Επανεκκίνηση διαδικασιών σύγκλισης των οικονομιών της περιοχής με στόχο την οικονομική ολοκλήρωση1
Στις 22-24 Ιανουαρίου διεξάχθηκε στο Μπουένος Άιρες, μετά από διακοπή τριών χρόνων, η 7η Σύνοδος της Κοινότητας Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC) στην οποία συμμετέχουν 33 κράτη. Η CELAC ιδρύθηκε στις 23-2-2010 στο Μεξικό ως αντιστάθμισμα στην επιρροή του Οργανισμού των Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), όχημα των ΗΠΑ για ισχυρό οικονομικό και πολιτικό ρόλο στην περιοχή. Στην τότε συγκυρία δεν έγιναν ουσιαστικά βήματα στην κατεύθυνση της σύγκλισης-ολοκλήρωσης, όπως είχαν οραματιστεί ο Ούγο Τσάβες και ο Λούλα, πρωτεργάτες της ίδρυσής της. Ακόμα και οι Σύνοδοι διακόπηκαν το 2020 μετά την αποχώρηση της Βραζιλίας (Μπολσονάρου), της μεγαλύτερης οικονομίας της περιοχής και μέλος των χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική).
Η εκλογή αριστερών - κεντροαριστερών κυβερνήσεων ή προοδευτικών (όπως πλέον χαρακτηρίζονται) σε Χιλή, Κολομβία, Ονδούρα και Βραζιλία άλλαξε την πολιτική γεωγραφία της περιοχής. Η επανάκαμψη, ειδικότερα, στην προεδρία της Βραζιλίας του Λούλα είναι καταλυτική για την επαναφορά ως προτεραιότητα του παλιού, χειραφετικού οράματος και ο ηγετικός του ρόλος σ’ αυτήν την μακρόπνοη προσπάθεια έχει ήδη κατακτηθεί.
Στη Σύνοδο υπήρξαν αρκετές απουσίες με πιο αισθητή αυτή του προέδρου του Μεξικού Ομπραδόρ (ΑMLO). Ο πολυαναμενόμενος Ν. Μαδούρο ακύρωσε την τελευταία στιγμή το ταξίδι του για λόγους ασφαλείας2 και η Βενεζουέλα εκπροσωπήθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών. Η σύνοδος πραγματοποιήθηκε, επίσης για λόγους ασφαλείας, κεκλεισμένων των θυρών.
Διακήρυξη του Μπουένος Άιρες
Με 100 σημεία σε 28 σελίδες καταγράφεται ο οδικός χάρτης για την «προώθηση της ενότητας και της οικονομικής ολοκλήρωσης της περιοχής με ταυτόχρονη αναγνώριση της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής διαφορετικότητας των λαών της». Ενδεικτικά, αποφασίστηκε η προστασία των φυσικών και στρατηγικών πόρων, η εκ νέου δραστηριοποίηση της παρουσίας στο διεθνές πεδίο, ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως «ζώνη ειρήνης» που δεν εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα σε πολεμικές επιχειρήσεις, πολιτικές καταπολέμησης των κοινωνικά ανισότιμων σχέσεων ανδρών – γυναικών και της αυξανόμενης έμφυλης βίας.
Οι διαφοροποιήσεις και ο διάλογος ήταν έντονος στο ζήτημα σεβασμού δημοκρατικών θεσμών και δικαιωμάτων των πολιτών από τα κράτη μέλη. Οι αποφάσεις στο ζήτημα αυτό είναι συναινετικές και αρκετά γενικόλογες: «Η προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και εκλογές ελεύθερες, σε τακτά διαστήματα και με διαφάνεια είναι έκφραση κυριαρχίας των λαών». Ειδικότερα για τη Βενεζουέλα περιορίστηκαν να χαιρετήσουν τις συμφωνίες της κυβέρνησης με την αντιπολίτευση τον περασμένο Νοέμβρη («Εποχή», 17-18/12/22).
Πρώτα βήματα υλοποίησης
Την προηγούμενη μέρα της Συνόδου, η Βραζιλία και η Αργεντινή (Λούλα, Φερνάντες) ανακοίνωσαν ένα φιλόδοξο σχέδιο συνεργασίας στο ενεργητικό και τεχνολογικό πεδίο τομέα καθώς και την συμφωνία για έναρξη της διαδικασίας για ένα κοινό νόμισμα με την ονομασία Νότος, που θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τις εμπορικές συναλλαγές και χρηματικές ροές των συμβαλλομένων χωρών και δεν θα υποκαθιστά τα υπάρχοντα επίσημα νομίσματα. Στόχος, η αποφυγή των νομισματικών διακυμάνσεων (κυρίως του δολαρίου) και του κόστους αυτών των συναλλαγών. Ήδη, ξεκίνησε η μελέτη των σχετικών υπηρεσιών. «Το πρώτο βήμα σε ένα μακρύ δρόμο», όπως έγραψαν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς.
Εξάλλου, ο πρόεδρος της Κολομβίας πρότεινε στη Σύνοδο συνεργασία των χωρών του Αμαζονίου στην κατεύθυνση πράσινης ενέργειας και απεξάρτησης από το πετρέλαιο.
Σχετικά με την επαναδραστηριοποίηση της περιοχής στο διεθνές πεδίο έχουν γίνει αρκετά βήματα, κυρίως από τον Λούλα που λειτουργεί σε αυτήν τη φάση ως εκπρόσωπός της σε συνδυασμό με την ανάδειξη της ιδιαίτερης κατάστασης της Βραζιλίας. Ενδεικτικά, ήδη έχει συναντηθεί με τον «φίλο και σύντροφο» καγκελάριο της Γερμανίας ο Σόλτς που τον προσκάλεσε στο Βερολίνο για επίσημη επίσκεψη και στις 12 Φεβρουαρίου θα συναντηθεί με τον Μπάιντεν (αλήθεια, τι γίνεται με τη βίζα του Μπολσονάρου που ενώ έχει λήξει παραμένει στις ΗΠΑ; Επίσης, στις 27/10 /2022 πραγματοποιήθηκε, μετά από διακοπή πέντε χρόνων, η τρίτη Σύνοδος υπουργών Εξωτερικών ΕΕ – CELAC στο Μπουένος Άιρες με θέμα «Ανανέωση της διπεριφερειακής εταιρικής σχέσης για την ενίσχυση της ειρήνης και της βιώσιμης ανάπτυξης».
Επειδή «Η αναζωογόνηση της CELAC είναι ιδιαίτερα επώδυνη για τους εκφραστές της συντηρητικής παλινόρθωσης», όπως γράφει ο αργεντίνος πανεπιστημιακός Κλ. Γκάτζ, η λατινοαμερικάνικη Δεξιά μεγέθυνε τα υπαρκτά προβλήματα και προ(σ)βλέπει (σ)τη σύντομη διάλυση της CELAC. Για τα υπαρκτά προβλήματα και τη δεξιά σε επόμενη «Εποχή».
Σημειώσεις
1. Συνοπτικά, η πρώτη φάση της οικονομικής ολοκλήρωσης είναι η διαδικασία άρσης των εμποδίων στην κίνηση των εμπορευμάτων μεταξύ δύο ή περισσότερων χωρών και ανάλογα με το βαθμό ολοκλήρωσης των κρατών ακολουθούν επόμενες φάσεις, όπως περιοχή ελεύθερων συναλλαγών, κοινή αγορά, οικονομική ένωση (εναρμόνιση μακροοικονομικών πολιτικών), νομισματική ένωση (κοινό νόμισμα, εναρμόνιση νομισματικής πολιτικής).
2. Διαδήλωση έξω από το κτίριο διεξαγωγής της Συνόδου για αποδοκιμασία του Ν. Μαδούρο. Μετά την ακύρωση προσέλευσής του παρέμειναν περίπου 100 άτομα.