακής πολιτικής (βλ. παράπλευρο κείμενο), η αρμόδια υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, επέλεξε να παραμείνει ο γνωστός εαυτός της: χυδαία προκλητική. «Επί της ουσίας, η απόφαση των καθηγητών δεν εδράζεται σε κανένα υπόβαθρο» είπε αναφερόμενη στην παραίτηση των καθηγητών της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και ισχυρίστηκε πως οι καλλιτέχνες «δεν το κατάλαβαν (σσ. το επίμαχο Π.Δ.) ή κάποιοι δεν θέλησαν να τους αφήσουν να το καταλάβουν». Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση έστελνε σε συγκεκριμένα φίλια ΜΜΕ non paper με το οποίο επιχειρούσε να υπονομεύσει τη σπουδαία σε συμβολισμό κίνηση της παραίτησης των διδασκόντων χαρακτηρίζοντάς την «εκ του ασφαλούς» και στοχεύοντας να δημιουργήσει εντυπώσεις με την εκμετάλλευση της συνήθους πρακτικής να λήγει η σύμβασή τους στο τέλος του εξαμήνου, που χρονικά είναι τώρα, και να ανανεώνεται αμέσως μετά.
Από την πλευρά τους, οι διδάσκουσες στο Εθνικό, στοιχειοθετώντας την απόφασή τους να παραιτηθούν, πράγμα που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της Μεταπολίτευσης, υπογραμμίζουν την πολιτική αδιαφορία της κυβέρνησης με την οποία αντιμετωπίζει αυτό το κύμα αγωνιστικών κινητοποιήσεων: «στην εκπνοή της προθεσμίας που δώσαμε, δηλαδή στις 7/2, ο υφυπουργός Πολιτισμού κ. Γιατρομανωλάκης κάλεσε εκτάκτως μια αντιπροσωπεία μας και παρουσίασε τις πρωτοβουλίες που είχε ήδη λάβει το τελευταίο διάστημα σχετικά με το ζήτημα (συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης τροπολογίας) καθώς και μια σειρά από προθέσεις για μελλοντικές βελτιώσεις. Θεωρούμε ότι αυτές οι προτάσεις δεν ικανοποιούν τα βασικά αιτήματά μας καθώς δεν υπάρχει μέχρι στιγμής καμία δημόσια δέσμευση για ουσιαστική τροποποίηση του Π.Δ. 85/2022. Εν γνώσει, λοιπόν, της κρισιμότητας της κατάστασης και της σοβαρότητας αυτής της απόφασης, προχωρούμε μετά λύπης στη διακοπή της συνεργασίας μας με τη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και παραιτούμαστε από τις τρέχουσες συμβάσεις ή/και από την ανανέωση των συμβάσεών μας για το δεύτερο εξάμηνο σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών της χρονιάς. Ας αναλάβει η πολιτεία τις ευθύνες που της αναλογούν απέναντι στις σπουδάστριες και στους σπουδαστές που κινδυνεύουν να χάσουν τη χρονιά τους, αλλά και απέναντι στο κύρος της Σχολής του Εθνικού Θεάτρου της χώρας, που υπονομεύεται από το εν λόγω προεδρικό διάταγμα».
Από τη δική τους πλευρά, το ΔΣ και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, αφού χαρακτηρίζουν «θαρραλέα την απόφαση παραίτησης των διδασκόντων» της Δραματικής Σχολής, επισημαίνουν ότι «οι λύσεις που έχουν δοθεί έως σήμερα από την Πολιτεία δεν είναι επαρκείς και δεν θεραπεύουν την ηθική απαξίωση της ανώτερης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης». Ενώ προτείνουν «εντατικοποίηση της διαβούλευσης και της σχετικής νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας σε δύο επίπεδα χρονικής κλιμάκωσης: Αφενός, για την άμεση εντοπισμένη τροποποίηση του Π.Δ. 85/2022, ώστε να διευκρινίζεται ότι η ανώτερη καλλιτεχνική εκπαίδευση εμπίπτει σε κατηγορία ανώτερη της (ΔΕ), ακόμη και με πρόβλεψη νέας ειδικής κατηγορίας (ενδεχομένως ΚΕ-Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης) ισότιμης προς την κατηγορία ΤΕ. Αφετέρου, για τη μεσοπρόθεσμη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την ανωτατοποίηση των καλλιτεχνικών σπουδών με ίδρυση και άλλων Πανεπιστημιακών Τμημάτων Παραστατικών Τεχνών που θα διευρύνουν την πανεπιστημιακή καλλιτεχνική εκπαίδευση».
Μοιάζει πάντως ή κάτι να διαφεύγει της προεκλογικά προσηλωμένης προσοχής του κυβερνητικού επιτελείου, σχετικά με το εύρος και τη στήριξη που λαμβάνουν οι κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, ή να υποτιμάται λανθασμένα η δυναμική του αντιπάλου και η σπίθα αυτών των κινητοποιήσεων, που έρχεται σαν σε προσανάμματα να συναντήσει την κοινωνία. Οι αγωνιζόμενοι φοιτητές αντίθετα φαίνεται να έχουν διακρίνει πολύ καλά τον στόχο και την αιτία της επίθεσης. Με τα λόγια του σπουδαστή από την κατάληψη στο κτίριο Τσίλερ την περασμένη Τετάρτη: «Είμαι εδώ και κανείς μας δεν είναι ο ίδιος όπως πριν από 35 μέρες. Τώρα μπαίνουν τα θεμέλια ενός ευρύτατου σπουδαστικού κινήματος. Το δικαίωμα στη δημόσια και δωρεάν ανώτατη παιδεία δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Τώρα αρχίζουμε. Σε σας που μας ακούτε!».